جوان آنلاین: شاید کمتر کسی فکرش را می‌کرد که صندلی‌های خالی تخصص در رشته‌هایی همچون بیهوشی می‌تواند به رشد آمار سزارین در کشور منتهی شود! اما حالا این صندلی‌های خالی کم‌کم آثار و تبعات خودشان را نشان می‌دهند. با ادامه این روند و با کمبود متخصص بیهوشی در آینده‌ای نه‌چندان دور با معضل جدی برای انجام اعمال جراحی مواجه خواهیم شد. همچنان‌که همین حالا هم بی‌توجهی به رشته بیهوشی و مراقبت‌های ویژه، سبب جایگزینی سزارین با زایمان طبیعی بدون درد شده‌است، چراکه یکی از کارکرد‌های متخصصان بیهوشی کمک به مادران برای تجریه زایمان طبیعی بدون درد است، اما در حال حاضر رفته‌رفته متخصص بیهوشی برای انجام جراحی‌ها هم کم می‌آوریم چه رسد به اینکه متخصص بیهوشی در اتاق زایمان داشته‌باشیم!
ترس و نگرانی از درد زایمان طبیعی یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که موجب می‌شود مادران به خصوص مادران جوان سزارین را به زایمان طبیعی ترجیح بدهند. این در حالی است که روش‌های زایمان بدون درد وجود دارد که می‌تواند به آنها کمک کند تا با کمترین درد ممکن حس مادر شدن را به صورت زایمان طبیعی تجربه کنند. این روش، اما نیازمند حضور متخصص بیهوشی در اتاق زایمان طبیعی است؛ اتفاقی که به دلیل کمبود این تخصص در کشورمان موجب شده گرایش به سزارین افزایش یابد. پشت پرده گرایش به سزارین، اما در کمبود متخصص بیهوشی خلاصه نمی‌شود و مسائل اقتصادی، عدم آگاهی متخصصان زنان و ناآگاهی بیماران از روش‌های زایمان بدون درد از دیگر دلایلی است که موجب می‌شود آمار سزارین در کشورمان همچنان صعودی باشد.
رشد سزارین بر خلاف قوانین
سزارین مانند هر جراحی دیگری عوارض خودش را دارد. این نوع از زایمان می‌تواند حتی موجب آسیب به مادر و نوزاد شود و روند بهبود مادر و بازگشت وی به حالت عادی را کند می‌کند. به همین‌خاطر هم همه کشور‌ها به نوعی تلاش می‌کنند مادران را به سمت زایمان‌های طبیعی سوق دهند، اما در کشور ما به دلایل گوناگون آمار سزارین بالاست!
بر این اساس، طبق آخرین آمار وزارت بهداشت در حالی‌که برخی کشور‌های توسعه‌یافته، آمار سزارین را به زیر ۱۰ درصد رسانده‌اند و هر سال قدم بلندتری به سمت زایمان‌های طبیعی بدون درد برمی‌دارند، در کشور ما آمار زایمان‌های سزارین حدود ۵۵ درصد گزارش شده‌است. این آمار در بعضی استان‌های کشور مانند گیلان بالای ۷۰ درصد است!
رشد سالانه آمار سزارین در کشور در حالی اتفاق می‌افتد که طبق گفته معاون درمان وزارت بهداشت، «قرار بود بیمارستان‌ها سالانه ۵ درصد از زایمان‌های سزارین را کاهش دهند، اما حالا شاهد افزایش ۳ تا ۴ درصدی آمار سزارین طی سال‌های اخیر هستیم».
این در حالی است که روش‌هایی برای زایمان بدون درد وجود دارد، اما در کشور ما این روش‌ها توسعه پیدا نکرده‌است.
جای خالی متخصصان بیهوشی در زایمان بدون درد
زایمان بدون درد به روش‌هایی اطلاق می‌شود که به مادران کمک می‌کنند فرایند زایمان را با کمترین میزان درد و ناراحتی تجربه کنند. یکی از رایج‌ترین این روش‌ها، استفاده از اپیدورال است. در این روش، داروی بی‌حسی به فضای خارجی نخاع تزریق می‌شود تا مادر حین زایمان درد را حس نکند. این روش هر چند ممکن است برای همه مناسب نباشد، اما یکی از روش‌های رایج برای زایمان بدون درد به شمار می‌رود. با وجود این، خالی ماندن صندلی‌های تخصص بیهوشی روی زایمان طبیعی هم اثر گذاشته و موجب‌شده به دلیل کمبود متخصص بیهوشی مادران ترجیح بدهند به جای تحمل درد زایمان عوارض و سختی‌های سزارین را تحمل کنند.
بی‌توجهی به بیهوشی و چالش‌هایش
افشار اعتمادی آل آقا، متخصص بیهوشی با تأکید بر اهمیت رشته بیهوشی برای انجام اعمال جراحی ضروری می‌گوید: «بی‌توجهی به رشته بیهوشی به ویژه در سالیان اخیر سبب بروز مشکلات متعددی شده که اگر در اسرع وقت مورد رسیدگی قرار نگیرد و توجه فوری به آنها نشود، معضلات را تشدید خواهد کرد.»
دبیر علمی هفدهمین کنگره بین‌المللی آنستزیولوژی، مراقبت‌های ویژه و درد با اشاره به اینکه یکی از این موارد، جایگزینی زایمان‌های طبیعی و بدون درد با سزارین در کشور است، می‌افزاید: «در اغلب کشور‌های پیشرفته، زایمان طبیعی با روش بدون درد انجام می‌گیرد که روشی ایمن‌تر برای مادر و نوزاد به شمار می‌رود.»
از نگاه این متخصص بیهوشی با توجه به تأکید بر افزایش آمار زایمان‌های طبیعی و کاهش آمار سزارین، ضروری است، بحث افزایش زایمان طبیعی به روش بدون درد مورد توجه ویژه نظام سلامت قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه هنوز درصد قابل‌توجهی از زایمان‌های طبیعی در اقصی نقاط کشور بدون روش بی‌درد و بدون حضور متخصص بیهوشی صورت می‌گیرد، می‌افزاید: «در کشور‌های پیشرفته برای همه خانم‌هایی که تمایل به زایمان طبیعی دارند، شیوه‌ای برای طی کردن این فرایند بدون درد و صدمه به مادر و نوزاد، اعمال می‌شود، اما در کشور ما برای فرار از مشکلات زایمان طبیعی، متأسفانه به سمت سزارین گرایش پیدا می‌کنند که با مشکلات و آسیب‌های خاص خود همراه است.»
اعتمادی آل آقا البته این را هم می‌پذیرد که تنها دلیل افزایش آمار سزارین در کشورمان کمبود متخصص بیهوشی نیست. وی تصریح می‌کند: «متأسفانه مسائل اقتصادی در این موضوع دخیل هستند. از سوی دیگر توجیه نبودن برخی از متخصصان زنان، آگاهی نداشتن برخی از بیماران از روش‌های زایمان طبیعی بدون درد که موجب مطالبه نکردن آن از متخصصان زنان به عنوان یک حق می‌شود و در نهایت کمبود متخصص بیهوشی در کشور از علل کاهش کمبود زایمان بدون درد در کشور به شمار می‌رود.»
توسل به پزشک وارداتی
آنطور که علی جعفریان، قائم مقام وزیر بهداشت خبر داده امسال از ظرفیت ۴۴۰ نفری تخصص بیهوشی فقط ۱۱۰ صندلی آن پر شده و دو سوم ظرفیت تخصص این رشته خالی مانده‌است.
اعتمادی آل آقا هم معتقد است یکی از جنبه‌های مهم درمان، اقتصاد سلامت است که در این زمینه با وجود اعتراضاتی که در زمینه‌های صنفی از سوی مراجع علمی و صنفی به وضعیت رشته بیهوشی صورت گرفته‌است، متأسفانه مراجع تصمیم‌گیری در وزارت بهداشت خبر از وارد کردن متخصصان بیهوشی از هند و پاکستان می‌دهند.
حالا باید دید مسئولان حوزه سلامت و مدیران کلان جامعه برای حل معضل صندلی‌های خالی تخصص چه برنامه‌ای دارند؛ واردات پزشک یا ایجاد جذابیت برای ادامه تحصیل!
