جوان آنلاین: بازار سرمایه در آستانه خبر‌ها و تصمیم‌های سیاسی و اقتصادی بار دیگر در نقطه‌ای حساس ایستاده است. در شرایطی که ابتدای هفته گذشته بازار روندی مطلوب را در پیش گرفته بود، اعلام تصمیم‌های سیاسی در فضای بین‌الملل، بازار با شوک مواجه و ورق در بورس برگشت. کارشناسان اثر مکانیسم ماشه و انتشار گزارش‌ها در کدال را در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت مورد بررسی قرار دادند.
محدودیت‌های بین‌المللی اگرچه اثرات خود را بر فعالیت‌های اقتصادی خواهد گذاشت، اما اقتصاد کشور طی چند دهه گذشته تجربیات متعددی از این محدودیت‌ها داشته، بنابراین آنچه باعث واکنش بازار‌ها به اخبار و تصمیمات سیاسی می‌شود، بیشتر از دید انتظارات تورمی مورد توجه است. انتظارات تورمی به طور کل در کوتاه‌مدت بازار‌ها را دستخوش تغییر می‌کند و این وضعیت به کرات در دوره‌های مختلف در بازار ارز، سکه و بورس کشور مشاهده و پس از بازگشت تحریم‌ها در سال ۲۰۱۸ بار‌ها مشاهده شده است. بر این اساس کارشناسان معتقدند اثر شوک سیاسی در کوتاه‌مدت در شکل افزایش عرضه نمایان، اما در ادامه در دو سناریوی میان‌مدت و بلندمدت، بازار سرمایه بر اثر تأثیر افزایش نرخ ارز و با شرط اصلاح سیاستگذاری‌ها، مسیری متفاوت از ریزش فعلی را در پیش می‌گیرد.
خنثی‌سازی اثر تحریم با افزایش نرخ دلار
صنایع صادرات محور همچون پتروشیمی، فولاد، فلزات اساسی، حمل و نقل و بانک نخستین گروه‌هایی هستند که از تحریم‌های بین‌المللی متأثر می‌شوند. با این حال اثرات ناشی از افزایش نرخ ارز موضوعی است که تحریم‌ها را به نوعی بی‌اثر می‌کند و ارزش ریالی شرکت‌ها را افزایش می‌دهد.
بازار سرمایه کشورمان پیش‌تر در سال ۲۰۱۸ که محدودیت‌های بین‌الملی تجاری دوباره بازگشتند، در بازه زمانی دو سال، شاهد رشدی کم سابقه بود که این رشد حاصل جهش نرخ ارز و رشد بی سابقه نقدینگی بود. این تجربه نشان داد که بورس ایران می‌تواند حتی در دل بحران رشد کند.
تأثیر سیاست‌های پولی بیشتر از تحریم‌ها
شاهین چراغی، کارشناس بازار سرمایه درباره فعال‌شدن اسنپ‌بک در روز‌های آینده گفت: در حقیقت از همان زمانی که برجام امضا شد و شکل گرفت، به جهت ساختار اقتصاد کشور‌های اروپایی و حاکمیت بخش خصوصی در اقتصاد آن، مراودات تجاری و مالی ایران با اروپا شکل نگرفت، البته تنها ارتباط چند بانک ایرانی آن هم به صورت محدود برای تأمین غذا و دارو با چند بانک اروپایی ایجاد شد که از همان ابتدا نیز تحت پوشش تحریم‌های سازمان ملل نیز نبودند.
وی افزود: بنابراین هیچ رابطه کارگزاری بانکی، میان بانک‌های ایرانی و بانک‌های واسط اروپایی که بیشتر کار تسویه مالی و انتقالات مالی را انجام می‌دهند، ایجاد نشد و به همین جهت نیز پس از برجام هیچ مزیتی در حوزه مبادلات بانکی بین‌المللی صورت نگرفت و هیچ بانک ایرانی نیز نتوانست این فرایند را انجام دهد و از سوئیفت استفاده کند.
این عضو سابق شورای عالی بورس خاطرنشان کرد: این موضوع تأثیری روی صادرات و واردات در کشور ندارد؛ چراکه طی سال‌های گذشته مراودات بانکی با کشور‌های اروپایی نداشته‌ایم و متعاقب آن نیز این موضوع اثری بر بورس ندارد، چراکه شرکت‌های بورسی از زمانی که امریکا از برجام خارج شد هیچ مراوده‌ای با بانک‌های اروپایی نداشتند و صادرات و واردات از همان مسیر‌هایی که تا امروز بوده و طی سال‌های اخیر انجام شده، ادامه دارد.
چراغی گفت: بنابراین این موضوع از نظر اقتصادی بر بازار سرمایه اثر اقتصادی ندارد و بیشتر جنبه خبری آن است که نمایان است.
وی تأکید کرد: بازار سرمایه از این وضعیت متأثر نخواهد شد، چراکه صورت مالی شرکت‌ها از این اتفاق متأثر نمی‌شود و بیشتر از وضعیت‌های جاری مانند نقدینگی و قیمت ارز اثرپذیر است، آنچه امروز بیشتر نیاز است بحث تعیین وضعیت نرخ بهره و تعیین نرخ ارز در بازار سرمایه است که بسیار اثرگذار است و دولت باید به این موضوع به صورت جدی فکر کند، چراکه نرخ بهره و نرخ ارز به خصوص ارزی که حاصل از صادرات شرکت‌های بخش خصوصی است بر وضعیت بازار سرمایه اثر و نقش بسیار بالایی دارد.
شرایط بورس با تورم همخوانی ندارد
هاتف سیدپور، کارشناس بازار سرمایه، وضعیت بورس تهران را ناهمخوان با تورم و غیرعادی توصیف کرد و به «جوان» گفت: شرایط عمومی بازار سرمایه خوب نیست. بازار سهام بازار پیشرانی بود و تورم را پیش‌خور می‌کرد، اما چند سالی است که عقب افتاده و همه اینها ناشی از بحرانی است که دولت در سال ۹۹ ایجاد کرد و هیچ گاه نتوانست بی‌اعتمادی ایجاد شده را جبران کند.
وی با بیان اینکه بخشی قابل توجهی از مشکلات بورسی فعلی، ناشی از عملکرد دولت‌های مختلف (دولت یازدهم تا چهاردهم) است، افزود: حرف‌هایی که در بازار سرمایه می‌زدند با اقدامات‌شان متفاوت بود؛ علتش هم این است که آنها شناختی از بازار سرمایه ندارند و هیچ وقت سرمایه‌شان در بورس نبوده و حتی برخی‌ها هم اصلاً کد بورسی ندارند.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: حالا تصور کنید چنین مدیرانی بخواهند برای بازار تصمیم بگیرند؛ خروجی این تصمیمات همین نتایج فعلی بورس می‌شود که شاهد آن هستیم. واقعیت تاریخی بازار سهام این است که بازار سرمایه پیش‌تر تمام تورم‌ها را بازتاب می‌داد و امکان نداشت تورم زیاد شود، اما بورس رشد نکند.
سیدپور با اشاره به افزایش قیمت فروش محصولات و خدمات شرکت‌های بورسی در شرایط تورم گفت: این سؤال پیش می‌آید که پس چرا این سود در دارایی سهامداران دیده نمی‌شود.
وی با بیان اینکه بی‌اعتمادی و ترس، مهم‌ترین عامل جاماندگی بازار سرمایه از تورم است، گفت: عده‌ای که همچنان دستور‌های آنچنانی برای اقتصاد کشور می‌دهند، گفتند ریشه تورم در بورس و بازار سرمایه است و عده‌ای را نیز تحت تأثیر قرار دادند. حالا باید پرسید که آیا تورم الان پایین آمده؟ دلار ریزش کرده است؟ بنابراین اثر سیاست‌های داخلی بیش از تحریم‌هاست و اگر بازار سرمایه با اصلاح سیاست‌ها شرایط عادی پیدا کند مشکلات فعلی از بین می‌رود.
سیدپور با اشاره به به سوء رفتار سیاستگذاران از جمله سیاستگذاری‌هایی که درباره انرژی و نرخ خوراک و... در پیش گرفتند، گفت: در کنار این مسئله، بخشی دیگر فضای فعلی بورس نیز ناشی از فضای اقتصاد و سیاسی حاکم بر کشور است. در یکی دو سال گذشته و بعد از حمله اسرائیل به سفارت ایران در سوریه جنگی بین ایران و اسرائیل به وقوع پیوست که بازار سهام بیش از هر بازار دیگر تحت تأثیر قرار گرفت. بنابراین مجموعه‌ای از عوامل دست به دست داد و شرایط را دشوار و ناگوار کرد.
توصیه به سهامداران
سیدپور درباره جهت‌گیری سهامداران در بازار فعلی نیز گفت: در شرایط رکودی در بازار‌هایی مثل بازار سهام، افراد باید استراتژی‌های خود را تغییر دهند و به سمت سهم‌های ارزشی بروند. منظور از سهم‌های ارزشی سهم‌هایی هستند که تولید سود عملیاتی می‌کنند. بسیاری از شرکت‌های بزرگ که شرایط خوبی به لحاظ بنیادی دارند و هم سود مناسبی از نقطه نظر عملیات خود به صورت نقدی دادند و هم در قالب افزایش سرمایه بازدهی مناسب به سهامدار دادند جزء این سهم‌ها هستند. وقتی این سه (سود نقدی، افزایش سرمایه و رشد بعد از افزایش سرمایه) را در نظر بگیریم، سهامدار منتفع می‌شود. بنابراین افرادی که وارد بازار می‌شوند باید بدانند در چنین مواقعی روی چه سهم‌هایی شیفت کنند.
