جوان آنلاین: کمبود امکانات آموزشی، تفاوت چشمگیر بین مدارس مناطق برخوردار و کم‌برخوردار، کلاس‌هایی که از ابزار‌های لازم برای آموزش مؤثر محروم هستند و نابرابری در فرصت‌های یادگیری، چالش‌هایی است که آموزش متوسطه کشور سال‌هاست با آن دست به گریبان است. در چنین شرایطی، تحول بنیادین در نگاه به آموزش و زیرساخت‌های مدارس بیش از هر زمان دیگری ضروری به نظر می‌رسد؛ موضوعی که معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش نیز بدان اشاره می‌کند و از ضرورت تحول در رویکرد‌ها و زیرساخت‌ها می‌گوید. او معتقد است بازتعریف نقش مدرسه و معلم و تمرکز بر مهارت‌آموزی تنها در سایه زیرساخت‌های قوی قابل انجام است.
چشم‌انداز آموزش با سند تحول
سیدمصطفی آذرکیش، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه آموزش و پرورش اولویت اول دولت چهاردهم است به «جوان» گفت: «حضور منظم رئیس‌جمهور در جلسات مرتبط با تعلیم و تربیت، نشانه‌ای روشن از جایگاه آموزش و پرورش در سیاست‌های کلان کشور است. در هیچ یک از دولت‌های گذشته، این سطح از توجه و پیگیری برای نظام تعلیم و تربیت وجود نداشت.»
او با ارائه گزارشی از فعالیت‌های معاونت آموزش متوسطه اظهار کرد: «تمامی برنامه‌ها و سیاست‌های این معاونت، ریشه در سند تحول بنیادین دارد؛ سندی که چشم‌انداز آن تربیت همه‌جانبه و متوازن دانش‌آموزان است. بر اساس این سند، آموزش و پرورش تنها وظیفه انتقال دانش ندارد، بلکه مسئولیت اصلی آن تربیت نسلی باایمان، متعهد، خلاق، نوآور، کارآفرین، مقتصد، پرسشگر، مسئولیت‌پذیر و دارای مهارت‌های زندگی و شغلی است.»
آذرکیش سه راهبرد اصلی در تحقق این سند را چنین برشمرد: «ارتقای کیفیت آموزشی، توسعه عدالت آموزشی و گسترش مهارت‌آفرینی و کارآفرینی.»
او ادامه داد: «اگر این سه راهبرد را سه ضلع یک مثلث بدانیم، چهار اصل بنیادین یعنی عدالت، روابط بین‌بخشی، تکنولوژی مناسب و مشارکت اجتماع محورستون‌های نگهدارنده آن هستند و بدون این ارکان توان دستیابی به نظام آموزشی کارآمد و پایدار بسیار مشکل خواهد بود.»
زیرساخت‌هایی برای یکسان‌سازی فرصت‌ها
آذرکیش در توضیح عدالت آموزشی و راه تحقق آن گفت: «ما عدالت را صرفاً به معنای قرار گرفتن دانش‌آموز پشت نیمکت نمی‌دانیم؛ عدالت یعنی آموزش باکیفیت در یک منطقه محروم و کمتر برخوردار همانند مدارس ممتاز در مناطق برخوردار باشد. توسعه مدارس شبانه‌روزی، ایجاد مدارس روستامرکزی و کاهش نرخ بازماندگی از تحصیل از جمله اقداماتی است که می‌تواند فاصله آموزشی میان مناطق مختلف را کاهش و دسترسی به آموزش باکیفیت را افزایش دهد. عدالت آموزشی در واقع نماد همبستگی و انسجام ملی است.»
او در همین زمینه به دغدغه رئیس‌جمهور در خصوص زیرساخت‌ها و تجهیزات آموزشی اشاره کرد: «کلاس درس بدون ابزار یادگیری کامل نیست. توسعه کارگاه‌های کار و فناوری، تقویت آزمایشگاه‌ها، تجهیز پژوهش‌سرا‌های دانش‌آموزی و تجهیز بیشتر هنرستان‌ها از جمله برنامه‌هایی است که برای مهر امسال تدارک دیده شده تا دانش‌آموزان تجربه‌ای واقعی‌تر و عملی‌تر از یادگیری داشته باشند.»
کیفیت آموزشی و نقش معلمان
آذرکیش در ادامه خاطر نشان کرد: «ارتقای کیفیت آموزشی از دو محور درحال پیگیری است؛ اول، تحول در کانون اصلی آموزش یعنی کلاس درس با توانمندسازی و دوم، تحول در مدیریت آموزشگاهی. با استقرار الگوی مدرسه تراز سند تحول بنیادین آموزش و پرورش هر دو این محور‌ها با ارتقای توانمندسازی حرفه‌ای و تخصصی معلمان و مدیران معنادار خواهد بود.»
او افزود: «معلمان ستون فقرات آموزش و پرورش هستند. طرح‌هایی، چون سفر یادگیری، شبکه ملی یادگیری معلمان (شمیم) و جشنواره نوآوری در فرآیند آموزش و یادگیری، با هدف ارتقای توانمندی‌های حرفه‌ای و تخصصی معلمان اجرا می‌شود. ما باور داریم معلم توانمند، بزرگ‌ترین سرمایه برای تربیت نسل آینده و مؤثرترین عنصر در تحقق مأموریت‌های تعلیم و تربیت است.»
معاون آموزش متوسطه همچنین تحول در فرایند یادگیری را ضرورتی اجتناب‌ناپذیر دانست: «دیگر دوران آموزش یک‌سویه گذشته است. امروز باید یادگیری فعال، مشارکتی و فناورانه در مرکز برنامه‌ها قرار گیرد. دانش‌آموزان باید تمرین کنند چگونه مسئله حل کنند، چگونه با دیگران همکاری داشته باشند و چگونه خلاقیت خود را بروز دهند. این همان فلسفه باهم‌آموزی، به‌هم‌آموزی و ازهم‌آموزی است.»
او با اشاره به الگوی «مدرسه تراز سند تحول بنیادین» گفت: «این الگو نه‌تنها کیفیت آموزش را ارتقا می‌دهد، بلکه بستری برای پرورش سرمایه انسانی، ایجاد حس مسئولیت در مدیران و تحقق مدرسه‌ای پویا و کارآمد فراهم می‌آورد. در واقع، مدرسه تراز سند تحول به‌عنوان یک مدل، می‌تواند آینده نظام آموزشی کشور را بازتعریف کند.»
مسیر تازه آموزش متوسطه
آذرکیش همچنین یکی از مهم‌ترین اولویت‌های آموزش و پرورش را توسعه مهارت‌آموزی دانش‌آموزان عنوان کرد: «در جهان امروز، دانستن یک مهارت عملی، مکمل یادگیری علمی است. آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش فرصتی فراهم می‌آورد تا دانش‌آموزان بتوانند با توانایی‌های واقعی وارد جامعه و بازار کار شوند. این سیاست بار‌ها از سوی رهبر معظم انقلاب، رئیس‌جمهور و وزیر آموزش و پرورش مورد تأکید قرار گرفته و ما آن را جدی دنبال می‌کنیم.»
او در ادامه به برنامه‌های سال تحصیلی جدید اشاره کرد: «برای مهر امسال اصلی‌ترین برنامه، آموزش حضوری در کلاس درس است که همواره در اولویت ما قرار دارد. تجربه نشان داده که هیچ شیوه‌ای نمی‌تواند جایگزین کامل ارتباط مستقیم معلم و دانش‌آموز شود. هدف ما این است که هیچ دانش‌آموزی در هیچ شرایطی بدون دسترسی به آموزش باقی نماند و آموزش و پرورش کشور آماده است در تمامی شرایط، پایدار و مقاوم عمل کند.»
آذرکیش در پایان، با اشاره به ظرفیت‌های پشتیبانی آموزشی گفت: «گروه‌های آموزشی، دبیرخانه‌ها و سرگروه‌های درسی از مهم‌ترین پشتوانه‌های معلمان به شمار می‌روند. از مهر امسال باید بهره‌برداری مؤثرتری از این ظرفیت‌ها داشته باشیم. با همت معلمان توانمند و همراهی سفیران تحول، امیدواریم سال تحصیلی جدید تجربه‌ای متفاوت، اثرگذار و به‌یادماندنی برای دانش‌آموزان سراسر کشور رقم بزند.»
