جوان آنلاین: حاشیه‌های پزشکی انگار پایانی ندارد و هر از چندگاه به شکل و شمایلی خودش را نشان میدهد. ماجرای تعطیلی بخش ناباروری بیمارستان آبان و سرگردانی جنین‌های فریز شده زوج‌های ناباروری که میلیون‌ها تومان برای درمان و شکلگیری این جنین‌ها هزینه کردهبودند، یکبار دیگر بحران فقدان نظارت بر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی را به رخ کشید، چراکه اگر بناست مرکزی تعطیل شود یا تغییر کاربری دهد، مسئولان آن موظف بودند فرآیند انتقال جنین‌های فریز شده را در شرایط امین و با رعایت استاندارد‌های لازم خودشان انجام دهند نه اینکه زوج‌های ناباروری که به هزار امید و آرزو فرآیند درمان ناباروریشان را طی کرده و هزینه‌های گزافی برایش پرداختهاند، ظرفی در دست بگیرند و برای انتقال جنینشان شخصاً مراجعه کنند!
سال ۹۵ بود که پلمب یک بیمارستان خصوصی در منطقه ولنجک تهران حسابی خبرساز شد. طبق توضیحات مرتضی فرجی، رئیس اداره نظارت و بازرسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی این بیمارستان به هیچ عنوان پرستار نداشت و در بخش آی سی یو هم که فعالیت عمده این بیمارستان است، در بازدید‌های مکرر بازرسان دانشگاه علوم پزشکی، پزشک بیهوشی نبود.
بیمارستان یاد شده سرپرستار و سوپروایزر نداشت و در بخش آزمایشگاه هم فاقد مسئول فنی بود، همچنین رشته‌های غیرمرتبط در آزمایشگاه و رادیولوژی مشغول کار بودند و اصلاً پزشک رادیولوژیست نبود، جالب اینکه در داروخانه هم یک فرد لیسانس ادبیات مشغول کار بود بدون اینکه مسئول فنی داروخانه وجود داشتهباشد! اما ماجرای بیمارستان آبان نشان از این داشت که انگار این ماجرا‌ها پایانی ندارد!
ماجرای جنین‌های سرگردان
قصه گمشدن جنین‌های فریز شده در گزارش روزنامه شرق برای نخستینبار رسانهای شد. بر اساس این گزارش حوالی اردیبهشتامسال بخش درمان ناباروری (IVF) بیمارستان آبان بهطور ناگهانی تعطیل شد. پس از تعطیلی این مرکز یا پایان مهلت اجاره، همکاریشان بهعنوان جنینشناس با این مرکز قطع شد، اما هیچکس به خانواده‌هایی که تخمک و اسپرم فریز کردهبودند و سالانه بابت تمدید آن به بیمارستان پول میدادند، اطلاع نداد به فکر بیمارستان و مرکز دیگری برای این ذخایر بیولوژیک باشند.
بر اساس این گزارش حالا خانواده‌ها به صورت اتفاقی، مثلاً زمانی که برای تمدید ذخیره خود به بیمارستان مراجعه میکنند، متوجه این موضوع میشوند یا برخی از آنها توسط پزشکهایشان میشنوند که مرکز تعطیل شدهاست. در حالیکه بیمارستان آبان حتی برای این مسئله با وزارت بهداشت نیز نامهنگاری کردهاست. ریاست این بیمارستان عطف به نام‌های که ۱۳ اردیبهشتامسال از معاونت درمان دانشگاه علومپزشکی ایران دریافت کرده، از لزوم معرفی جنینشناس برای پاسخگویی مؤثر به مراجعین متقاضی ارائه خدمات ناباروری (انتقال جنین و…) یاد میکند.
در این نامه که خطاب به یکی از اصلیترین سهامداران بیمارستان و یکی از مسئولان بخش ناباروری نوشته شدهاست، تأکید شده که به قید فوریت نسبت به تعیین وضعیت مورد مطالبه معاونت درمان اقدام شود. این نامه همچنین به معاونت درمان دانشگاه علومپزشکی ایران و نوبت صبح کارشناسان اداره نظارت بر درمان و مامایی نیز رونوشت شدهاست. دو ماه بعد و در نامه دیگری که مجدداً ریاست بیمارستان خطاب به معاونت درمان نوشته، به تاریخ ۱۹ تیرماه، اسامی و شماره همراه جنینشناسان و کارشناس جنینشناسی برای پاسخگویی به مراجعین در روز‌های دوشنبه و از ساعت ۱۲ تا ۱۴ با اسامی و شماره تماسهایشان ارسال میشود.
با وجود تمام این نامهنگاری‌ها در چهار ماه اخیر، اما مسئولان بخش ناباروری و ریاست بیمارستان به خانواده‌ها اطلاعرسانی نمیکنند و همین مسئله موجب شکایت خانواده‌ها و ورود نیروی انتظامی به این ماجرا میشود.
در این میان یکی از زوج‌هایی که از قضا زمان انتقال جنینش هم فرا رسیده ادعا کرده که جنینش گم شده!
بیمارستان نیمه تعطیل و پاسخ‌های «نمیدانم»!
برای پیگیری ماجرا با بیمارستان تماس میگیرم. آقایی تلفن را بر میدارد و وقتی خودم را معرفی میکنم، میگوید «خدا لعنت کند کسی که این را رسانهای کرد!» در ادامه سؤالهایم تلفن را به بخش دیگری وصل میکند. خانمی تلفن را بر میدارد تا به سؤالاتم پاسخ بدهد. این خانم هم خودش را معرفی نمیکند و میگوید: «برایم دردسر میشود!»
این خانم هم گم شدن جنین را تکذیب میکند و میگوید: «تجمعی نبود فقط چند خانواده آمدهبودند.» طبق توضیحات وی بخش ناباروری بیمارستان اجار‌های بوده و حالا اجاره آنها تمام شدهاست. آنطور که خانم سوپروایزر توضیح میدهد خانواده‌ها در ظرف‌های مخصوص به مرکز میآیند و پس از پرداخت هزینهها، جنینشان را تحویل میگیرند تا به هر مرکزی میخواهند ببرد! از او میپرسم آیا مشکلی برای جنین پیش نمیآید؟ پاسخش «نمی دانم» است. همچنانکه به بسیاری از سؤالات دیگر هم با همین کلمه پاسخ میدهد. نکته جالب اینکه به گفته این خانم ظاهراً بعد از جنگ ۱۲ روزه تمام بخش‌های بیمارستان به حالت نیمه تعطیل درآمده و فقط بخش اورژانس آن هم با حداقل ظرفیت کار میکند. تماسم با روابط عمومی وزارت بهداشت هم به پاسخ منتهی نمیشود.
واکنش روابط عمومی دانشگاه ایران
حالا روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی ایران هم ماجرای گم شدن جنین‌های فریز شده را تکذیب میکند. در پی مطرح شدن اخباری مبنی بر تعطیلی بخش IVF بیمارستان آبان و گم شدن جنین‌های موجود در این بیمارستان، محمدرضا فرنقیزاد، مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی ایران، ادعای گمشدن جنین‌ها در بیمارستان آبان را رد میکند و میگوید: «بر اساس گزارش‌های بازرسی‌های انجامشده، مخازن نگهداری جنین در بخش IVF این بیمارستان فعال بوده و جنین‌ها در شرایط مطلوب نگهداری میشوند.»
به گفته وی مادری که روز گذشته مراجعه کردهبود، امروز جنین خود را تحویل گرفت و هیچ مشکلی در این زمینه گزارش نشدهاست.
مدیر روابط عمومی دانشگاه تصریح میکند: «بازرسان دانشگاه به مدیر بیمارستان تأکید کردهاند که پیش از هرگونه تعطیلی احتمالی، باید انتقال جنین‌ها به مراکز معتبر دیگر انجام شده و والدین از این موضوع بهطور کامل مطلع شوند.»
فرنقیزاد در پایان خاطرنشان میکند: «بیمارستان موظف شدهاست یک شماره تماس ۲۴ ساعته برای پاسخگویی به مراجعان راهاندازی کند که بهزودی اعلام خواهد شد.»
یک تلنگر جدی
بر اساس آمار و داده‌های پژوهشی، نرخ موفقیت بارداری با استفاده از جنین‌های فریز شده معمولاً بین ۳۰ تا ۵۰ درصد متغیر است. یکی از اصلیترین دلایل، آسیب به جنین در فرآیند انجماد یا ذوب است. این مرحله حساس ممکن است به ساختار سلولی جنین آسیب وارد کند و باعث عدم توانایی آن در رشد و تکامل شود.
در فرآیند فریز کردن، جنین‌ها تحت شرایط خاصی قرار میگیرند. برای جلوگیری از آسیب به سلول‌ها در هنگام انجماد، از محلول‌های محافظتی استفاده میشود. این محلول‌ها شامل مواد شیمیایی خاصی هستند که به جلوگیری از تشکیل بلور‌های یخ در داخل سلول‌ها کمک میکنند. سپس جنین‌ها به تدریج به دما‌های پایینتر منتقل میشوند تا از شوک حرارتی جلوگیری شود. پس از اینکه جنین‌ها به دمای مناسب رسیدند، به نیتروژن مایع منتقل میشوند که دمایی برابر با منفی ۱۹۶ درجه سانتیگراد دارد. در این دما، فعالیت متابولیک سلول‌ها متوقف میشود و جنین‌ها به حالت خواب میروند. این روش، به نام کریوپزیشن یا انجماد جنین معروف است و به جنین‌ها این امکان را میدهد که برای مدت طولانی بدون از دست دادن کیفیت خود ذخیره شوند.
به محض نیاز به جنین فریز شده، آنها به آرامی در دما‌های مناسب گرم میشوند تا به مرحله قابل استفاده برای انتقال به رحم برسند. این مرحله نیز نیاز به دقت و نظارت دقیق دارد، زیرا هرگونه اشتباه در فرآیند ذوب میتواند بر کیفیت جنین تأثیر بگذارد.
با چنین اوصافی قطع به یقین بیمارستان و مرکز درمان ناباروری آبان نسبت به حفظ و نگهداری جنین‌های فریز شد‌های که بابتشان هزینه دریافت کردهاند، تعهد دارند و در صورت تعطیلی مرکز بابت هر دلیلی موظف بودند خودشان رأساً نسبت به انتقال جنین‌هایی که شرایط نگهداری بسیار حساسی دارند و هر گونه تغییری در دما یا شرایط میتواند به آنها آسیب بزند، اقدام کنند.
در چنین شرایطی اگر جنین‌هایی که در فرآیند طولانی و هزینهبر، برای زوج‌هایی که سالیان سال در حسرت در آغوشکشیدن فرزندشان سوختهاند، آسیب ببیند چه کسی پاسخگو خواهد بود؟!
