داوود نجفیان اظهار داشت: در سدهای کرج و طالقان که تأمین‌کننده بخش عمده‌ای از آب شرب استان‌های البرز و تهران هستند، به دلیل کاهش حدود 40 درصدی بارش‌ها نسبت به متوسط بلندمدت، وضعیت منابع آبی نگران‌کننده بوده و این کاهش بارندگی مستقیماً بر حجم ورودی به مخازن این دو سد تأثیر گذاشته است.
وی با بیان اینکه این کاهش بارش موجب کاهش روان‌آب‌ها و ورودی آب به سدهای استان شده و در نتیجه، حجم ذخیره سدها نیز به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است، اذعان کرد: در سد کرج از ظرفیت 180 میلیون مترمکعبی آن، تنها حدود 60 میلیون مترمکعب آب ذخیره شده و این در حالی است که سال گذشته در همین زمان، حجم ذخیره‌شده حدود 157 میلیون مترمکعب بود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان البرز با اشاره به اینکه یعنی ذخایر سد کرج نسبت به سال گذشته، 62 درصد منفی شده است، مطرح کرد: در سد طالقان از مجموع ظرفیت 420 میلیون مترمکعبی آن، امسال تنها 212 میلیون مترمکعب آب ذخیره شده است، درحالی‌که در سال گذشته این رقم 314 میلیون مترمکعب بود؛ این یعنی ذخایر سد 32 درصد منفی شده است.
نجفیان خاطرنشان کرد: هم‌زمان با کاهش منابع، مصرف نیز افزایش یافته و این موضوع تأمین آب شرب را با چالش جدی مواجه کرده است. درحالی‌که تنها یک ماه از تابستان گذشته و دو ماه پیک مصرف باقی مانده، با توجه به احتمال نبود بارش، روند کاهش حجم ذخایر سدهای کرج و طالقان ادامه‌دار خواهد بود. سایر سدهای تأمین‌کننده آب شرب تهران نیز همین شرایط را دارند.
وی با اشاره به اینکه با توجه به این وضعیت، تا پایان تابستان با روند نزولی ذخایر آبی روبرو خواهیم بود، تصریح کرد: اگر کاهش مصرف و صرفه‌جویی جدی صورت گیرد، در پایان تابستان با سدهایی تقریباً خالی وارد سال آبی جدید خواهیم شد. این وضعیت تنش آبی، افت فشار و کم‌آبی را از تابستان به پاییز منتقل خواهد کرد و بحران را ادامه‌دار می‌کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان البرز مطرح کرد: با توجه به احتمال تکرار کاهش بارش در پاییز امسال، همانند سال گذشته و شرایط بحرانی سدهای کرج و طالقان، انتظار می‌رود با مشارکت مردم، حداقل 20 درصد صرفه‌جویی در مصرف آب شرب در دستور کار قرار گیرد. در صورت صرفه‌جویی مؤثر، امکان ذخیره‌سازی حجم قابل توجهی آب تا پایان تابستان وجود دارد.
نجفیان با بیان اینکه این اقدام می‌تواند از بروز تنش و کمبود آب در پاییز و ابتدای سال آبی جدید جلوگیری کند، گفت: با توجه به تأمین بخش عمده‌ای از آب مصرفی از منابع زیرزمینی، این منابع نیز به‌دلیل کاهش بارش‌ها و برداشت‌های بی‌رویه، به‌ویژه از طریق چاه‌های غیرمجاز، با افت کمی و کیفی مواجه شده و حتی چاه‌های شرب مجاز نیز سال‌به‌سال با کاهش آبدهی روبه‌رو هستند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان البرز با تأکید بر اینکه برای دستیابی به پایداری منابع آبی در سال جاری و سال‌های آینده، راهکاری جز صرفه‌جویی در مصرف آب وجود ندارد، عنوان کرد: مصرف فعلی ما تقریباً دو برابر متوسط جهانی است، یعنی در استان البرز سرانه مصرف آب شرب روزانه حدود 240 تا 260 لیتر بوده، درحالی‌که میانگین جهانی حدود 140 لیتر است.
وی با بیان اینکه این در شرایطی است که کشور ما، به‌عنوان کشوری خشک و نیمه‌خشک، تنها حدود یک‌سوم متوسط جهانی ذخایر و منابع آبی تجدیدپذیر دارد، اذعان کرد: در سال 1398، دو سد استان البرز یعنی کرج و طالقان در حال سرریز بودند، اما در سال 1401 سیل شدیدی آمد که با وجود خسارات زیاد، حجم ذخایر آبی سدها حتی یک درصد هم افزایش نیافت.
ذخایر سد کرج امسال یک‌سوم پارسال است
نجفیان ادامه داد: در سال 1401 و درحالی‌که پنجمین سال خشک‌سالی را سپری می‌کنیم، سیلاب کوتاه‌مدتی در مردادماه در طالقان رخ داد که با خسارات بسیار همراه بود، اما حجم قابل توجهی آب به منابع سدها اضافه نکرد، چراکه روان‌آب کافی وجود نداشت. از سال 1399 تاکنون، وضعیت منابع آبی و سدها روندی کاهشی همراه با خشک‌سالی مداوم داشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان البرز با اشاره به اینکه برای مقایسه وضعیت حجم ذخایر سدها، سال 1398 می‌تواند به‌عنوان مرجع مورد استفاده قرار گیرد، بیان کرد: در سال گذشته نیز شرایط خشک‌سالی حاکم بود، اما سد کرج در همین زمان حدود 160 میلیون مترمکعب آب ذخیره داشت که تقریباً دو و نیم برابر میزان امسال یعنی 60 میلیون مترمکعب بود.
وی خاطرنشان کرد: امسال با وجود گذشت چهار سال خشک‌سالی، شرایط بسیار حادتر شده است. سال نرمال در تاریخ نزدیک، سال 1398 است که سدها در حالت سرریز قرار داشتند. با توجه به تداوم خشک‌سالی، فشار بر منابع آبی چند برابر شده است. از دست دادن ذخایر آبی این فشار را بیشتر کرده و چاره‌ای جز کاهش برداشت‌ها تا حد پتانسیل موجود نداریم.
بازچرخانی آب، راه نجات صنایع و منابع آبی
نجفیان بیان کرد: نمی‌توانیم بدون توجه به وضعیت ذخایر سدها و منابع زیرزمینی، مصرف را به روال گذشته ادامه دهیم. ادامه این روند قطعاً سرمایه‌ای را که متعلق به نسل‌های آینده است، با چالش جدی مواجه خواهد کرد. حتی در یکی دو سال آینده نیز با چالش جدی مواجه خواهیم شد و اکنون بدهی بزرگی به نسل‌های آینده بابت برداشت بیش‌ازحد از آبخوان‌ها داریم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان البرز با اشاره به اینکه تأمین، تصفیه و توزیع آب با هزینه‌های بسیار بالا انجام می‌شود و ارزش این منابع آبی بسیار قابل توجه است، عنوان کرد: با توجه به محدودیت‌های موجود و کاهش ذخایر استراتژیک و تجدیدپذیر آب از حدود 130 به 95 میلیارد مترمکعب در سال، صرفه‌جویی اساسی در مصرف آب (شرب و کشاورزی) ضروری است.
وی گفت: مصرف آب شرب ما حدود 30 تا 31 درصد بوده، درحالی‌که متوسط مصرف کل کشور حدود 6 درصد است. صرفه‌جویی در تمامی بخش‌ها، به‌ویژه صنعت، ضرورت دارد. در بخش صنایع باید بازچرخانی آب سورت گیرد و از آب به‌صورت چندباره استفاده شود تا فشار بر منابع آب و آبخوان‌ها کاهش یابد و به پایداری نسبی در تأمین و توزیع آب برسیم.
