جوان آنلاین: انگلیس، فرانسه و آلمان معروف به تروئیکای اروپایی بعد از یک دوره بیرون ماندن از چارچوب مذاکرات هسته‌ای، در حال آماده شدن برای ازسرگیری مذاکرات با ایران طی روز‌های آینده هستند، گفت‌و‌گو‌هایی که هنوز زمان و مکان آنها مشخص نشده ولی منتشر شدن خبر آن چند روز بعد از انتشار خبر‌ها درباره توافق امریکا و اروپا درباره مکانیسم اسنپ‌بک معنادار است.
به گزارش جوان، یک منبع دیپلماتیک آلمانی روز یک‌شنبه به خبرگزاری فرانسه (AFP) گفت که سه کشور اروپایی موسوم به E۳، «در تماس با ایران هستند تا گفت‌و‌گو‌های بیشتری را برای هفته آینده برنامه‌ریزی کنند.» تسنیم هم گزارش داده که تهران با برگزاری گفتوگو با سه کشور اروپایی موافقت کرده ولی این را هم نوشته که مذاکرات با اروپا در صورت قطعی شدن در سطح معاون وزیر خارجه برگزار خواهد شد. این خبر، اگرچه در تهران تأیید نشده، ولی هیچ منبع رسمی هم آن را تکذیب نکرده است و اسکای‌نیوز عربی در حساب خود در شبکه اجتماعی ایکس ادعا کرده که دیپلمات‌های ایران و سه کشور اروپایی یک‌شنبه هفته آینده در ژنو، سوئیس، دیدار خواهند کرد تا درباره برنامه هسته‌ای تهران گفتوگو کنند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه روز جمعه با همتایان خود از انگلیس، فرانسه و آلمان و همچنین رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، کایا کالاس، تماس ویدئویی برقرار کرد و گفته شده که طرف‌های اروپایی باز هم تهدید کرده‌اند که اگر ایران به‌زودی به مذاکرات بازنگردد، آنها مکانیزم موسوم به «اسنپ بک» را برای اعمال مجدد تحریم‌هایی که در توافق ۲۰۱۵ لغو شده بودند، فعال خواهند کرد. در مقابل عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در شبکه ایکس نوشت که اگر اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی می‌خواهند نقشی ایفا کنند، باید مسئولانه رفتار کنند و از سیاست فرسوده تهدید و فشار، از جمله تهدید به اجرای سازوکار «اسنپ‌بک» که فاقد هرگونه مبنای اخلاقی و حقوقی برای آن هستند، دست بردارند. وال استریت‌ژورنال مدعی شد در تماس عراقچی و وزرای امور خارجه E۳ و کایا کالاس احتمال تمدید مهلت برای فعال‌سازی مکانیسم احیای تحریم‌های شورای امنیت به بحث گذاشته شد. به نوشته وال‌استریت‌ژورنال همچنین در این جلسه آنلاین، پیشنهاداتی درباره محدود کردن ذخایر اورانیوم غنی‌شده مطرح شد، هرچند جزئیات مشخصی ارائه نشد.
مذاکره با اروپا مؤثر است؟
بحث‌ها درباره از سرگیری مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا، پس از گفت‌و‌گو‌های «مارکو روبیو» وزیر امور خارجه امریکا با وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس انجام شد که برخی منابع خبری از جمله کانال ۱۲ اسرائیل گزارش کردند که وزیران خارجه ایالات متحده، فرانسه، انگلیس و آلمان در توافقی، مهلت نهایی برای دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران را پایان ماه آگوست تعیین کردند که اگر تا آن زمان توافق حاصل نشود، مکانیسم «اسنپ‌بک» فعال خواهد شد. تجربه مذاکرات با امریکا که در میانه آن با حمله رژیم صهیونیستی اتفاق افتاد، منجر به سطحی از بی‌اعتمادی شده که چشم‌انداز فوری برای ورود به مذاکره با امریکا وجود ندارد. نشنال اینترست، ورود دوباره ایران به مذاکره با امریکا را «بسیار پرریسک» توصیف کرده و نوشته که نمی‌توان به پایبندی رئیس‌جمهور امریکا دونالد ترامپ به توافقات بین‌المللی مطمئن بود. با این حال، کارشناسان درباره مؤثر بودن مذاکرات ایران با سه کشور اروپایی که طی ماه‌های اخیر از روند مذاکرات هسته‌ای با ایران کنار گذاشته شده‌اند، تردید دارند. مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا، در گفتوگو با ایرنا (۱۶ تیر ۱۴۰۳) گفته است: «مذاکره با اروپا اگر صرفاً تکرار مواضع گذشته باشد، نتیجه‌ای ندارد. باید مشخص شود که هدف از این گفت‌و‌گو‌ها چیست و چه امتیازی قرار است گرفته یا داده شود.» سعید محمودی، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه استکهلم، در مصاحبه با رادیو فردا در ۲۰ تیر ۱۴۰۳ گفته است: «اروپا بار‌ها نشان داده که بدون هماهنگی با امریکا، توانایی اجرای تعهدات خود را ندارد. مذاکره مجدد با اروپا بدون تضمین اجرایی، بیشتر شبیه تکرار یک مسیر بی‌حاصل است تا یک ابتکار دیپلماتیک جدید.» پیش از این الیزا اسلوتکین، تحلیلگر ارشد شورای آتلانتیک، در مقاله‌ای که در Foreign Policy منتشر شد، نوشته بود «اتحادیه اروپا دیگر بازیگر تعیین‌کننده‌ای در مسئله هسته‌ای ایران نیست. سیاست خارجی آن به شدت تابعی از اجماع با ایالات متحده است، و ایران هم این را خوب می‌داند.»
برگ برنده ایران؟
در حالی که برخی ناظران رو آوردن مجدد ایران به سه دولت اروپایی را نوعی اضطرار در شرایط کنونی بعد از جنگ ۱۲ روزه با رژیم صهیونیستی قلمداد می‌کنند که تهران آن را با هدف جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه دنبال می‌کند، با این حال، برخی دیگر شرایط را پیچیده‌تر از این تحلیل تک‌بعدی می‌دانند. آنان می‌گویند که حمله امریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، هرچند آسیب‌های جدی به بخشی از این تأسیسات وارد کرد، ولی شرایط را پیچیده‌تر کرده است. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران گفته که تهران فعلاً قصدی برای خارج شدن از NPT ندارد، ولی هیچ بعید نیست که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، تهران چنین گزینه‌ای را به طور جدی بررسی کند، به خصوص که عراقچی این را روشن کرده که استفاده از مکانیسم ماشه علیه ایران اثری مشابه حمله نظامی دارد. به علاوه، سرنوشت ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۶۰ درصد ایران طی نزدیک به یک ماه بعد از حمله امریکا نامشخص است و تهران با نوعی تاکتیک ابهام، اروپاییان و امریکا را در وضعیت تنش‌آمیز نگه داشته است. طبق گزار‌ش‌هایی از سرویس‌های اطلاعاتی اروپایی، موجودی ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم ایران تقریباً بدون تغییر پس از حمله امریکا و اسرائیل باقی مانده و این امر فضای ابهام را برای ایران حفظ کرده است؛ فضایی که مورد استفاده برای دیپلماسی قرار می‌گیرد. ریچارد نفیو، مقام سابق امریکا در امور هسته‌ای معتقد است که ناپایداری و عدم قطعیت درباره محل و سرنوشت دقیق این موجودی، اهرمی قوی برای تهران به شمار می‌رود: «ما واقعاً نمی‌دانیم ماده کجاست... اگر می‌گفتید که برنامه بیش از چند ماه معلق شده بود، احمقانه است.» ایندین‌اکسپرس در ۸ ژوئن ۲۰۲۵ نوشت که اطلاعات موجود درباره وضعیت نامعلوم حدود ۴۰۰ کیلوگرم HEU به ایران «دست بالا» در مذاکرات دیپلماتیک می‌بخشد: این ابهام تاکتیکی توسط تهران می‌تواند به‌عنوان برگ چانه‌زنی در مذاکرات آینده مورد استفاده قرار گیرد.»
