جوان آنلاین: از خبرگزاری یورونیوز، حکومت سرپرست طالبان در حال سرعت بخشیدن به ساخت کانال بزرگ قوش‌تپه در شمال این کشور است؛ پروژه‌ای ۲۸۵ کیلومتری که قرار است حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد از جریان رود آمودریا را برای آبیاری بیش از ۵۰۰ هزار هکتار زمین کشاورزی منحرف کند.
به گزارش ایرنا، آمودریا یکی از منابع اصلی آب در آسیای مرکزی است که از تاجیکستان عبور کرده و وارد ازبکستان و ترکمنستان می‌شود. کارشناسان هشدار داده‌اند که با بهره‌برداری از این کانال، میزان ورودی آب به ازبکستان ممکن است تا ۱۵ درصد و به ترکمنستان تا ۸۰ درصد کاهش یابد. این امر می‌تواند به کاهش تولید محصولات کشاورزی، بیکاری، افزایش فقر و حتی تنش‌های مرزی یا مهاجرت منجر شود.
اگرچه قزاقستان و قرقیزستان به‌طور مستقیم از آمودریا بهره نمی‌برند، اما ممکن است تحت تأثیر پیامد‌های غیرمستقیم آن قرار گیرند. آزاماتخان امیرتایف، رهبر حزب بای‌تاق در قزاقستان هشدار داده که ازبکستان ممکن است برای جبران این موضوع، برداشت خود از رود سیردریا را افزایش دهد و این موضوع می‌تواند تا ۴۰ درصد منابع آبی قزاقستان را کاهش دهد.
همچنین نگرانی‌های زیست‌محیطی رو به افزایش است. دریاچه آرال که پیش‌تر به دلیل سوءمدیریت منابع آبی دچار آسیب جدی شده بود، ممکن است با کاهش بیشتر آب، به نقطه بحرانی جدیدی برسد. بولات یسکین، کارشناس منابع آبی منطقه‌ای، نسبت به نابودی کامل این دریاچه هشدار داده و خواستار گفت‌وگوی منطقه‌ای با مقامات حکومت سرپرست طالبان در افغانستان شده است.
این موضوع در نشست اخیر «امنیت آبی و استفاده فرامرزی از آب» نیز مطرح شد. در این نشست تأکید شد اجرای این پروژه می‌تواند سال‌ها تلاش برای احیای دریاچه آرال را بی نتیجه کند.
اگرچه کشور‌های آسیای مرکزی عضو چارچوب‌های بین‌المللی تقسیم منابع آبی هستند، اما طالبان عضو این توافقات نیست. با این حال، روابط دیپلماتیک در حال تغییر است. ازبکستان همکاری‌هایی را با کابل آغاز کرده و قزاقستان و قرقیزستان نیز طالبان را از فهرست گروه‌های ممنوعه خارج کرده‌اند.
محمد نعیم وردک، معاون وزیر خارجه حکومت سرپرست طالبان، ضمن تأکید بر آمادگی این حکومت برای گفتوگو اعلام کرد: کانال قوش‌تپه به ضرر هیچ کشوری نخواهد بود.
قزاقستان که در سال ۲۰۲۵ ریاست «صندوق بین‌المللی نجات دریاچه آرال» را بر عهده خواهد داشت، پیشنهاد کرده از این بستر برای آغاز مذاکرات استفاده شود. وزارت منابع آبی این کشور نیز خواستار همکاری منطقه‌ای و استفاده از فناوری‌های صرفه‌جویی در آب شده است.
