جوان آنلاین: در فصل زمستان به دلیل کاهش دما، بدن انسان نیازمند انرژی بیشتری برای حفظ دمای طبیعی خود است. سردی هوا میتواند موجب ضعف سیستم ایمنی و آسیبپذیری بیشتر در برابر بیماریها شود. از سوی دیگر، کاهش دما باعث کاهش جریان خون به سطح پوست و اعضای بدن میشود که این امر میتواند از عملکرد صحیح سیستم ایمنی جلوگیری کند. علاوه بر این، کاهش نور خورشید در زمستان منجر به کاهش تولید ویتامین D در بدن میشود. این ویتامین نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و جلوگیری از بیماریهای تنفسی دارد. به همین دلیل، افراد در این فصل باید بیشتر مراقب رژیم غذایی خود باشند و در صورت نیاز، مکملهای ویتامین D مصرف کنند. آلودگی هوا نیز در بسیاری از مناطق شهری در فصل زمستان تشدید میشود. افزایش استفاده از سوختهای فسیلی برای گرم کردن خانهها و خودروها موجب افزایش ذرات معلق در هوا و آلودگی میشود که میتواند بر سلامت تنفسی افراد بهویژه کسانی که دارای مشکلات تنفسی هستند، تأثیر منفی بگذارد. همچنین در این فصل به دلیل استفاده از سیستمهای گرمایشی، رطوبت هوا کاهش مییابد و این امر میتواند منجر به خشکی مجاری تنفسی و کاهش دفاع طبیعی بدن در برابر عوامل بیماریزا شود.
دکتر بهروز فرزانگان، فوق تخصص مراقبتهای ویژه با تأکید بر دما و رطوبت مناسب در محیط گفت: «بهترین میزان رطوبت محیط معمولاً بین ۳۰ تا ۵۰ درصد توصیه میشود. حفظ این سطح از رطوبت برای سلامتی و راحتی انسان ایدهآل است، در حالی که رطوبت بالاتر از ۶۰ درصد بههیچ وجه توصیه نمیشود و میتواند اثرات مضر داشته باشد. دمای مناسب محیط نیز حدود ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتیگراد در زمستان و حدود ۲۲ تا ۲۴ درجه سانتیگراد در تابستان توصیه میشود. برای تنظیم رطوبت، استفاده از دستگاههای بخور یا کولرهای آبی میتواند رطوبت محیط را افزایش دهد. در مقابل، باز کردن پنجرهها برای ایجاد جریان هوا یا استفاده از دستگاههای تهویه میتواند به کاهش رطوبت در منازل کمک کند. حفظ تعادل مناسب در دما و رطوبت محیط نقش مهمی در ایجاد شرایط سالم و راحت در فضاهای داخلی دارد.»
وی در ادامه درباره بیماریهای شایع زمستان اظهار داشت: «شایعترین بیماریهای فصل زمستان شامل عفونتهای تنفسی هستند که در رأس آنها عفونتهای ویروسی نظیر آنفلوآنزا و سرماخوردگی معمولی قرار دارند. این بیماریها هر سال به طور گسترده شیوع پیدا میکنند. به ویژه آنفلوآنزا، به دلیل تنوع ویروسهای آن چالشهایی را ایجاد میکند، چراکه این تنوع میتواند میزان اثربخشی واکسنهای سالانه را تا حدودی کاهش دهد.»
تسهیل انتقال ویروسها در فضای بسته
فرزانگان درباره دلایل اصلی شیوع بیماریهای تنفسی در فصل زمستان توضیح داد: «یکی از دلایل اصلی شیوع بیماریهای تنفسی در فصل زمستان، حضور افراد در محیطهای بسته است در حالی که در فصل تابستان، افراد بیشتر در فضای باز قرار دارند و این مسئله احتمال انتقال عفونتهای تنفسی را کاهش میدهد. در زمستان به دلیل کنترل سرما، افراد بیشتر در محیطهای بسته و سربسته تجمع میکنند. این شرایط انتقال ویروسها را تسهیل و شیوع بیماریها را تشدید میکند.»
این پزشک افزود: «از سوی دیگر، در شهرهای بزرگ، افزایش جمعیت و تراکم افراد در محیطهای عمومی به همراه آلودگی هوا از عوامل مهمی هستند که شیوع بیماریهای تنفسی را بیشتر میکنند. طی سالهای اخیر، تعداد شهرهای با هوای آلوده و میزان آلودگی افزایش یافته است. این وضعیت میتواند به ویژه برای افرادی که حساسیت بیشتری دارند، مشکلات و علائم بیماری را با شدت بیشتری ظاهر کند.»
نقش تغذیه در تقویت سیستم ایمنی
وی در باره اهمیت تغذیه صحیح نیز گفت: «تغذیه نقش بسیار مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. داشتن تغذیه صحیح و سالم میتواند به بهبود وضعیت ایمنی کمک و بدن را در برابر بیماریها مقاومتر کند. مصرف انواع ویتامینها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی میتواند هم شیوع بیماریها را کاهش دهد و هم در صورت ابتلا، علائم بیماری را خفیفتر کند.»
فرزانگان افزود: «استفاده از میوهها، سبزیجات تازه، لبنیات، پروتئین کافی و سایر مواد غذایی سالم، برای حفظ سلامتی و تقویت ایمنی بسیار مؤثر است. در مقابل، مصرف غذاهای فست فودی به دلیل روش تهیه و وجود مواد نگهدارنده، میتواند اثرات مضر طولانی مدت بر بدن داشته باشد. بنابراین رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل، نقش کلیدی در پیشگیری از بسیاری از بیماریها و بهبود وضعیت عمومی سلامت دارد.»
خوددرمانی و خطرات آن
این پزشک درباره عواقب خوددرمانی هشدار داد: «دسترسی آسان به اطلاعات پزشکی از طریق اینترنت باعث شده است بسیاری از افراد به خود درمانی روی بیاورند. با مطالعه علائم بیماریها، برخی افراد بدون مشورت با پزشک اقدام به درمان خود میکنند. این موضوع به ویژه در مورد عفونتهای تنفسی رایج در زمستان نگرانکننده است، چراکه بسیاری از این عفونتها نیازی به آنتیبیوتیک ندارند. با این حال، برخی افراد به اشتباه برای خود آنتیبیوتیک تجویز میکنند.»
وی تأکید کرد: «استفاده نادرست از آنتیبیوتیکها میتواند عوارضی برای بدن ایجاد کند. این مقاومت میتواند در آینده مشکلات جدی و خطرسازی را به وجود آورد. بنابراین بهترین اقدام در صورت بیماری این است که فرد به پزشک مراجعه کند، توصیههای تخصصی را دریافت و بر اساس آن عمل کند.»
ورزش و تقویت سلامت تنفسی
فرزانگان درباره فعالیتهای بدنی در فصل زمستان گفت: «از نظر نوع فعالیتها، پیادهروی در هوای سالم یکی از بهترین گزینههاست. البته باید دقت شود از محیطهایی با هوای آلوده دوری شود. پیادهروی منظم میتواند نقش مهمی در بهبود سلامت جسمی و تقویت سیستم تنفسی داشته باشد.»
این پزشک افزود: «علاوه بر آن، انجام حرکات تنفسی عمیق، تمرین تنفس دیافراگمی و ورزشهایی مانند یوگا نیز بسیار مؤثر هستند. این تمرینها به بهبود عملکرد سیستم تنفسی و کاهش استرس کمک میکنند. همچنین شنا در استخر نیز یک فعالیت عالی برای تقویت دستگاه تنفسی است. این نوع فعالیتها از جمله روشهای مفید برای بهبود سلامت تنفسی و ارتقای کیفیت زندگی محسوب میشوند.»