جوان آنلاین: فرشته امینی، دکترای آموزش بهداشت و ارتقای سلامت از دانشگاه تربیت مدرس، استاد دانشگاه و عضو هیئت آموزشی گروه داخلی جراحی دانشکده پرستاری و مامایی علوم پزشکی تهران است. به گفته وی زمستان فصلی است که سیستم ایمنی بدن به دلیل تغییرات دمایی و کاهش فعالیت‌های بدنی به مراقبت بیشتری نیاز دارد. از این رو مصرف غذا‌های سرشار از ویتامین‌های C و D، مانند مرکبات و ماهی، در کنار خواب کافی و نوشیدن مایعات گرم می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها ایفا کند. همچنین رعایت اصول بهداشتی، از جمله شست‌وشوی مداوم دست‌ها، ضدعفونی کردن سطوح و استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ، از انتقال بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. او در این باره به نقش خانواده‌ها اشاره‌ای دارد و می‌گوید: «خانواده‌ها و مراکز آموزشی در این میان نقش بسیار کلیدی دارند. آنها می‌توانند با ایجاد سبک زندگی سالم، مانند تشویق به ورزش منظم حتی در روز‌های سرد، سلامت اعضای خود را تضمین کنند. از سوی دیگر، مدارس و رسانه‌ها باید در زمینه آگاهی‌بخشی و آموزش اصول پیشگیری از بیماری‌ها نقش فعالی داشته باشند، چراکه ایجاد فرهنگ سلامت، بهترین راه برای مقابله با بیماری‌های فصلی است.» شیوع گسترده بیماری‌ها در فصل زمستان به دلیل عدم مراقبت‌هاب فردی، نه تنها به سلامت افراد آسیب می‌زند، بلکه پیامد‌های اجتماعی و اقتصادی سنگینی مانند کاهش بهره‌وری، افزایش هزینه‌های درمان و تعطیلی مدارس را به همراه دارد. امینی معتقد است پیشگیری مؤثر می‌تواند بار زیادی از دوش سیستم درمانی و خانواده‌ها بردارد. از این رو مراکز بهداشتی باید با اجرای کمپین‌های آگاهی‌بخشی، توزیع امکانات بهداشتی و ارائه خدمات درمانی ارزان و در دسترس، به کاهش بیماری‌ها کمک کنند، زیرا پیشگیری همیشه کم‌هزینه‌تر و مؤثرتر از درمان است.
شایع‌ترین بیماری‌های زمستان انواع سرماخوردگی‌ها، آنفلوآنزا، برونشیت، سینوزیت، ذات‌الریه، خشکی پوست و ترک خوردگی هستند. بی‌تردید رعایت بهداشت فردی و رفتار اجتماعی برای جلوگیری از تسری و شیوع بیماری‌ها به خصوص در شهر‌های بزرگ بسیار مهم است. به نظر شما چرا بعضی افراد این موارد رارعایت نمی‌کنند و مراقب سلامتی خود و دیگران نیستند؟
زمستان، با زیبایی‌های منحصر‌به‌فرد خود، چالش‌هایی را نیز برای سلامت افراد و جوامع به همراه دارد. شیوع بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا در این فصل دوچندان است و رعایت بهداشت فردی و جمعی نه تنها سلامت افراد را تضمین می‌کند، بلکه از گسترش این بیماری‌ها در جامعه نیز جلوگیری می‌نماید. اما دلیل اینکه چرا بعضی افراد به آن توجه نمی‌کنند به خاطرکمبود آگاهی عمومی است. بسیاری از افراد اطلاعات کافی در مورد تأثیر بهداشت فردی بر سلامت خود و دیگران ندارند و نسبت به بیماری‌ها بی‌تفاوت هستند یا احساس کاذب مصونیت دارند و از رفتار‌های بهداشتی غفلت می‌کنند. گاهی اوقات دسترسی نداشتن به امکانات بهداشتی یا وجود باور‌های فرهنگی غلط می‌تواند مانعی برای رعایت بهداشت باشد و به دلیل عادت‌های اشتباه یا آموزش‌های ناکافی، اصول بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، البته این موضوع نقش آموزش از طریق مدارس و رسانه‌ها را پر رنگ‌تر می‌کند که به مردم آگاهی داده شود تا بتوانند با رعایت نکات بهداشت فردی از زیبایی فصل زمستان لذت برده و سلامت جامعه را نیز تضمین کنند.
خانواده‌ها چگونه از اعضای خود با سبک زندگی صحیح در برابر بیماری‌های زمستانی محافظت کنند؟
خانواده‌ها نقش کلیدی در حفظ سلامت فردی و اجتماعی دارند یعنی یک خانواده با داشتن سبک زندگی صحیح می‌تواند از سلامت اعضای خود در برابر بیماری‌های زمستانی محافظت کند مانند تغذیه مناسب، ورزش منظم، استراحت کافی و رعایت بهداشت، زیرا مصرف غذا‌های سرشار از ویتامین‌های C مثلاً مصرف پرتقال و کیوی، ویتامین D موجود در ماهی و تخم‌مرغ، مواد معدنی مانند روی موجود در آجیل‌ها و حبوبات می‌تواند سیستم ایمنی را تقویت کند. نوشیدن مایعات گرم مانند چای، دمنوش‌های گیاهی و سوپ به کاهش التهاب گلو و جلوگیری از کم‌آبی بدن کمک می‌کند. فعالیت بدنی و ورزش حتی در حد روزانه ۱۰ دقیقه به سلامت کلی بدن کمک می‌کند و همچنین خواب کافی نیز سیستم ایمنی را بازسازی و تقویت می‌کند. گرم نگه‌داشتن محیط خانه و استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌ساز برای جلوگیری از خشکی هوا، از بروز مشکلات تنفسی و پوستی جلوگیری می‌کند. از همه مهم‌تر نیز رعایت اصول بهداشتی و شست‌وشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون، استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ و ضدعفونی کردن سطوح پرتماس می‌تواند از انتقال بیماری‌ها جلوگیری کند.
نقش آموزش به ویژه در مدارس و دانشگاه‌ها در زمینه خود مراقبتی و آموزش خانواده‌ها از طریق رسانه‌ها و مراکز فرهنگی در این زمینه چیست؟
مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها در آگاهی‌بخشی نقش بزرگی دارند و آموزش و اطلاع‌رسانی مؤثر از این طریق می‌تواند جامعه‌ای آگاه‌تر و سالم‌تر ایجاد کند. مدارس می‌تواند با گنجاندن برنامه‌های درسی آموزشی درباره بهداشت فردی و پیشگیری از بیماری‌ها منجر به آگاهی نسل جوان شود و دانش‌آموزان را از سنین پایین با اصول مراقبت از سلامت آشنا کند. با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و سمینار‌ها برای خانواده‌ها در مراکز فرهنگی و مدارس می‌توان آگاهی والدین را جهت ترویج عادات سالم افزایش داد. استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون و رادیو برای آموزش عمومی و ترویج رفتار‌های بهداشتی در فصل زمستان تأثیر عمیقی بر جامعه دارد و آگاهی جمعی را زیاد می‌کند، همین‌طور نقش مراکز فرهنگی و اجتماعی بسیار حائز اهمیت است که می‌توانند با برگزاری رویداد‌های مرتبط با سلامت، فرهنگ رعایت بهداشت را تقویت کنند.
عوارض و خسارت‌های اجتماعی و اقتصادی شیوع بیماری‌ها در فصل زمستان چیست؟
شیوع گسترده بیماری‌ها به دلیل رعایت نکردن مراقبت‌های فردی، علاوه بر آسیب‌های جسمانی، پیامد‌های اجتماعی و اقتصادی سنگینی دارد مانند کاهش بهره‌وری و غیبت کارکنان از محل کار به دلیل بیماری و افزایش هزینه‌های درمان، زیرا هزینه‌های بالای مراجعه به پزشک، خرید دارو و درمان‌های تخصصی بار اقتصادی زیادی را به خانواده‌ها تحمیل می‌کند. ضمناً تعطیلی دانش‌آموزان، کاهش تعاملات اجتماعی و فشار بر سیستم‌های درمانی از دیگر پیامد‌های گسترش بیماری‌هاست و ترس از بیماری و فشار‌های اقتصادی ناشی از آن نیز می‌تواند باعث افزایش استرس و مشکلات روانی در جامعه شود.
در نهایت برای سامان دادن به این وضعیت چه باید کرد؟
راهکار‌های زیادی است که می‌تواند به کاهش شیوع بیماری‌ها و بهبود وضعیت کمک کند، از همه مهم‌تر اجرای برنامه‌های پیشگیرانه است و سازمان‌های بهداشتی باید کمپین‌های ملی برای واکسیناسیون، توزیع اطلاعات بهداشتی و ترویج عادات سالم اجرا کنند، یعنی باید برنامه‌هایی برای آگاهی‌رسانی عمومی مردم داشته باشند و با ارائه خدمات درمانی ارزان و در دسترس برای خانواده‌ها و گروه‌های آسیب‌پذیر بتوانند خدمات درمانی سریع و مؤثر به افراد ارائه دهند و آنها را جهت دریافت کمک‌های بهداشتی ترغیب و حمایت کنند. گسترش آگاهی مردم از طریق رسانه‌ها می‌تواند تأثیر بزرگی در تغییر رفتار‌های بهداشتی داشته باشد و می‌توان با تأمین امکانات بهداشتی از جمله توزیع ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده در مکان‌های عمومی، گامی اساسی در جلوگیری از گسترش بیماری‌ها در این فصل برداشت.
