روزگاری نه چندان دور برخی مدعی بودند داوری فوتبال در ایران همگام با خود فوتبال پیشرفت نکرده است، هر چند این روزها مشخص شده خود فوتبال هم صرفاً در پول گرفتن پیشرفت کرده است و در باب فنی امروز حتی آماتور هم محسوب نمیشویم، اما واقعیتی که در جمله اول نهفته، واقعیتی است انکارناپذیر که داوری فوتبال ایران امروز حتی از حد همان آماتور هم پایینتر است.
سالهاست کتوشلوارپوشهای فوتبال قول حلشدن مشکلات را میدهند. حداقل سه فصل است وعده آمدن سیستم کمکداور ویدئویی (VAR) را میدهند و هر بار فقط با لبخند معذرتخواهی میکنند. هر سال وضعیت داوری بدتر از سال قبل میشود و آقایان با بیان این نکته که داوری و اشتباهات آن جزئی از فوتبال است، از تمام مشکلات خیلی راحت میگذرند.
داور جزئی از هر مسابقه فوتبال است و اشتباه او هم جزئی از یک مسابقه، اما نه هر اشتباهی و نه تکرار بیپایان اشتباه و تأثیرگذاری این سلسلهاشتباهات روی نتایج مسابقات. امروز وضعیت داوری فوتبال دقیقاً همین است، یعنی اشتباه میکنند و با اشتباهات خود کاری میکنند که زحمات تیمها به باد میرود. اشتباه میکنند و کسی حتی نمیتواند اعتراض کند، چون محروم میشود و آن وقت باید تاوان اشتباه داور را هم پس دهد.
جای تأسف است که امروز وضعیت داوری به جایی رسیده که حتی اگر به فرض محال VAR هم بیاید، نمیتواند جلوی این قضاوتهای فاجعهبار را بگیرد. آن هم در شرایطی که شاهد هستیم در سطح اول فوتبال جهان حتی این سیستم هم بعضاًً دچار اشتباهات فاحش و تأثیرگذار میشود. حالا تصور کنید که این سیستم به کمک داوران پراشتباه ما هم بیاید.
از تمام اینها فاجعهبارتر اینکه جامعه داوری از خود داوران گرفته تا کمیته داوران و رؤسای مختلفی که بالای سر آن بودهاند، هیچ کدام نخواستهاند و نمیخواهند قبول کنند که اشتباهات تأثیرگذاری دارند و این اشتباهات برای فوتبال فاجعهآفرین شده است. فوتبال امروز ایران کم حاشیه ندارد؛ فوتبالی که بیتعارف باید گفت اصلاً فوتبال نیست و اگر قرار باشد علل این همه حاشیه و مشکل و عقبماندگی فوتبال را نام برد، به طور قطع یکی از اصلیترین علل عقبماندگی داوری فوتبال است.
این روزها برای قضاوت در لیگهای فوتبال ایران داوران مجبور نیستند دورههای مختلف و کلاسهای آموزشی را پشت سر بگذارند، حتی لازم نیست مدرک مشخصی هم داشته باشند. میپرسید چرا؟ پاسخ را باید در انتخاباتهای برگزارشده در سطح فوتبال کشور جستوجو کرد؛ انتخاباتهای ریز و درشتی که رقبا در آن برای به دست آوردن رأی حتی وعده چیدمان داوری در مسابقات را هم میدهند. اینگونه میشود که مثلاً داوری در حد فوتبال محلات ناگهان سر از لیگ یک یا حتی لیگ برتر درمیآورد و ثمره آن افتضاح و فاجعهای میشود که امروز فوتبال ایران به لحاظ داوری با آن دست به گریبان است.
آب از سرچشمه گلآلود است و خانه داوری از پایبست ویران، بنابراین تا زمانی که به مشکل داوری به صورت ریشهای توجه نشود و درمان از پایه شروع نشود، اتفاق خاصی رخ نخواهد داد، حتی اگر آخرین و بهروزترین سیستمهای کمکی هم به یاری بیایند.