برنامه نویسی یکی از شغل های نوپایی است که بعد از فراگیرشدن گوشی‌ها و تبلت‌های هوشمند در سراسر جهان به وجود آمد و به سرعت شتاب گرفت. از آنجایی که تعداد افراد استفاده کننده از گوشی‌های هوشمند روزانه در حال گسترش است، این شغل هر روز پیشرفت چشمگیری نسبت به قبل دارد.
در واقع برنامه‌نویسی علم حل مساله به کمک رایانه است که به کمک آن می‌توان به رایانه دستوراتی برای اجرا داد. دستورات را در قالب کدهایی به رایانه می دهند. این اطلاعات و دستورات در مغز رایانه (CPU) پردازش می‌شوند و خروجی کار به کاربر نمایش داده می‌شود.
رایانه‌ها زبان انسان‌ها را درک نمی‌کنند. آنها تمامی اطلاعات را به صورت اعداد صفر و یک می‌بینند. یک برنامه‌نویس به کمک یک زبان برنامه‌نویسی منظور خود را به یک نرم افزار منتقل می‌کند. این دستورات به کدهای ۰ و ۱ تبدیل می‌شوند و رایانه آنها را درک کرده و پردازش می‌کند.
از طرف دیگر برنامه نویس‌ها، یک توسعه دهنده نرم‌افزار هستند که در طراحی برنامه‌های کاربردی برای کاربران سیستم های عامل، تخصص دارند. برنامه نویسی در سال‌های اخیر، بازار کار بسیار خوب و پررونقی پیدا کرده است و پیش‌بینی می‌شود که این روند در آینده نیز بهتر شود به طوری‌که در ایران نیز تعداد فرصت های شغلی برای توسعه دهندگان به ویژه اندروید افزایش یابد.
همچنین کسی که در زمینه فناوری اطلاعات فعالیت دارد، باید از مهارت‌ها و کسب دانش جدید در همه زمان ها مطلع باشد؛ بنابراین افرادی که در زمینه برنامه نویسی فعالیت دارند، در این دنیای پیشرفته و امروزی حتما باید دانش خود را در زمینه مربوطه افزایش دهند و یادگیری اولویت کار آنها باشد. بر همین اساس تعدادی از کارشناسان حوزه نرم افزار و برنامه نویسی در ایران در گفتگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا به بررسی جوانب این موضوع پرداختند.
احسان احسانی مقدم کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و نرم افزار درباره چالش‌های پیش رو در حوزه برنامه نویسی گفت: برنامه نویس‌ها خیلی خوب درک نمی‌شوند. برای دسترسی به یک سایت نیاز به مجوزهای مختلف است. برای استفاده از سایت ها با تحریم یا با فیلتر مواجه هستیم. شرکت‌های دنیا زیرساخت‌ها را به صورت ثابت ارایه می دهند اما در ایران برای این که زیرساخت به صورت ثابت ارایه شود، شرکت ها با مشکلات فراوانی روبرو هستند تا این اتفاق بیفتد.
با وجود محدودیت‌ها در حوزه نرم‌افزار پیشرفت‌های زیادی داریم
وی با بیان این که امکاناتی که نیاز داریم در این حوزه به ما داده نشده است، گفت: اگر در کشور همه امکانات فراهم بود، مطمئنا پیشرفت‌های قابل توجهی می‌توانستیم در این زمینه داشته باشیم اگرچه الان هم با وجود اینکه با بسیاری از محدودیت ها روبرو هستیم اما توانسته‌ایم در حوزه نرم افزار پیشرفت‌های زیادی داشته باشیم.
احسانی مقدم افزود: به نظر من قانونگذار، اجراکننده و نظارت کننده در این حوزه باید مهندسی نرم افزار خوانده باشند؛ کسانی که حرف ما را درک می کنند اینها هستند. اگر این افراد در زمینه مهندسی نرم افزار اطلاعات نداشته باشند و در تولید نرم افزار بخواهیم به آنها بگوییم که مثلاً فلان قانون یا چنین روالی که در پیش گرفتید چه بلایی بر سر اکوسیستم ما می‌آورد، سخت است؛ در این حوزه نیازمند همدلی و همراهی هستیم.
وی ادامه داد: الان عصر تکنولوژی است و هرچقدر در این حوزه سرمایه گذاری شود، نتیجه آن را در چند سال آینده خواهند دید. نرم افزار می تواند جای نفت را بگیرد، نرم افزار در پزشکی، ترافیک و خیلی کارهای دیگر به کار می آید، هرچه روی این حوزه سرمایه گذاری شود، باز هم کم است.
این کارشناس ارشد فناوری اطلاعات با تاکید بر این که تحریم‌ها به شدت حوزه نرم افزار را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: نمی شود که همه چیز را از نو ساخت یا اختراع کرد. چرخ را که نباید دوباره اختراع کرد، باید دغدغه ما چیزهای دیگر باشد. دنیا به اینترنت رسیده است که اگر ما بخواهیم به اینترنت برسیم ۴۰ سال طول می کشد این در حالی است که آنها در این مدت مثلا به فضا خواهند رفت.
احسانی مقدم افزود: در حوزه مهندسی نرم افزار همگامی دنیا با یکدیگر مهم است. مثلاًدر دانشگاه هاروارد مقاله ای ارایه می شود در دانشگاه شریف هم مقاله ای. اینها هم افزایی دارند و جدا از هم نیستند؛ بنابراین هرجا که تعامل ما با دنیا مهم است در نرم افزار صدها برابر مهم‌تر است.
وی ادامه داد: نمی‌توانیم از شرکت‌های خارجی زیرساخت دریافت کنیم به دلیل این که دلاری پول می خواهد و از طرف دیگر مثلاً اگر گوگل پلی را تحریم کنند تمام دسترسی‌های ما را می بندند؛ بنابراین تعامل در حوزه مهندسی نرم افزار بسیار مهم و حساس است؛ البته شرایط را درک می کنیم اما اگر قرار باشد اتفاق خوبی در این حوزه بیفتد، باید بیشتر حمایت شویم.
نیاز به اعتماد بالادستی ها داریم
امیرحسین جلیلی دانشجوی ارشد نرم افزار دانشگاه پیام نور درباره چالش های حوزه برنامه نویسی گفت: دسترسی به لبه فناوری یکی از مشکلات برنامه نویسی است. با توجه به تحریم‌هایی که داریم مجبوریم که خیلی از نیازهای خود را خودمان بسازیم و این خودساختن یکسری چالش‌های جدید ایجاد می کند و وقت ما صرف ساختن چیزی می شود که قبلا ساخته شده است.
این دانشجوی ارشد نرم افزار یکی دیگر از چالش‌های این حوزه را ضعف برقراری ارتباط با صنعت عنوان کرد و گفت: محصولی را در یک تیم استارتاپی یا شرکتی تولید می کنیم اما این که بتوانیم آن را به جامعه هدف بشناسانیم، بسیار سخت است.
وی در ادامه اعتماد به شرکت‌های دانش بنیان، استارتاپ‌ها و سرمایه گذاری را مشکل بعدی عنوان کرد و افزود: تولیدات نرم افزاری در مرحله اول نیاز به پشتکار دارد و بعد از تولید محصول، نیاز به سرمایه گذار است، در واقع مشکل از اینجا شروع می شود که خیلی از مارکت ها برای سرمایه گذاری می گویند پشتوانه و فروش و بازار شما چقدر است که باید گفت اگر سرمایه، بازار و تیم داشته باشیم که نیازی به سرمایه گذار نیست. بزرگترین چالش در بحث سرمایه گذاری این است که اعتماد اولیه ایجاد نمی شود ما نیاز به اعتماد بالادستی‌ها داریم.
صنعت کشور هنوز به خودباوری برای حل مشکلات توسط دانشجویان نرسیده است
مهرداد ارژنگ یکی دیگر از فعالان حوزه برنامه نویسی اظهار داشت: صنعت کشور هنوز به آن خودباوری نرسیده است که می تواند خیلی از مشکلات را توسط دانشجویان به ویژه نخبگان حل کند به دلیل این که به صورت سنتی کار را پیش می برند البته در سال های اخیر اوضاع کمی بهتر شده است.
این فعال حوزه برنامه نویسی دغدغه‌های مهم برنامه نویس‌ها را نرم افزاری و سخت افزاری عنوان کرد و گفت: در قسمت نرم افزاری ارتباط با سرورهای خارجی محدود شده و از طرف دیگر هم در داخل و هم از خارج فیلترهایی اعمال شده است. برای خرید ابزارهای مورد نیاز در این زمینه نمی توانیم با شرکت‌های خارجی به دلیل این که درگاه های پرداخت مستقیم با این شرکت‌ها را نداریم، ارتباط برقرار کنیم و نمی توانیم عملا به آن سطح مورد نیاز از تکنولوژی روز دنیا دست پیدا کنیم.
ارژنگ افزود: از لحاظ سخت افزاری، سخت افزارهای محدودی در حوزه "آی تی" وارد کشور می شود که در این حوزه باید فکری شود و از طرف دیگر قیمت قطعات سخت افزاری بسیار بالا رفته است و می تواند برای افراد برنامه نویس چالش برانگیز باشد.
وی با تاکید بر این که تحریم‌ها در حوزه برنامه نویسی و نرم افزار تاثیر گذاشته است، گفت: یک مورد از این تحریم ها، بحث اقتصادی آن است. خیلی از برنامه نویس‌های کشور با روبرو شدن با این شرایط به سمت مهاجرت سوق پیدا کرده اند. شرکت‌های خارجی حقوق و مزایا و امکانات بیشتری در اختیار برنامه نویس‌ها می گذارند به همین دلیل شاهد این هستیم که خیلی از افراد مهاجرت کرده‌اند که می تواند در بحث کمبود نیروی متخصص انسانی کشور تاثیر بگذارد.
این فعال در حوزه برنامه نویسی گفت: می توانم بگویم تا ۵ سال آینده با بحران نیروی انسانی حداقل در زمینه "آی تی" مواجه خواهیم شد که می تواند کشور را وارد چالش پرمخاطره‌ای کند. برای این که این اتفاق نیفتد باید برای حمایت از نخبگان و رفع تحریم ها فکری شود.
امروز دنیا به سمت تکنولوژی‌های نو حرکت می‌کند
نقدی بیگ یکی دیگر از فعالان حوزه برنامه نویسی گفت: در ایران برنامه نویسی همواره همراه با چالش است. از بیرون تحریم داریم و از درون هم با محدودیت‌هایی روبرو هستیم؛ درخواست همه برنامه نویس‌ها این است که از داخل کشور دیگر محدودیت نداشته باشیم.
وی افزود: کسانی که توانایی حل مشکلات را دارند، در این راه قدم بردارند. قشر برنامه نویس با محدودیت روبرو است که اگر این محدودیت ها برداشته شود، بهتر می شود. اگر در این بستر کار شود، مطمئنا کشور پیشرفته تری خواهیم داشت چرا که امروز دنیا به سمت تکنولوژی نو و برنامه نویسی‌های جدید حرکت می کند.
این فعال حوزه برنامه نویسی تاکید کرد: باید شرایط داخل کشور طوری باشد که کسی مجبور نباشد به فکر مهاجرت بیفتد. بعضی‌ها واقعا مجبور می شوند که بروند به دلیل این که در داخل نمی توانند کاری انجام دهند مجبورند که بروند خارج از کشور که شاید با مهارت‌هایی که دارند بتوانند کارهایی را انجام دهند.
نقدی بیگ گفت: هر نفر که از ایران می رود، یک سرمایه عظیم از ایران خارج می شود و این دردناک است. امیدواریم شرایطی فراهم شود که کسانی هم که مهاجرت کرده اند، روزی به ایران برگردند و به کشور خود خدمت کنند؛ چرا به کشور بیگانه خدمت کنند و باعث پیشرفت آنها شوند در حالی که کشورمان نیازمند توسعه است.
تحریم ها چالش حوزه برنامه‌نویسی
محمد سمرقندی فارغ التحصیل مهندسی عمران دانشگاه تهران و فعال حوزه برنامه نویسی هم در این زمینه گفت: یکی از چالش های حوزه برنامه نویسی تحریم ها است البته تحریم‌ها قابل فهم است و می توان آن ها را دور زد اما فیلتر و سانسور و محدودیت اینترنتی و سرعت پایین آن قابل فهم نیست.
وی در ادامه افزود: البته باید یک ایراد هم از دانشگاه ها گرفت که آموزشی که به دانشجویان می دهند، خیلی کاربردی نیست و باید چند واحد هم آموزش‌های کاربردی هم داشته باشند.
