رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر نمایندگان مجلس با ایشان بر تبیین رسانهای قوانین توسط نمایندگان تأکید کردند و فرمودند: «شما یک قانونی تنظیم میکنید، روی آن کار میکنید، مطالعه میکنید، با سروصدا و هیاهو تصویب میکنید، اما به مردم توضیح نمیدهید این قانون چیست و چرا تصویب شده است. خب وقتی توضیح نمیدهید، یک عدهای فرصت پیدا میکنند علیه آن قانون بنا کنند جوسازی و هیاهو کردن تا شما را از تصویب این قانون پشیمان کنند.»
البته این دعوت به تبیین مسائل توسط رهبر معظم انقلاب منحصر به نمایندههای مجلس نشده و چندی قبل هم ایشان به مسئولان و مدیران کشور فرمودند: «ممکن است مردم در قبال برخی تصمیمات مسئولان و سیاستها دچار ابهام شوند. باطن این تصمیم یا استدلال بر این تصمیم را نمیدانند؛ چون نمیدانند، معترض میشوند. خیلی خب، برای آنها تبیین کنید، بعضی از چیزها هست که باید تبیین بشود و گفته بشود.»
در مورد این توصیههای چندباره رهبر معظم انقلاب به مسئولان راجع به جهاد تبیین و لزوم آگاه کردن اذهان مردم نسبت به مسائل، نکات ذیل قابل توجه است:
۱- تبیین رسانهای و توضیح ابعاد مختلف مسائل عمومی جامعه و موضوعاتی که به همه مردم مرتبط است، یکی از شئون اساسی و مهم هر اقدامی است. فارغ از اهمیت آگاه نمودن مردم و ضرورت آن، در دوره حاضر کار رسانهای بخشی از هر اقدام عمومی مرتبط با آحاد مردم است، نه یک کار صرفاً انضمامی تفننی. این یک واقعیت است که هنوز در ذهن برخی از مسئولان کار رسانهای به عنوان یک کار کماهمیت، غیرلازم و حتی در میان برخی به عنوان کاری پردردسر شناخته میشود که صرفاً در صورت ضرورت باید به آن پرداخت. این در حالی است که تبیین رسانهای و آگاهسازی و همراهسازی مردم یک بخش مهم از هر کار و اقدامی است که باید به صورت کامل و مجزا راجع به آن برنامهریزی و اقدام کرد. از طرفی با توجه به پیچیده شدن ابزارهای رسانهای و ترفندهای اثرگذاری شناختی و ادراکی، مسئولانی هم هستند که از شناخت کافی و تسلط لازم بر رسانه و وجوه مختلف جنگ شناختی و تبیین رسانهای برخوردار نیستند.
از این رو در حالیکه آموزش و یادگیری این مسائل برای آحاد مردم کاری خوب و پسندیدهاست، برای مسئولان از جمله نمایندههای مجلس از نان شب هم واجبتر است! البته با توجه به پیچیدگیهای این موضوع، علاوه بر لزوم کسب دانش و مهارت کافی توسط مسئولان، لازم است نهادهایی مثل مجلس به صورت نهادینه نیز برای تصویب قوانین حساس از نظرات کارشناسان رسانه برای چگونگی تبیین رسانهای و اقدامات لازم در این حوزه بهره ببرند.
۲- اینکه امام جامعه بارها بر جهاد تبیین و اهمیت تبیین رسانهای مسائل تأکید کرده و به مناسبتهای مختلف آن را بیان نمودهاند، علاوه بر اهمیت ذاتی این موضوع، نشان دهنده دغدغه ناشی از تفرس تحرکات و اقدامات دشمن توسط یک فرمانده بصیر در میدان است که جنگ تمام عیار رسانهای و شناختی دشمن را مشاهده کرده و به همه نیروها برای مقابله هشدار میدهد. جوزف نای به عنوان یکی از نظریهپردازان امریکا برای سلطه بر دیگران در سال ۲۰۱۱ در کتاب «آینده قدرت» عنوان نمود که دیگر برتری نظامی به معنای برتری جهانی برای امریکا نیست. وی از اهمیت قدرت نرم و جنگ رسانهای برای تداوم برتری و سلطه بر دیگران توسط امریکا تأکید کرد و حتی از ایران به عنوان یکی از مقاصد این جنگ نام برد! ما چه بخواهیم و چه نخواهیم سالهاست در معرکه جنگ با دشمن به سر میبریم که در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و امنیتی در جریان است و به جرئت میتوان گفت عرصه جنگ شناختی و رسانهای، مهمترین عرصه آن است. اینکه رهبری از لفظ «جهاد» برای «تبیین» استفاده میکنند، علاوه بر تأکید بر جنبه الهی و انگیزه توحیدی این عمل، نشان دهنده شدت و اهمیت صحنه و چه بسا عقبافتادگیهای جدی در این حوزه و ضرورت اقدام ویژه همگانی در این باره است. در مورد طرحها و لوایح و حتی مصوبات مجلس بارها دیدهشده که به دلیل کمتوجهی به تبیین رسانهای و بیتوجهی به عملیات ادراکی دشمن مترصد فرصت، بسیاری از مواردی که کاملاً به نفع مصالح کشور و مردم و در تقابل با طرحهای دشمن بود با هجمه رسانهای هماهنگ و گسترده ارتش رسانهای دشمن مواجه شد و ناکام ماند یا به ضد خود در اذهان برخی تبدیل شد.
۳- یکی از وجوه جنگ رسانهای دشمنان مردم ایران، جنگ روایتها است. اینکه در مورد هر موضوع و پیشامدی چه روایتی در اذهان غالب و ماندگار میشود، از اهمیت بالایی برخوردار است. همین مسئله اهمیت توجه جدی به ارائه روایت مستدل و زودهنگام که بر ذهنها مینشیند را دوچندان میکند. جنگ روایتها در واقع جنگ بر سر قدرت تولید معنا و تفسیر پدیدهها و حوادث است. امروزه با غلبه رسانههای نوین و شبکههای اجتماعی، اهمیت جنگ روایتها بیشتر خود را نشان میدهد.
در روزگار کنونی لزوماً طرفی که حق با اوست پیروز صحنههای تقابل نیست، بلکه طرفی پیروز است که کنترل روایت را در دست دارد و معمولاً روایت اول را ارائه داده و تثبیت کرده است. پس از آنجایی که مصوبات مجلس پیش از اطلاع دشمنان، توسط خود نمایندگان یا دولت به صورت طرح و لایحه تهیه میشود، امکان بالقوه ارائه روایت اول و تثبیت آن فراهم است و هیچ کوتاهیای در این زمینه پذیرفتنی نیست!
۴- وجه دیگر اهمیت ضرورت تبیین رسانهای مسائل و موضوعات حکمرانی از جمله تبیین اقدامات و قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی، مردمی بودن نظام اسلامی و ولی نعمت بودن مردم است. مردم علت موجده پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی هستند و علت مبقیه این انقلاب و نظام نیز همین مردم هستند و به همین دلیل است که دشمنان بیشترین تمرکز و بیشترین سرمایهگذاری را برای جدا کردن مردم از انقلاب و نظام کردهاند.
پس از این منظر، تبیین رسانهای مسئولان و نمایندگان واجد آدابی خاص و ویژگیهایی مناسب این ولینعمت بودن مردم است؛ تبیین رسانهای باید با ادب مناسب شأن مردم و با تواضع در برابر آنان همراه بوده و از درشتگویی و نگاه از بالا به پایین به دور باشد. باید از همه ابزارهای مفید و به صورت هنرمندانه در این موضوع استفاده کرد. باید صادقانه با مردم صحبت کرد و از مواجهه صادقانه با مردم نترسید و این سخن گرانبها را فراموش نکرد که «هر سخن کز دل برآید، لاجرم بر دل نشیند.» باید در مواجهه مستقیم با مردم و حتی در میان مردم و به صورت رو در رو باشد و باید با تعمیق همدلی، اتحاد ملی و پرهیز از دوقطبیسازی کاذب و هر نوع ادبیاتی که به شکافهای بالقوه دامن بزند همراه باشد.
روشن است که بیش از مردم و پیش از آنها، مسئولان و نمایندههای مجلس وظیفه اقدام درست و اصولی در صحنه جهاد تبیین را بر عهده دارند و لازم است در این زمینه اهتمام لازم را داشته باشند و فراموش نکنند که برای چندمین بار مخاطب رهبر معظم انقلاب برای ادای تکلیف در این موارد هستند.