در استفاده از جوانان توانمند، متخصص و متعهد و ایجاد چرخش نخبگانی در مراکز و پستهای مدیریتی و کلیدی، شک و شبههای وجود ندارد. منطق نیز همین را میگوید که بالاخره مدیران و تصمیمگیران بازنشسته میشوند و نیاز به جایگزینی، «جانشینپروری» و تزریق فکر جدید و نیروی جوانی به ساختار وجود دارد، اما بحث اصلی برسر نحوه اجرای آن است. برخی مدیران این جوانگرایی و احیاناً جانشینپروری را فقط و صرفاً در افراد نزدیک به خود میبینند، یعنی دایره «معتمدین» را عمداً یا سهواً به قدری کوچک کردهاند که دیگر کسی جز نزدیکان نسبی یا سببیشان در آن باقی نمیماند. نگارنده به برخی امورات خاص امنیتی یا نظارتی واقف و منکر لزوم استفاده از نزدیکان فکری یا فامیلی در این مشاغل به خاطر وجود حساسیتهای خاص آنها نیست، اما تعمیم این موقعیتهای خاص به همه مشاغل و پستها را به دور از عدالت، انصاف و اصل شایستهگزینی دیده و منتقد جدی آن هستم.
دو خطر عمده در جوانگرایی بسته و سلیقهای وجود دارد:
۱- خطر بدکارکردی، ناکارآمدی و نهایتاً زوال سیستمی و ۲- خطر دلسردی نخبگان و ناامیدی مردم و نهایتاً ایجاد گسل بین نخبگان و حاکمیت، لذا تصمیمگیران و تصمیمسازان (از هر جناح و تفکری که باشند)، اگر فقط دوستدار نظام و قوی شدن آن باشند، باید به عنوان یکی از راههای مؤثر در ایجاد امید در مردم و پررنگ کردن اعتماد کمرنگ شده آنان و همچنین برای حفظ و نگهداشت نخبگان و ایجاد تحول در ساختار و نهایتاً نیل به کارآمدی، در انتخابها و انتصابهای خود کمال دقت را داشته باشند، از محور حق و عدالت دور نشوند و افراد دارای ایده و نخبه را دیده و بشنوند و در نهایت از آنان که نور چشم ملت هستند استفاده کنند و شعاع دایره اعتماد خود را به اندازه همه شایستگان گسترش دهند.
اما اگر این چرخش مدیریتی و انتخابها و انتصابها، مبتنی بر اصول و قواعد ذکر شده باشد، مزایای بسیار زیادی برای کشور و ساختار اداری کشور به دنبال خواهد داشت. از جمله:
- جوانان نخبه امیدوار شده و حفظ میشوند و به سادگی از دست نمیروند (این از دست رفتن، میتواند هم جسمی و فیزیکی باشد و هم فکری که در اینجا نوع دوم مدنظر است).
- اعتمادِ از دست رفته مردم آرام آرام بازسازی میشود.
- دست دشمنان از ایجاد هجمه رسانهای خالی میماند.
- انرژی و فکر نو به سیستم تزریق میگردد.
- و مهمتر از همه اینکه با انتخاب درست، امور نیز کمکم به روال صحیح خود بازگشته، نظم در سیستم جاری شده و کارآمدی در دسترستر قرار میگیرد.
نکته مهم اینکه همیشه یادمان باشد هر جا به جوانان شایسته اعتماد شد، نتیجه فراتر از انتظار به دست آمد؛ از جنگ هشت ساله دفاع مقدس گرفته تا انرژی هستهای و پیشرفتهای نظامی، بنابراین اگر ما اصلاح امور، اجرای عدالت و در یک کلمه خواستار ایران قوی هستیم، باید از امروز به فکر آن باشیم و کار را به دست کاردان بسپاریم.
*دانشجوی دکترای مدیریت دولتی