یکی از علل گرایش به مصرفگرایی و تجملات، هویتیابی است. اریکسون از مطرحترین نظریهپردازان شخصیت، هویت را از ابتدا امری فردی و شخصی میداند. هر چند که او هویت اجتماعی را هم انکار نمیکرد. اریکسون، هویت را به صورت یک احساس نسبتاً پایدار از یگانگی خود تعریف میکند. در هر حال بنا به نظریات و مطالعات از مهمترین علتهای مصرفگرایی و تجملات را میتوان تقلید نام برد. اکثر نوجوانان و جوانان ما با مشاهده کردن این مصرفگراییها به دو دلیل یکی نفس نوگرایی و دیگری تیپ جدید که برایشان جذاب است، دچار موضوع میشوند. متأسفانه پیروی از زندگیهای تجملاتی، مدگرایی، اسرافگرایی و... از ابعاد مختلف روانشناسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... آسیبها و پیامدهای منفی به دنبال دارد. برخی از این آسیبها عبارتند از: انحرافات اعتقادی، آسیبهای اخلاقی، پیامدهای روحی و روانی (شکست و ناکامی) فردگرایی و جمعگریزی، تضیع انرژی عاطفی، روانی و ذهنی، اضطراب، استرس و بحران هویت، از دست دادن اراده و اختیار خود، اختلال در حسن زیبا شناختی و...
واگویههای یک مراجع
در همین خصوص مراجع آقایی دارم که از همسرش ناراحت است و گلایهمند. او چنین بیان میکند: متأسفانه این تجملات و مدگرایی افراطی همسرم زندگیمان را تحتالشعاع قرار داده و چندین بار به خاطر همین اشتباهات تا مرز جدایی رفتهایم. به دلیل مهمانی رفتن متوجه شدم یکی از دوستانم که طلا فروش بود، سرویس قرض کرده به مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان. متأسفانه این سرویس طلا در شب مهمانی گم شد! و من برای جبران این عمل فشار زیادی را متحمل شدم، اما به مرور متوجه شدم از دوستان و اقوام نزدیک طلاها و پولهای زیادی گرفته به عنوان وامهای خانوادگی و بدون لحاظ کردن من و شرایطم ماشین اقساطی خریده و هر وقت اعتراض به این رفتارش میکردم من را تهدید به بیعرضگی و ترک از زندگی و رهاکردن فرزندم میکرد... همسرم همچنان به این رفتار ادامه داد تا اینکه همه چیز را از دست دادیم. اعتبار، حرمت، خانواده... همه چیزمان را... و الان دیگر به جایی رسیدم که حاضر به ادامه زندگی با ایشان نیستم. چون چیز دیگری برای از دست دادن ندارم و بیشتر از همه نگران بزرگ شدن فرزندم هستم. فرزندی که شاهد مشاجرههای هر روز ماست و این عمل قطعاً در شخصیت فرزندمان تأثیرگذار خواهد بود. دیگر باور و اعتمادی بین ما وجود ندارد. چون هر لحظه منتظرم تا کسی زنگ خانه یا تلفن را بزند و قرضش را طلب کند.
ساده زیستن یعنی خوشبختی
با نگاهی ساده به چنین مواردی و بررسیهای بالینی متوجه میشویم که اسراف، مصرفگرایی و گرایش به تجملات و ریخت و پاش چه پیامدها و تبعات فراوانی در بردارد. فراموش نکنیم ساده زیستن یعنی خوشبختی، آرامش مطلق، سلامت روان، آسودگی، عدم دلبستگی به مظاهر دنیا و رهایی از تجملات و تشریفات و اسراف و گناه. بیاییم برای یک بار هم که شده دست از سر ریخت و پاش برداریم. به داشتههایمان فکر کنیم. به اندوختن آنان و به پس انداز. کسی با بریز و بپاش کردن باکلاس نشده. بیشک تداوم مصرف زدگی زندگیمان را به قهقرا خواهد برد.
*روانشناس