بلاروس پس از انتخابات ریاست جمهوری در مرداد ۱۳۹۹ (آگوست ۲۰۲۰) و انتخاب مجدد الکساندر لوکاشنکو گرفتار اعتراضات داخلی گستردهای شده است و مخالفان خواهان کنارهگیری وی از قدرت شدهاند. با این حال این اعتراضات که با حمایت گسترده غرب همراه بوده راه به جایی نبرده است. در سالگرد انتخاب لوکاشنکو به ریاست جمهوری، اتحادیه اروپا بار دیگر به تهدید مینسک به اتخاذ تدابیر تنبیهی بیشتر پرداخته است. غرب همواره به اعتراضات بلاروس به مثابه فرصتی بیبدیل برای تحقق اهداف کلان خود در اروپای شرقی و علیه روسیه نگریسته است. اکنون وزیر خارجه بلاروس ابعاد جدیدی از اهداف واقعی و درازمدت غرب به ویژه امریکا در قبال این کشور کوچک اروپای شرقی را افشا کرده است.
افشای طرحها
ولادیمیر مکی وزیر امور خارجه بلاروس روز یکشنبه ۱۷ مرداد اعلام کرد امریکا برای عضویت اوکراین و بلاروس در ناتو برنامهریزی کرده بود تا منطقه خالی بین کشورهای عضو ناتو و روسیه باقی نماند. او گفته که جان بولتون مشاور امنیت ملی پیشین امریکا در سفر به بلاروس اعلام کرد اوکراین و بلاروس باید به عضویت ناتو درآیند تا بین روسیه و کشورهای عضو ناتو، منطقه خاکستری باقی نماند.
اظهارات این مقام ارشد بلاروس پرده از هدف واقعی غرب به سرکردگی امریکا و همراهی اروپا از تشدید فشارها علیه بلاروس و مداخله در امور داخلی این کشور و حمایت گسترده از مخالفان برمیدارد. در واقع هدف همه این اقدامات تنبیهی و فشارهای همه جانبه علیه مینسک، سرنگونی لوکاشنکو، روی کار آمدن یک دولت غربگرا و در نهایت عضویت بلاروس در ناتوست تا بدین ترتیب طرح کلان غرب در رابطه با روسیه یعنی احاطه و دربرگیری آن توسط کشورهای عضو ناتو تحقق پذیرد. این همان طرحی است که غرب آن را در باره اوکراین اجرا کرد. ولادیمیر مکی وزیر خارجه بلاروس پیش از این در ۲۱ تیر نیز در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «راشا تودی»، هدف اصلی کشورهای غربی در اعمال فشارها بر دولت مینسک را روسیه دانست که به قدرتی جهانی تبدیل شده است و به گفته او برای رسیدن به این هدف، آنها سعی دارند بلاروس را به «اوکراین دیگری» تبدیل کنند. وی معتقد است غربیها سپس قصد دارند این تجربه را در خصوص روسیه به اجرا درآورند.
وزیر خارجه بلاروس میگوید: «من فکر میکنم هدف کسانی که علیه بلاروس دست به اقدامات خصمانه میزنند، آن است تا این کشور را به اوکراینی دیگر تبدیل کنند. به همین دلیل هرچه میگذرد، اظهارات ضد بلاروس داغتر میشود. در واقع در برهه کنونی هم هدف غربیها در وهله نخست بلاروس نیست، بلکه روسیه است که امروزه مقابل چشمان کشورهای غربی به یک قدرت توانمند جهانی تبدیل شده و غربیها را نگران کرده است.» هشدار این مقام ارشد بلاروس با توجه به تشدید اقدامات خصمانه غربیها به ویژه اتحادیه اروپا و امریکا علیه مینسک در ماههای اخیر قابل فهم است. منظور وزیر خارجه بلاروس از تبدیل این کشور به اوکراینی دیگر این است که همانند اوکراین که عملاً به بلوک غرب و جبهه ضد روسی پیوسته است، بلاروس نیز با تغییر رژیم و رئیسجمهور آن تبدیل به پایگاه جدیدی ضد روسیه شود.
رویکرد غرب
غرب همواره به اعتراضات بلاروس به مثابه فرصتی بیبدیل برای تحقق اهداف کلان خود در عرصه اروپای شرقی و علیه روسیه نگریسته است. امریکا و اتحادیه اروپا در چارچوب برپایی انقلاب رنگی به حمایت از معترضان پرداخته و اکنون روند مداخلهجویی خود را با افزایش فشارهای سیاسی و تحریمهای جدید تشدید کردهاند. اتحادیه اروپا و امریکا تقریباً به طور همزمان اعلام کردند الکساندر لوکاشنکو را به عنوان رئیسجمهور منتخب بلاروس به رسمیت نشناخته و بارها از نحوه برخورد دولت بلاروس با معترضان انتقاد کردهاند. در مقابل رئیسجمهور بلاروس بارها از توطئههای غرب علیه این کشور خبر داده و آن را محکوم کرده است. «آرتیوم شرایبمن» تحلیلگر سیاسی با اشاره به وضعیت بحرانی روابط بلاروس و غرب میگوید: «این یک بحران بیسابقه است و ارزیابی آن دشوار است. مسلماً مینسک در صحنه بینالمللی جدیتر خواهد شد.» در این راستا لوکاشنکو در ۱۱ تیر (۲ ژوئیه) در یک گردهمایی به مناسبت روز استقلال این کشور اعلام کرد گروههای شورشی که قصد انجام کودتا را دربلاروس داشتند، کشف و منهدم شدند. لوکاشنکو بارها از توطئههای غرب علیه این کشور خبر داده و آن را محکوم کرده است.
حمایت مسکو
بلاروس در مقابله با فشارهای مستمر سیاسی، اقتصادی و اکنون نظامی و امنیتی غربیها که با هدف تضعیف این کشور و لوکاشنکو صورت میگیرد از حمایتهای گسترده روسیه برخوردار است. حمایت مسکو از بلاروس در راستای کمک به یک دولت مخالف سلطه غرب و نیز مقابله با اهداف تهاجمی غربیهاست. مقامات ارشد روسیه به ویژه ولادیمیر پوتین رئیسجمهور این کشور به خوبی از نیات ناتو در راستای گسترش به سوی شرق با هدف مهار و تضعیف روسیه با خبر هستند. مرتضی اشرافی کارشناس مسائل اوراسیا میگوید: «پوتین اعتراضات در بلاروس را تحت تأثیر مداخله امریکا و غرب میداند و آن را در ادامه، کودتای مخملی برای براندازی کشورهای همراستا به سیاستهای مسکو تعبیر میکند. در واقع هدف اصلی امریکا و اتحادیه اروپا از تلاش برای سرنگونی لوکاشنکو این است که با کنار زدن او از صحنه قدرت و روی کار آوردن یک رئیسجمهور غربگرا در این کشور همسایه روسیه، مسکو در مرزهای غربی خود با زنجیرهای از دولتهای هوادار غرب محاصره شود.» لوکاشنکو معتقد است هدف غربیها قرار دادن بلاروس در زنجیره «ویلنیوس تا کییف» و ایجاد دیوار حائلی بین روسیه و غرب است. این مسئله باعث شده تا لوکاشنکو اعلام کند اگر تهدیدات ناتو افزایش یابد نیروهای روسیه میتوانند در عرض ۲۴ ساعت خود را به بلاروس برسانند. این هشدار، در واقع نوعی زنگ خطر از جانب روسیه است که ورود غرب به حوزه خارج نزدیک خود را به مثابه عبور از خطوط قرمز امنیت ملی روسیه تلقی کرده و بهشدت با آن برخورد خواهد کرد.
جمعبندی
اظهارات اخیر وزیر خارجه بلاروس در باره تلاش امریکا برای عضویت بلاروس در ناتو و نیز تلاش مستمر غرب برای تبدیل بلاروس به اوکراینی دیگر نشان میدهد داعیههای دموکراسی خواهانه و ادعاهای خیرخواهی برای مردم بلاروس از جانب غربیها صرفاً پوششی برای پیشبرد اهداف کلان امریکا و شرکای اروپایی آن در ناتو در راستای تضعیف هر چه بیشتر روسیه است. موارد ذکر شده از جانب وزیر خارجه بلاروس، دلیل دیگری بر صحت این نظر است که هدف اصلی غربیها از اقدامات براندازانه در بلاروس، سرنگونی رئیسجمهور قانونی این کشور و روی کار آمدن غربگرایان در این کشور کوچک اروپای شرقی همسایه روسیه است تا به این ترتیب «مهار» یا همان «دربرگیری» روسیه یک گام دیگر به جلو رود و حلقه محاصره روسیه کاملتر شود. با این حال مقاومت شدید بلاروس در برابر فشارهای سیاسی و اکنون نظامی و امنیتی غرب و نیز حمایت همه جانبه روسیه از مینسک و هشدارهای شدید آن به غرب موجب شده تا اجرای این سناریو در باره این کشور اروپای شرقی که موقعیت ویژه ژئوپلتیکی دارد با موانع جدی روبهرو شود.