سرویس سیاسی جوان آنلاین: انتخابات هسته اصلی بقای هر نظام دموکراتیک و مردم‌سالاری در دنیا بوده و خدشه بر آن اتفاقی است که نه به راحتی قابل جبران است و نه می‌توان شرایط را به روال سابق بازگرداند.
اساساً هیچ نظام مردم‌سالاری را نمی‌توان در دنیا یافت که بتواند در فضایی با انتخابات‌های مخدوش به حیات خود ادامه دهد. به همین دلیل اغلب کشور‌ها حتی در شرایط جنگی نیز تلاش می‌کنند چهارچوب‌های قانونی برای انتخابات را حفظ کنند. در این میان ایران نیز به عنوان یک نظام به نسبت نوپا با مدل جدیدی از سیستم حاکمیت مردمی به نام مردم‌سالاری دینی تلاش کرده تا همین چهارچوب را در نظام حاکمیتی خود حفظ کند.
در طول ۴۳ سال گذشته تقریباً در هر سال یک انتخابات برگزار شده و البته تأکید بر حفظ اعتبار این انتخابات گاه هزینه سنگینی را به نظام تحمیل کرده است که نمونه آن رویداد‌های مربوط به انتخابات سال ۸۸ است که کشور نزدیک به هشت ماه در بحران فرورفت، اما نظام جمهوری اسلامی حاضر به عقب‌نشینی از نتایج آن نشد. علاوه بر آن در دوران جنگ تحمیلی نیز با وجود شرایط ناشی از فضای جنگی و ترور‌های منافقین باز هم تمام انتخابات‌ها به روال سالانه خود برگزار می‌شد.
چرا مشارکت در انتخابات مهم است
در این میان یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای سنجش میزان استحکام یک نظام دموکراسی میزان مشارکت مردم در یک انتخابات است. اگرچه مشارکت در انتخابات به خودی خود نمی‌تواند معیاری از موفقیت و یا شکست یک نظام مردم‌سالار باشد، اما در نهایت از نگاه ناظران بیرونی می‌تواند نشانه‌ای از تمایل مردم برای حمایت از یک نظام سیاسی باشد.
حتی در نظام غربی نیز کاهش میزان مشارکت مردم در انتخابات می‌تواند نشانه‌ای از یک بحران در نظام مردم‌سالار باشد. به عنوان مثال در کشور فرانسه به خصوص در دهه اول قرن بیست و یکم سقوط میزان حضور مردم در انتخابات به عنوان نشانه‌ای از بحران سیاسی در این کشور و ناامیدی مردم از احزاب سیاسی این کشور قلمداد شد. تحلیلی که بعد‌ها با اقبال مردم این کشور به گروه‌های دست راستی و فاشیستی نشان داد که چندان پربیراه نبوده است. طبیعی است که در مورد کشوری همانند ایران که به دلایل مختلف حضور مردم در انتخابات برای ناظران مختلف نشان‌دهنده اتفاقات گوناگون است، مشارکت یک دماسنج حیاتی برای کشور محسوب می‌شود.
در هر انتخاباتی که حضور گسترده مردم در آن روی داده اتفاقات جدیدی در سپهر سیاسی کشور روی داده که تمام جوانب حکومتداری را تحت‌الشعاع قرار داده است، اما مهمتر از آن این نکته بوده که عملاً این حضور به عنوان مهر تأییدی بر امید مردم به ساختار سیاسی کشور تعبیر شده است.
طبیعی است که در صورت حضور کمرنگ به احتمال زیاد تمام تحلیل‌ها به این سمت خواهد بود که نظام جمهوری اسلامی دچار کاهش حمایت از اقشار مختلف مردم شده و واقعیت هم این است که که مهم‌ترین سرمایه نظام جمهوری اسلامی همین حمایت مردمی بوده است.
در بسیاری از بحران‌ها و مشکلات حاد سیاسی و داخلی بسیاری انتظار داشتند که شاکله این حمایت از هم بپاشد، اما خوشبختانه حمایت مردمی از نظام جمهوری اسلامی پایدار ماند.
از همین رو می‌توان حدس زد که ادامه یافتن این حمایت در جریان انتخابات‌ها نیز تا چه میزان حیاتی و جدی است.
عملیات روانی برای کاهش مشارکت
از همین رو است که دشمنان نظام جمهوری اسلامی نیز تلاش می‌کنند تا مهم‌ترین ضربات خود را در جریان انتخابات‌ها به کشور وارد کنند چراکه همزمان با کاهش مشارکت امکان بالاتر بردن ریسک‌های امنیتی برای نظام را نیز فراهم می‌کنند. در طول ۴۰ سال گذشته نمونه‌های فراوانی از این موارد وجود دارد که تلاش برای تحت تأثیر قرار دادن میزان مشارکت در انتخابات منجر به طرح‌ریزی عملیات‌های مختلف اطلاعاتی و روانی شده است.
از همین رو است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنانی نسبت به توطئه‌ها برای کمرنگ کردن حضور مردم در انتخابات هشدار دادند و فرمودند: «ملّت عزیز هم بدانند که دستگاه‌های جاسوسی و سرویس‌های اطّلاعاتیِ کشور‌هایی و از همه بدتر کشور امریکا و همچنین رژیم‌صهیونیستی از چندی پیش و نه امروز دارند تلاش می‌کنند که انتخابات آخر خرداد را بی‌رونق کنند؛ یا برگزارکنندگان را متّهم می‌کنند [و می‌گویند]«انتخابات مهندسی شده» - در واقع برگزارکنندگان انتخابات را دارند متّهم می‌کنند یا شورای محترم نگهبان را متّهم می‌کنند- یا مردم را دلسرد می‌کنند [و می‌گویند]«رأی شما اثری ندارد، در بهبود اوضاع تأثیری نمی‌گذارد؛ چرا بیخودی خودتان را خسته می‌کنید!» با شدّت تمام از این کار‌ها دارند می‌کنند.»
این هشدار در حقیقت اشاره به این واقعیت مهم دارد که میزان مشارکت در انتخابات تا چه اندازه مهم و تأثیرگذار است و البته چه سرمایه‌گذاری مهمی برای کاهش آن در جریان است.
چه مسیری بر سر مشارکت در انتخابات سال ۱۴۰۰ است؟
نگاهی به انتخابات‌های ریاست جمهوری در طول ۴۳ سال گذشته نشان می‌دهد که میزان مشارکت در انتخابات از ۸۵ درصد در سال ۸۸ تا ۵۵ درصد در سال ۷۲ متفاوت بوده است.
این میزان از تفاوت در مشارکت نشان‌دهنده این است که فضای عمومی جامعه هم در دوره‌های مختلف نسبت به انتخابات واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهد و قرار نیست که همواره این میزان از مشارکت در سقف میزان خود قرار داشته باشد.
در مقابل این نکته را هم نمی‌توان فراموش کرد که شرایط فعلی کشور نیازمند اصلاحات اساسی در نظام اجرایی کشور است و این اصلاحات با یک مشارکت حداقلی چندان قابل دسترسی نیست. از این رو دولتی که در خرداد ۱۴۰۰ به عنوان دولت برگزیده انتخاب می‌شود خواه ناخواه باید میزان بالایی از مشارکت مردمی را برای بهبود وضعیت فعلی در اختیار داشته باشد در غیر این صورت حتی در صورت حمایت تمام ارکان نظام هم باز امکان تغییر جدی در شرایط کشور را نخواهد داشت.
نگاهی به آمار و نظرسنجی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که شرایط چندان برای یک مشارکت گسترده آماده نیست و به دلایل مختلف از جمله عملکرد دولت یازدهم و دوازدهم و از سوی دیگر شیوع ویروس کرونا فعلاً میزان مشارکت چندان بالا نخواهد بود.
طبق نظرسنجی‌های صورت گرفته میزان مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ در حدود میزان مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال ۹۸ خواهد بود. در این صورت پایین‌ترین میزان مشارکت مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری رخ خواهد داد.
همان‌طور که قبل از این هم گفته شد چنین اتفاقاتی در شرایط سیاسی و داخلی کشور نه به صلاح است و نه منطبق با سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه انتخابات خواهد بود. از همین حضور گسترده مردم یک نیاز راهبردی و جدی است.
البته نگاهی به سایر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اوضاع می‌تواند در ادامه بهتر شود. بر اساس نظرسنجی صورت گرفته توسط دانشگاه مریلند نزدیک به ۷۵ درصد مردم ایران تمایل قطعی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری دارند. این میزان تمایل نشان‌دهنده این است که در صورت مهیا شدن شرایط می‌توان انتظار داشت که در هفته‌های باقیمانده به انتخابات میزان مشارکت مردم رشد قابل توجهی پیدا کند.
مهم‌ترین نکته منفی در این باره همه‌گیری ویروس کرونا است که سبب شده بخش زیادی از فعالیت‌های میدانی انتخابات عملاً در زیر سایه همه‌گیری موج چهارم قرار بگیرد و فضای مجازی و صدا و سیما مهم‌ترین ارکان فعالیت‌های انتخاباتی باشند. در این میان شاید وظیفه صدا و سیما مهمتر از همه باشد چراکه رسانه ملی با بالا‌ترین پوشش می‌تواند زمینه را برای انتشار هر چه بیشتر بحث‌های انتخاباتی فراهم کند و در این میان همانند سال‌های گذشته مناظرات انتخاباتی نقش مهم و حیاتی را ایفا می‌کنند.
البته در کنار آن نیز باید توجه داشت که فعالیت خود نامزد‌ها و نحوه چینش آن نیز می‌تواند در این افزایش مشارکت مردم نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد. با جمع‌بندی موارد فوق می‌توان گفت امسال کلید افزایش مشارکت تا حدود زیادی در اختیار صدا و سیما است.
مثالی میآورم درفوتبال انتخاب مربی و سرگروه بسیار مهمست ولی از أن مهمتر خوب بازی کردن (تکنیک و تاکتیک) تک تک بازیکنانست 
