سرویس بین الملل جوان آنلاین: ادامه حضور نظامیان امریکایی در افغانستان با توجه به وعده و اقدامات دونالد ترامپ رئیسجمهور سابق امریکا از جمله موضوعات دشوار برای دولت جدید امریکاست. در واقع تصمیم ترامپ برای خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان تا اول مه ۲۰۲۱ همواره با مخالفتهای زیادی در ساختار حاکمیتی امریکا به ویژه در کنگره مواجه شده بود. بنابراین پس از روی کار آمدن بایدن، پیشبینی میشد دولت جدید امریکا در این زمینه به ویژه با توجه به تداوم حملات طالبان علیه نیروهای دولتی افغانستان تجدید نظر کند.
اعلام بایدن
پس از گمانهزنیهای مختلف سرانجام «جو بایدن» روز چهارشنبه ۲۵ فروردین به طور رسمی اعلام کرد نیروهای این کشور از افغانستان خارج خواهند شد. وی گفت: «زمان پایان طولانیترین جنگی که امریکا درگیر آن بوده فرا رسیده است. امریکا از دولت افغانستان حمایت خواهد کرد، اما درگیر عملیات نظامی نخواهد شد.»
وی در این باره گفت: «ما نمیتوانیم به چرخه گسترش و توسعه حضور ایالات متحده در افغانستان ادامه دهیم.
عقبنشینی از اول ماه مه با هماهنگی با ناتو آغاز میشود. طالبان به ما حمله کند، ما با تمام ابزارهای موجود پاسخ خواهیم داد.» جو بایدن با اشاره به اینکه چهارمین رئیسجمهور ایالات متحده است که مسئولیت حضور نیروهای نظامی امریکا را در افغانستان بر عهده دارد، گفت: «این مسئولیت را به رئیسجمهور پنجم واگذار نخواهد کرد.» وی مدعی شد: «هدف اول ما این است که مطمئن شویم از افغانستان به عنوان پایگاه برای حمله به امریکا استفاده نخواهد شد و ما به آن هدف دست یافتیم.» بایدن تصریح کرد: «واشنگتن باید بر تهدیدهای تروریستی که از جای دیگر ظهور کردهاند و همچنین چین تمرکز کند.»
پس از آنکه جو بایدن اعلام کرد تا حدود پنج ماه دیگر کل نظامیان امریکایی را از افغانستان خارج خواهد کرد، ناتو نیز اعلام کرده است همزمان با امریکا نیروهایش را از افغانستان خارج میکند. «ینس استولتنبرگ» دبیر کل ناتو، «لوید آستین» و «آنتونی بلینکن» وزیران دفاع و خارجه امریکا نیز شامگاه چهارشنبه ۲۵ فروردین در یک نشست خبری مشترک، با اشاره به آغاز عقبنشینی نیروهای غیرامریکایی از افغانستان از اول ماه مه بر تقابل با طالبان تأکید کردند. هر چند نانسی پلوسی رئیس دموکرات مجلس نمایندگان از اقدام بایدن دفاع کرده است، اما برخی سران جمهوریخواه از این امر بهشدت انتقاد کردند. «لیندسی گراهام» سناتور ارشد جمهوریخواه امریکا با هشدار درباره خروج نیروهای امریکایی از افغانستان گفت: «رئیسجمهور امریکا با خروج نیروهای این کشور از افغانستان «به سمت ۱۱ سپتامبر دیگری» حرکت میکند.»
تأخیر ۵ ماهه در خروج
پیشتر یک مقام ارشد امریکایی خبر داده بود روند خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در اول ماه مه شروع خواهد شد و هدف آن است که تا ۱۱سپتامبر ۲۰۲۱ در بیستمین سالگرد حمله امریکا به افغانستان تمامی نیروهای امریکایی از افغانستان خارج شده باشند. همزمان نگرانیهایی از بازگشت هرج و مرج و ناامنی پس از خروج غیر مسئولانه امریکا از افغانستان مطرح شده است. امریکا و طالبان در فوریه ۲۰۲۰ در دوحه، پایتخت قطر توافق کرده بودند واشنگتن به تدریج نیروهای خود را از افغانستان خارج کند تا به روند صلح در این کشور کمک شود. در این توافق، زمان نهایی خروج نیروهای امریکایی اول مه ۲۰۲۱ تعیین شده بود، ولی دولت بایدن به بهانه نقض عهد از جانب طالبان این وعده را عملی نکرد و سخن از تداوم حضور نظامیان امریکایی در افغانستان به میان آورد. پنتاگون در این زمینه چندین گزینه به بایدن ارائه داده بود که نهایتاً گزینه تمدید حضور نظامی تا سپتامبر ۲۰۲۱ مورد قبول بایدن قرار گرفت. با این حال این تصمیم امریکا و متحدانش در ناتو، مورد قبول طالبان نبود، بهطوری که طالبان هشدار داد در صورتی که نیروهای خارجی در مهلت تعیینشده افغانستان را ترک نکنند، از نظر این گروه تخطی از توافقنامه دوحه تلقی میشود و حملات علیه این نیروها را از سرخواهد گرفت. جامعه اطلاعاتی امریکا در آوریل ۲۰۲۱ در گزارشی اعلام کرد طالبان «یقین دارد که میتواند به پیروزی نظامی دست پیدا کند.»
سفر بلینکن به افغانستان
«آنتونی بلینکن» وزیر خارجه امریکا پنجشنبه ۲۶ فروردین ۱۴۰۰ در سفری اعلام نشده وارد افغانستان شد. در دیدار بلینکن و اشرف غنی، خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان و نیز مباحث مربوط به آینده افغانستان، روند صلح و نشست استانبول مورد بررسی قرار گرفت. اشرف غنی در این دیدار با تأکید بر اینکه نیروهای نظامی و امنیتی افغانستان توانایی دفاع از این کشور را دارند بر لزوم ایجاد چارچوبی جدید برای همکاری بین دو کشور تصریح کرد. به رغم ابراز اطمینان اشرف غنی، اما نگرانیها در باره اوضاع امنیتی افغانستان وجود دارد. «میررحمان رحمانی» رئیس پارلمان افغانستان هشدار داده است اگر نیروهای امریکایی از کشورش خارج شوند، احتمال دارد این کشور یک بار دیگر شاهد جنگ داخلی باشد. این سفر در پی اعلام خروج نظامیان امریکایی از افغانستان از سوی جو بایدن رئیسجمهور امریکا انجام شده است.
به نظر میرسد سفر بلینکن به افغانستان برای چند هدف صورت گرفت. نخست اینکه به مقامات افغان درباره تداوم روابط واشنگتن با کابل و ارائه کمکها به افغانستان اطمینان داده شود. بلینکن در این زمینه اعلام کرد امریکا حمایتهای دیپلماتیک خویش از افغانستان و نیروهای امنیتی و دفاعی این کشور را ادامه میدهد و تلاشهای خود را به دلیل تسهیل روند صلح افغانستان تداوم خواهد داد. بایدن نیز با اعلام اینکه امریکا دیگر در عملیاتهای نظامی افغانستان شرکت نخواهد کرد، ادعا کرد به انجام امور دیپلماتیک و بشردوستانه و کمک به دولت این کشور ادامه خواهد داد.
مسئله دوم وضعیت آینده نیروهای امریکایی است که از افغانستان حداکثر تا ۱۱ سپتامبر خارج خواهند شد. به نظر میرسد دولت بایدن به رغم خروج نظامی از افغانستان، اما با توجه به نگرانیهای جدی در باره تشدید حملات طالبان علیه نیروهای دولتی و مناطق و شهرهای مختلف افغانستان و در واقع بروز جنگ داخلی در مقیاس گسترده، در نظر دارد نظامیان امریکایی را در کشورهای مجاور این کشور مستقر کند. روزنامه نیویورک تایمز از هماهنگی بین وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) و سرویسهای اطلاعاتی این کشور با متحدان غربی برای استقرار نیروی نظامی در کشورهای همسایه افغانستان خبر داد. به نوشته این روزنامه، هدف پنتاگون از این اقدام، جلوگیری از تبدیل شدن دوباره افغانستان به پایگاه تروریستهاست. پنتاگون استقرار نیروی نظامی در تاجیکستان، قزاقستان یا ازبکستان را با هدف جلوگیری از ایجاد خلأ امنیتی در منطقه بررسی میکند. این مسئله با توجه به دغدغههای جدی در باره تسلط دوباره طالبان بر افغانستان و نیز مخالفتها در داخل امریکا با تصمیم بایدن معنا پیدا میکند.
این در حالی است که روسیه به تأخیر افتادن خروج نیروهای امریکایی از افغانستان را زمینهساز تشدید درگیریها در این کشور میداند. «ضمیر کابلوف» نماینده رئیسجمهور روسیه در امور افغانستان هشدار داد پس از تصمیم اخیر امریکا، طالبان حملات خود را تشدید خواهد کرد. کابلوف گفت: «این را نمیتوان منتفی دانست، چون امریکا به توافقی که با طالبان سال گذشته انجام داد، پایبندی نداشته به همین خاطر، حملات بهاری این گروه بیشتر و مرگبارتر خواهد شد.» اگر این سناریو تحقق پیدا کند، آنگاه میتوان انتظار داشت که دولت بایدن در زمینه خروج نیروهای امریکایی از افغانستان ناچار به تجدیدنظر خواهد بود.
جمعبندی
امریکا در سال ۲۰۰۱ به بهانه جنگ علیه تروریسم به افغانستان حمله و رژیم طالبان را سرنگون کرد. با این حال در ۲۰ سال گذشته با قدرت گرفتن دوباره طالبان و توافق صلحی که دولت ترامپ با آن در دوحه منعقد کرد، اکنون بایدن به ناچار و بدون کسب هیچ دستاوردی به این اشغالگری که با ناکامی به مراتب بدتر از جنگ ویتنام همراه بود، پایان میدهد. بنابر برخی آمار، در این اشغالگری نظامی که غیر از ایجاد ناامنی هرچه بیشتر و ویرانی ثمرهای در برنداشت، هزاران غیرنظامی افغان جان خود را از دست دادند. جنگ افغانستان برای امریکا ۲ تریلیون و ۴۰۰ میلیارد دلار هزینه در بر داشته است. «آنتونی کوردزمن» کارشناس مسائل استراتژیک میگوید:
«در سطح ملتسازی در افغانستان مقدار هنگفتی پول خرج شد بدون اینکه دستاورد چندانی داشته باشد. همچنین از زمان حمله امریکا به افغانستان که ۲۰ سال از آن میگذرد، بیش از ۲۴۰۰ نفر از نظامیان امریکایی در این کشور کشته و هزاران تن دیگر زخمی شدهاند. با این حال حضور نظامی امریکا و ناتو در افغانستان حاصلی جز کشتار مردم این کشور، افزایش ناامنی و تولید بیسابقه مواد مخدر برای این کشور جنگزده نداشته است. در واقع شرایط طی دو دهه گذشته در افغانستان نه تنها از بابت امنیت و قاچاق مواد مخدر تأمین نشده بلکه وخیمتر نیز شده است تا آنجا که در برخی گزارشها فرماندهان نظامی امریکا خود در قاچاق مواد مخدر در افغانستان نقش داشتهاند.»