سرویس بین الملل جوان آنلاین: با روی کار آمدن دولت دموکرات در امریکا و ریاست جمهوری جو بایدن به عنوان یکی از چهره‌های نزدیک به باراک اوباما، رئیس‌جمهور اسبق امریکا، خوش‌بینی‌ها درباره احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تقویت شد. به خصوص که بایدن از توسل به دیپلماسی سخن گفته بود، اما بی‌عملی و موضع‌گیری‌های امریکایی‌ها نشان می‌دهد که این توافق به خودی خود تاریخ مصرف گذشته و وسیله‌ای برای امتیازگیری تبدیل شده است. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا که کشورش به صورت یکجانبه از برجام خارج شد، شامگاه پنج شنبه در جمع خبرنگاران بر موضع امریکا بار دیگر تأکید کرد و گفت اگر ایران پایبندی کامل به تعهداتش در برجام را از سر بگیرد ایالات متحده نیز آماده است اقدام مشابه انجام دهد. پرایس تصریح کرد: «همان‌طور که وزیر خارجه بلینکن دیروز تأکید کرد ما برای ترغیب ایرانی‌ها برای آمدن به میز مذاکره هیچ حرکت و مشوق یکجانبه‌ای به آنها پیشنهاد نخواهیم کرد.» وی این را هم گفت: «اگر برداشت ایرانی‌ها این است که بدون انجام هیچ اقدامی از سوی آنها در جهت پایبندی کامل به برجام ما امتیاز‌ها یا گام‌های یکجانبه‌ای به آنها پیشنهاد خواهیم کرد دچار سوءبرداشت شده‌اند.»
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا یک روز قبل‌تر، در نخستین جلسه استماع خود مقابل کنگره گفته بود که واشنگتن حاضر نیست پیش از پایبند شدن ایران به تعهداتش در برجام تحریمها علیه این کشور را رفع کند. همه آنچه بلینکن بر آن تأکید دارد این است: «اگر ایران به تعهداتش بازگردد، ما هم همان کار را می‌کنیم.» این موضع‌گیری امریکایی‌ها در داخل هم با واکنش مواجه شد. ایلهان عمر، نماینده حزب دموکرات در مجلس نمایندگان، از وزیر امور خارجه کشورش پرسید که با توجه به اینکه امریکا نخست از برجام خارج شده، حالا چرا نباید این کشور اولین طرفی باشد که گام نخست را در پیوستن مجدد به برجام بر می‌دارد؟
بلینکن، حامی سیاست فشار حداکثری
بنابر آنچه اتاق بازرگانی ایران اعلام کرده است، ۸ میلیارد و ۵۰۰ هزار دلار از دارایی‌های ایران در دو بانک کره‌جنوبی بلوکه شده است. بلینکن در موضع‌گیری اخیر خود این موضوع را هم به برجام گره زد و گفت که تا زمانی که ایران به توافق هسته‌ای برنگردد، این پول‌ها آزاد نمی‌شوند. محمدجواد ظریف در شبکه اجتماعی توئیتر به‌شدت از سخنان بلینکن انتقاد کرد و نوشت: «ایالات متحده ادعا می‌کند که از دیپلماسی حمایت می‌کند نه از سیاست شکست خورده «فشار حداکثری»، اما با این وجود، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه‌اش مفتخر است که مانع انتقال پول‌های خودمان از کره (جنوبی) به کانال سوئیس میشود؛ کانالی که فقط برای مواد غذایی و دارویی است. تکرار همان سیاست قدیمی (فشار حداکثری) نتایج جدیدی نخواهد داشت. تنها راه این است؛ تعهد، اقدام، جلسه.»
اول امریکا باید اقدام کند
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران در مصاحبه با خبرگزاری اسپوتنیک با تأکید بر لزوم بازگشت کامل ایالات متحده به تعهدات برجامی گفت: «در صورتی که امریکا به برجام بازگردد و تحریمها [علیه جمهوری اسلامی ایران]را لغو کند، ایران هم بعد از راستی‌آزمایی به تعهدات خود بازمی‌گردد.» وی سپس تأکید کرد: «بازگشت امریکا به برجام به هیچ نشستی احتیاج ندارد.» عراقچی درباره برخی پیشنهاد‌ها درباره برداشتن گام همزمان ایران و امریکا برای بازگشت به تعهدات برجامی نیز گفت: «موضع ما که یک موضع منطقی است، این است که اول امریکا باید گام خود را بردارد. این طور نیست که دو طرف (ایران و امریکا) در این موضوع سهم مساوی داشته باشند که حال بخواهیم این سؤال را مطرح کنیم که چه کسی اول (به برجام) بازگردد. این سؤال از اساس اشتباه است. مسئله درست این است که امریکا از برجام خارج شده است و بنابراین باید به این توافق بازگردد.» عراقچی تصریح کرد: «در صورت عدم بازگشت امریکا به برجام، موضوع تداوم پایبندی و حفظ برجام به ایران و دیگر اعضای برجام بستگی دارد. موضع ما کاملاً مشخص است و تا زمانی در برجام خواهیم ماند که این توافق برای ما منفعت داشته باشد و روزی که برای ما منفعتی نداشته باشد، دیگر برجام را ادامه نخواهیم داد.»
توافقی جدید با محدودیت‌های شدید
۲۴ قانونگذار جمهوریخواه و دموکرات در نامه‌ای به بلینکن از دستیابی به توافق جامع با ایران حمایت کردند. جاش گاتیمر، عضو دموکرات مجلس نمایندگان امریکا در توئیتر نوشت که این نامه به ابتکار او تنظیم شده و خواستار «محدودیت‌های شدید علیه ایران» است. در این نامه آمده است: «ما معتقدیم برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ضمانت‌های کافی مبنی بر اینکه ایران هرگز قادر به دستیابی به سلاح هسته‌ای نخواهد بود، فراهم نکرد.»در بخش دیگری از نامه آمده است: «از شما می‌خواهیم برای مشخص کردن رئوس توافقی بهتر و جامع با ایران که مسیرش را به سمت سلاح هسته‌ای می‌بندد و فعالیت‌های مخربش را در دنیا متوقف می‌کند، با متحدان همکاری کرده و با هر دو حزب (دموکرات و جمهوریخواه) در دو شاخه قانونگذاری کنگره (مجلس نمایندگان و مجلس سنا) مشورت کنید.» نگارندگان این نامه، از بند‌های زوال‌پذیر در برجام به عنوان یکی از معایب توافق هسته‌ای با ایران یاد کرده و آن را یکی از مفاد این توافق دانسته‌اند که باید در توافق آتی اصلاح شود.
فرصت برای دیپلماسی کوتاه است
رابرت مالی، نماینده ویژه دولت امریکا در امور ایران روز چهار شنبه گفته بود، این موضوع که رایزنی‌ها در خصوص برجام با چه سرعتی انجام شود ارتباطی با انتخابات ریاست‌جمهوری ایران نخواهد داشت. با این حال ارنست مونیز، وزیر انرژی سابق امریکا نظر دیگری دارد. وی که از مهره‌های کلیدی در نهایی شدن توافق هسته‌ای با ایران بود، روز پنج شنبه در مصاحبه با شبکه خبری «سی. ان. بی. سی» گفت: «تا انتخابات ریاست‌جمهوری ایران که طبعاً درخواست تغییراتی مطرح خواهد شد، فرصت بسیار اندکی باقی است. فکر می‌کنم نخستین گام، احیای کامل توافق از سوی هیچ یک از دو طرف نخواهد بود، اما دو طرف می‌توانند در مراحل اولیه گام‌های بسیار بزرگی بردارند تا زمینه را برای گام‌های بعدی مهیا کنند.»
روزنامه امریکایی نیویورک‌تایمز، پایان فرصت دیپلماسی را از منظر جامع‌تری مورد توجه قرار داده و وضعیت موجود را به بن‌بستی تشبیه کرده است که باعث شده در عرصه بین‌الملل نوعی نگرانی درباره حفظ توافق هسته‌ای ایجاد شود. نیویورک‌تایمز با اشاره به اقدامات دیگر طرف‌های برجام برای حفظ توافق، نوشت که به نظر می‌رسد بایدن میان متحدانش در اروپا و منتقدانش در کنگره درباره دستیابی به توافقی جامع‌تر درباره پاره‌ای از مسائل از جمله موشک‌های بالستیک گیر کرده است. این در حالی است که مدت ۹۰ روزه‌ای که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گرفت، اواخر ما می‌به پایان می‌رسد و در آن زمان، ایران نیز در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری قرار خواهد داشت.
به نظر میرسه:
