سرویس ایران جوان آنلاین: اشتغالزایی در روستا‌ها از جمله مباحثی‌است که زیاد در مورد آن صحبت می‌شود، اما شرایط و اقلیم و نیاز‌های متفاوت این مناطق موجب شده است نتوان یک نسخه برای همه آن‌ها تجویز کرد. به همین دلیل در خراسان جنوبی و در شهر تاریخی «مود» خانم مریم همت‌زاده به عنوان یک کارآفرین بسیجی، یک شرکت تعاونی تأسیس و با استفاده از پیشینه تاریخی و ظرفیت‌های منطقه، زنان زیادی را مشغول به کار کرده است. اشتغالی که علاوه بر احیای هنر استان، در عرض چهار سال توانسته است برای زنان ۷۰ روستا کار ایجاد کند و آن‌ها را به درآمد مستقلی برساند. سراغ این بانوی جهادگر و مدیرعامل شرکت تعاونی زنان روستایی الزهرا (س) رفتیم تا در گفت‌وگویی از فعالیت‌ها و نحوه اشتغالزایی وی در این روستا‌ها بیشتر آگاه شویم.
خانم همت‌زاده! شما با استفاده از ظرفیت‌های روستا و استان اقدام به اشتغالزایی کرده‌اید. لطفاً در باره این توانمندی‌ها توضیح دهید.
شهر تاریخی مود در شهرستان سربیشه خراسان جنوبی از توانایی‌ها و هنر‌های زیادی بهره‌مند است. قدیم لباس پادشاهان در این شهر بافته می‌شد، اما به دلیل صنعتی شدن نساجی بخش سنتی آن به فراموشی سپرده شد. به همین دلیل یک روز تصمیم گرفتم این هنر را با کمک زنان روستایی شهرستان خودمان احیا کنم که تحولی بزرگ برای اینجا بود.
کمی بیشتر در باره این هنر و سبک لباس‌ها بگویید.
وقتی به نقاشی‌ها و نقش و نگاره‌های تخت جمشید یا نقاشی‌های تاریخی ایرانی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم پادشاهان لباس‌های رنگی و بلند بر تن دارند. جالب است بدانید این لباس‌ها هنر دست ایرانیانی بود که به هنر «بَرَک‌بافی» معروف بودند.
«بَرَک» نوعی پارچه نرم، چسبان و ضخیم است که در خراسان از پشم شتر یا کرک بز با دست می‌بافند و از آن جامه زمستانی می‌دوزند. برک‌بافی از جمله هنر‌های سنتی شرق ایران محسوب می‌شود. عرض پارچه برک ۶۰ تا ۷۵ سانتی‌متر است و هر مترمربع آن بین ۱۰۰ تا ۱۲۰هزار تومان ارزش دارد. افرادی که مسلط به این هنر هستند در یک روز قادرند یک متر پارچه برک را ببافند، اما متأسفانه به دلایل مختلف از نیم‌قرن پیش با توسعه صنعت ریسندگی و سختی تولید، این هنر کم‌کم منسوخ شد و کسی سمت این هنر نرفت. وقتی هنر یک شهر از بین می‌رود مانند از بین رفتن تاریخ و پیشینه آن است و احیای آن هم نیاز به زمان دارد و هم هزینه زیادی باید پرداخت شود. در سال ۹۴ یک شرکت تعاونی برای زنان روستایی و احیای این صنعت و هنر راه‌اندازی کردم تا اجازه ندهیم این هنر فراموش شود.
در این شرکت دقیقاً چه کار‌هایی انجام می‌شود؟
در شرکت تعاونی روستایی الزهرا (س) علاوه بر پارچه‌بافی و برک‌بافی در بخش شیرینی‌پزی خانگی و همچنین تولید عرقیجات و گیاهان دارویی زنان مشغول فعالیت هستند. زمانی که این شرکت تعاونی را تأسیس کردم می‌دانستم مسیر سختی را باید طی کنم، اما به کمک زنان روستایی و همچنین سایر اعضای تعاونی توانستیم موفقیت‌های زیادی را نصیب خود و شهرمان کنیم.
مهم‌ترین موفقیت‌تان چه چیزی بوده است؟
شاید در یک کلام بتوان به بزرگ‌ترین موفقیت این شرکت که با کمک ائمه و به ویژه فاطمه الزهرا (س) نصیب ما شده است اشاره کرد و آن هم اینکه زنان ۷۰روستا در این تعاونی مشغول فعالیت هستند و درآمد مستقلی دارند.
یعنی در حال حاضر تمام مراحل برک‌بافی در این شرکت انجام می‌شود؟
بله. کرک بز نخ اصلی این پارچه است و از مراحل فرآوری تا تولید کالای نهایی توسط زنان روستایی انجام می‌شود.
چرا فکر کردید برای اشتغالزایی باید شرکتی را به ثبت برسانید؟
از نظر من تأسیس تعاونی‌های روستایی برای امرار معاش و تثبیت هنر اعضا یک اقدام واجب است. این تعاونی که چند سال متوالی عنوان تعاونی برتر را به خود اختصاص داده، توانسته است برای ۶۰۰ نفر از اعضای تعاونی اشتغال ایجاد کند و ۱۰ نفر به صورت مستقیم در بخش اداری مشغول کار هستند، اما این همه ماجرا نیست. این تعاونی زنان در زمینه شیرینی‌پزی، عرقیجات، پارچه‌بافی و تولید کشک محلی نیز فعالیت دارد و همه محصولات تولیدشده توسط تعاونی با ضمانت از تولیدکنندگان و فعالان هنر عرضه می‌شود. این تضمین باعث می‌شود تا اعضا با پشتکار بیشتری فعالیت کنند.
آماری از میزان تولیداتتان دارید؟
در سال حدود ۶ هزار لیتر عرقیجات مختلف، ۷ هزار کیلوگرم انواع شیرینی، ۲۰۰ متر برک‌بافی، ۸۰۰ کیلوگرم کشک محلی و ۳ هزار متر پارچه‌بافی انجام می‌شود و همه محصولات به صورت تضمینی از فعالان خریداری یا در نمایشگاه‌های مختلف کشور عرضه می‌شود.
چطور این همه توانایی در زنان روستایی را دیدید و تصمیم به بالفعل کردنشان گرفتید؟
چندین سال پیش متوجه شدم زنان روستای ما توانمندی‌های زیادی دارند، اما نمی‌توانند در جایی مشغول کار شوند. در همین راستا با مشورت‌هایی که از دوستان مختلف گرفتم تعاونی زنان روستایی را تشکیل دادم و جزو اولین تعاونی‌های ثبت‌شده زنان در کشور هستیم که در سال ۹۴ به ثبت رسید. بعد از مدتی متوجه شدیم فعالیت زنان بسیار گسترده شده است و نیاز به یک مرکز عرضه برای فروش محصولات داریم. بنابراین یک فروشگاه هم تأسیس کردیم.
آیا زنان سرپرست خانوار یا خانواده‌های نیازمند هم با شما همکاری دارند؟
جالب است بدانید بیشتر زنانی که در تعاونی روستایی الزهرا (س) مشغول فعالیتند عضو کمیته امداد امام خمینی (ره) هستند و با کار در منزل توانستند از مهارت خود کسب درآمد کنند. بانوان به دلیل مسائل مختلف امکان حضور در محل کار را نداشتند ضمن اینکه وضعیت اشتغال در شهرستان‌ها و روستا‌ها با وضعیت اشتغال در شهر متفاوت است. من معتقدم از ظرفیت روستا‌ها در این مواقع باید بهره برد و کاری که ما در طول این مدت انجام دادیم افزایش اشتغال و درآمد برای زنانی بود که عضو کمیته امداد هستند.
اما تولید عرقیجات نیاز به تخصص و مهارت دارد.
همین طور است. بعد از اینکه زنان به مهارت لازم در زمینه تولید عرقیجات دست یافتند تحقیق در بخش گیاهان دارویی را آغاز کردیم و از کاشت تا جمع‌آوری گیاهان توسط همین افراد انجام شد. شیرینی‌ها هم معمولاً در خانه اعضای تعاونی پخته می‌شوند و فرمول همه این افراد برای پخت یکسان است تا در زمینه طعم و مزه تفاوتی حاصل نشود.
اگر خانم‌ها برای تهیه لوازم و ابزار یا وسایل و اقلام دیگر نیاز به کمک مالی داشته باشند، چطور مورد حمایت قرار می‌گیرند؟
تعاونی زنان الزهرا (س) به اعضای خوش‌حساب خود تسهیلات قرض‌الحسنه اعطا می‌کند. این کار در دو بخش نیاز‌های ضروری و ایجاد اشتغال است تا این شهرستان بانوی بیکار نداشته باشد. بر همین اساس برخی فعالان برای گسترش فعالیت خود و همچنین آغاز کار نیاز به تسهیلاتی داشتند که بانک برای پرداخت آن سختگیری‌های زیادی می‌کرد. در همین راستا تصمیم گرفتیم یک صندوق قرض‌الحسنه تأسیس کنیم تا اعضای تعاونی در بخش مالی هم استقلال داشته باشند و درگیر و دار بانک گرفتار نشوند. تصمیم ایجاد صندوق قرض‌الحسنه در جلسات هفتگی بسیج مطرح شد و درنهایت چند خیر و اعضای تعاونی با تزریق سرمایه به این بخش کمک کردند تا راه‌اندازی شود. بر همین اساس دو صندوق، یکی برای معیشت و دیگری برای ایجاد شغل راه‌اندازی شد.
