به گزارش خبرنگار جوان آنلاین از اصفهان ، فرمانده انتظامی استان اصفهان در یاداشتی می نویسد ؛امروزه کارشناسان و صاحب نظران براین عقیده اند که بهترین ، جامع ترین و کم هزینه ترین راه مقاوم سازی هر کشور و جامعه ای در برابر تهدیدات خارجی استفاده از پدافند غیرعامل است.
پدافند غیر عامل از دیرباز توسط انسان ها مورد استفاده قرار می گرفته است. انسان های نخستین برای حفاظت جان خود در برابر خطرات و تهدیدات، بلایای طبیعی و حتی در امان ماندن از حیوانات وحشی از پدافند غیر عامل استفاده می کردند. امروزه اما با رشد تکنولوژی ، تجهیزات و فناوری های روز و استفاده ازسلاح های مخرب هسته ای، بیولوژیکی، میکروبی و ... و تشدید جنگ های منطقه ای و فرامنطقه ای و تهدید قدرت های استکباری، ضرورت و اهمیت بهره گیری از پدافند غیر عامل به منظورعدم آسیب پذیری کشور در برابر هرگونه نا امنی، دو چندان شده است.
تعریف پدافند غیر عامل
به مجموعه اقداماتي اطلاق مي‌گردد که به کارگيري جنگ افزارو تسليحات نياز ندارد و با اجراي آن مي‌توان از وارد شدن خسارات مالي به تجهيزات و تاسيسات حياتي و حساس و مهم نظامي و غيرنظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان خسارات و تلفات ناشي از حملات و بمباران هاي هوايي موشکي دشمن را به حداقل ممکن کاهش داد.
مجمع تشخیص مصلحت نظام در راستای سیاست های کلی نظام در سند چشم انداز 20 ساله کشور، پدافند غیر عامل را به شرح ذیل تعریف نموده است:« مجموع اقدام های غیر مسلحانه ای که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقا پایداری ملی و تسهیل میریت بحران در مقابل تهدید ها و اقدام های نظامی دشمن می شود.»
پدافند غیر عامل موضوعی کلان و فراگیر و مرتبط با عرصه های متنوع مالی، اقتصادی، تولیدی، صنعتی، ارتباطات و فناوری، اطلاعات، رسانه ها، انرژی، امنیت غذایی، زیست، حمل و نقل، دفاعی و... می باشد.
در واقع پدافند غيرعامل همان دفاع از شهر يا کشور بدون استفاده از تجهيزات نظامي به منظور کاهش آسيب پذيري )به ويژه اماکن حياتي و مهم(، تسهيل مديريت و پايداري زيرساخت ها و مديريت جامعه در شرايط بحران است.
اصول کلی پدافند غیر عامل
مکان یابی: برابر اصل مکان یابی حتی الامکان بایستی از ایجاد تاسیسات حیاتی و حساس در دشت های مسطح یا نسبتاً هموار اجتناب کرد زیرا تاسیسات احداث شده در چنین محلی هایی را نمی توان از دید دشمن مخفی نگه داشت.
تمرکز زدایی: برابر این اصل کلیه منابع حیاتی، تاسیسات حساس انبار ها و سیلوهای مواد سوختی ؛غذائی و مهمات را در مکانهای مختلف و دور از هم و در نهایت در مکانهائی که در دید کامل قرار نداشته باشند احداث نموده و یا جا به جا نمائیم.
استحکامات: به سازه هاي موقتي اطلاق مي شود که با توجه به شرايط و امکانات و ميزان اهميت و آسيب پذيري نقاط حياتي و حساس در محل هاي مناسب و اطراف تاسيسات ايجاد مي گردند تا مانع اصابت مستقيم موشک بمب، توبخانه ، خمپاره و يا ترکش اين مهمات به تاسيسات و يا تجهيزات گرديده و اثرات ترکش و انفجار را به طور نسبي خنثي نمايند.
پوشش: يک اقدام موقتي است که با بالا رفتن شدت تهديد و احتمال حمله هوايي موشکي انجام شده و تا زماني که احتمال حمله وجود دارد ادامه مي يابد.
پراکندگی: يکي از مباحث مهم پدافند غيرعامل محسوب مي گردد که در کاهش خسارت ناشي از ايراد ضربه تخريبي دشمن بسيار موثر است.
تفرقه: جداسازي بخشي يا بخش هايي از تجهيزات، قطعات يدکي مواد و ساير وسائل و انتقال آنها به محلي غير از محل استقرار دائمي و نجات آنها از تاثير يک حمله هوايي موشکي احتمالي است.
استتار: به معنای ندیدن دشمن یا مشابه سازی هدف با محیط اطراف خود می باشد. دراستتار محیط اطراف را دستکاری نکرده و تنها خود را هماهنگ با آن می کنیم.
اختفا: به معنای دیده نشدن یا مخفی شدن در مقابل دید دشمن مطرح می شود.
فریب: عبارت است از انحراف افکار و اطلاعات دشمن به گونه ای که استنباط فرماندهان دشمن از عملیات ما غلط بوده و نتوانند به
درستی نیات و عملیات های آینده ما را پیش بینی نمایند.
نگاه سایر کشورها به موضوع پدافند غیر عامل
كشورهايي مثل سوئيس، سوئد و .... سمبل پدافند غيرعامل محسوب مي‌شوند، اين كشورها در حاليكه هيچ گونه تهديدي ندارند، اما آينده‌نگري مي‌كنند. سوئيس كشور بي‌طرف است ولي پدافند غيرعامل و دفاع غيرنظامي قوي دارد، به طوري‌كه بعضي از دانشگاه‌ها و بيمارستان‌هاي اين كشور در زير كوه ساخته شده‌اند و تمامي برج‌هاي مسكوني بزرگ داراي پناهگاه هستند، اين پناهگاه‌ها در برابر حملات ميكروبي، شيميايي و هسته‌اي مقاومند. در چين شهري زيرزميني ساخته شده كه گنجايش 2 ميليون نفر را دارد.
در کشور کره شمالی هم که با تهدید آمریکا روبرو است پدافند غیرعامل به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد، معابر مترو و ایستگاه های زیرزمینی شهر پیونگ یانگ در عمق 90 تا 105 متری زمین احداث شده اند، بسیاری از کارخانجات صنایع نظامی در تونل های بزرگ استقرار یافته اند و هواپیماهای نظامی پس از فرود می توانند در تونل های حفر شده مخفی شوند.
وقتي سئوال مي شودكه كشور شما با سياست‌هاي بي‌طرفانه خود چرا پيگير چنين مواردي است؟ در جواب مي گويند: هيچ كس آينده را تضمين نمي‌كند، اگر بخواهيم هميشه در صلح بمانيم بايد زير ساختهاي اين چنيني را مدام تقويت كنيم .
وظایف دستگاه‌ها در قبال پدافند غیر عامل
بر اساس بند (ج) ماده 121 لایحه برنامه ششم توسعه کل کشور که در تاریخ بیستم دی ماه 1395 به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسیده است، کلیه دستگاه های اجرایی ملزم به رعایت سیاست های پدافند غیر عامل و انجام اقدامات زیر می باشند:
1- اجرای کامل پدافند غیر عامل برای کلیه مراکز حیاتی و حساس کشور بر اساس طرح مصوب کمیته دائمی پدافند غیر عامل مبتنی بر گسترش هوشمندانه و مصون‌سازی آنان و تصویب در مراجع قانونی کل
2- تهیه و تدوین طرح های ایمن سازی و حفاظت از مراکز مهم کشور و به اجرا درآوردن آنها پس از تصویب کمیته دائمی پدافند غیر عامل از منابع دستگاه مربوطه و مراجع قانونی آن
3- تهیه پیوست پدافند غیر عامل برای طرح های حساس جدید کشور و الزام به رعایت و اجرای آنها پس از تصویب کمیته دائمی پدافند غیر عامل از منابع دستگاه مربوطه
نقش رسانه ها در توسعه پدافند غیرعامل
تقريباً 70 درصد كار در جنگ‌هاي جديد عمليات رواني است.از اين نظر شكل‌دهي به افكار عمومي و مقابله با عمليات رواني دشمن كار دستگاه‌هاي فرهنگي و به ويژه رسانه‌ها است. هدف قراردادن انسجام ملي با اينكه يك هدف نظامي نيست و يك هدف سياسي- اجتماعي است.اما انسجام ملي را با ابزار رواني هدف قرار مي‌دهند، با به هم خوردن اين انسجام به بخش مهمي از هدف خود رسيده‌اند. اينجاست كه مي‌تـوان پي به عملكرد خطير دستگاه‌هاي فرهنگي برد.در اين مقطع بايد چارچوب و كاركرد جديدي را در عرصه‌هاي فرهنگي تعريف كنيم.
اين كاركردها ميتواند آسيب‌پذيري‌هاي ما را در عرصه ملي در برابر دشمن كاهش دهد و در حفظ انسجام ملي و مديريت يكپارچه كشور موثر باشد و آن را به پايداري برساند.
لزوم نهادینه سازی فرهنگ پدافند غیر عامل در جامعه
برخلاف پدافند عامل که تنها نیروهای مسلح و تجهیزات و سیستم های دفاعی و نظامی در آن نقش دارند؛ در پدافند غیرعامل تمام نهادها، سازمان ها و مردم نقش بسیار مهمی می توانند داشته باشند و از همین رو باید مفاهیم و اصول پدافند غیرعامل در جامعه نهادینه شود
اگر فرهنگ پدافند غیرعامل بر مبنای اصول صحیح و مردم محوری برنامه ریزی گردد، موفقیت حاصل می شود، زیرا مردم با آگاهی کامل از موضوع و آموزش های درست می توانند تهدیدها را خنثی و در برابر خطرها به درستی مقاومت کنند.
از همین رو آگاه سازی جامعه و مردم در زمینه پدافند غیرعامل بسیار مهم است و در این مسیر باید از ظرفیت های موجود همچون فضای مجازی، رسانه ها، ائمه جمعه، آموزش و پرورش و دیگر موارد بهره جست.
در این مسیر آموزش و اطلاع رسانی به عنوان یکی از اصول اولیه مهم پدافند غیرعامل موضوعی بسیار مهم است که باید مورد توجه مسوولان امر قرار گیرد.
براساس نظر کارشناسان آگاهی اقشار مختلف مردم در خصوص مقوله پدافند غیرعامل و آشنایی با آن، این امکان را فراهم می سازد که در برابر حملات و وقایع مختلف طبیعی و غیرطبیعی در حوزه های مختلف آمادگی داشته باشند.
نتیجه گیری
دشمنان قسم خورده جمهوری اسلامی ایران با وجود ناکامی های پی در پی خود هیچ گاه دست از کینه ورزی و عداوت بر نداشته و هدفی جز نابودی حاکمیت، استقلال، کیان و هویت ایرانی اسلامی را ندارند. وظیفه خطیر و حیاتی ما در دنیایی پر چالش مملو از منازعات و مناقشات، مصون سازی کشور از طریق بالا بردن قدرت بازدارندگی، ارتقا پایداری و آستانه مقاومت ملی، مصون سازی و کاهش آسیب پذیری زیرساخت های (حیاتی، حساس و مهم) و تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدیدات متنوع فراروی پیرامونی و فضای سرزمینی نظام جمهوری اسلامی ایران می باشد، اقدامات پدافند غیر عامل در این راستا نقش و جایگاهی حیاتی را در حفظ زیر ساخت ها و امنیت ملی کشور ایفا نموده و به عهده دارد.
مقام معظم رهبري (مدظله العالي) فرمانده كل قوا در زمينه اجراي طرح‌هاي پدافند غيرعامل فرمودند: «بايد بسيجي‌وار عمل كنيد. براي حركت بسيجي‌وار و اجراي طرح مقداري عقب هستيم.»
با این وجود هنوز بخش عظیمی از جامعه ما با مقوله پدافند غیرعامل آشنایی ندارند، و این موضوع نشان از معرفی نشدن درست این موضوع در جامعه است. مطالعات پژوهشگران نشان مي دهد که فرهنگ پدافند غيرعامل در جامعه ي ايران حتي در کلانشهرهايي چون تهران، مشهد و اصفهان هنوز در سطح بسيار پاييني است و نياز به تلاش و برنامه ريزي بيشتري دارد.
با توجه به مطالب گفته شده لازم است آحاد ملت نسبت به موضوع پدافند غير عامل حساس باشند وهمچنان که در پدافند عامل در طول هشت سال جنگ تحميلي مقاومت کردند و پيروز شدند در جنگ و دفاع پدافند غير عامل هم هوشيارانه مقاومت نمايند. بدون تردید اشاعه ي فرهنگ پدافند غيرعامل و مشارکت تمامي آحاد جامعه در گسترش اصول و مباني بنيادين آن يکي از مهمترين راهکارهايي است که ميتواند جامعه را در برابر بحران هاي احتمالي بيمه نمايد.
نمونه ای از پدافند غیر عامل 
