اهمیت مبارزه فراگیر، جهان‌شمول و همه جانبه با هیولای ویرانگر و مفسده هزارسر موادمخدر و قاچاق آن موجب شد تا سرانجام سازمان ملل‌متحد در سال۱۹۸۷ (۳۲ سال پیش) روز۲۶ ژوئن برابر با ۵تیرماه را روز جهانی مبارزه با قاچاق و سوءمصرف موادمخدر اعلام کند. هر ساله شعار ویژه‌ای برای این روز انتخاب می‌شود تا اقدامات و کنش‌های مقابله با این پدیده شوم در سال پیش‌رو، در چارچوب آن شعار سمت و سو داده شوند. شعار امسال، «سلامت توأم با عدالت و عدالت توأم با سلامت» است. از همین روی، در سطور زیر به اختصار نکاتی چند پیرامون این شعار و ضرورت تلاش و اهتمام همگانی برای پیراستن جامعه از بلای اعتیاد و پدیده تخریب‌گر مواد مخدر، یاد آور می‌شود.
همانگونه که پیداست شعار دارای دو مفهوم کلیدی است: سلامت (health) و عدالت (justice). این دو مفهوم کلیدی نیز همگام و در پیوند با هم در شعار ظاهر شده‌اند. بنابراین، از کل شعار چنین می‌توان استنباط کرد که سلامت، به ویژه در قلمرو مواد مخدر (و عدم گرایش به آن) زمانی پسندیده و مطلوب است که به صورت عادلانه در بین همگان، صرفنظر از ملیت و مذهب و زبان و جنسیت و قومیت و...، به‌صورت برابر و عادلانه توزیع شده باشد یا به تعبیر دیگر، سلامت وقتی رضایت‌بخش و خوشایند است که همگان از آن بر خورددار باشند و کسی از آن محروم نشده باشد.
بخش دوم شعار (یعنی عدالت همگام و توأم با سلامت) نیز ریشه در یک باور ژرف و عمیق دارد. آن باور این است که «برای مبارزه با قاچاق و سوء‌استفاده از موادمخدر ناگزیر باید وسیله و روش آن همچون هدفش که از میان راندن اعتیاد و عرضه و قاچاق مواد هست، نیز پاکیزه و عادلانه باشد چرا اینکه بهره‌گیری از روش‌های ناسالم و غیر‌عادلانه در ترویج سلامت گرچه شاید در کوتاه مدت اثرات مثبتی برجای بگذارد، اما مطمئناً در بلند‌مدت از آن «مفسده‌ای دیگر بر می‌خیزد» پس اگر به تطهیر سیمای جامعه از مواد افیونی می‌اندیشیم که قطعاً می‌اندیشیم، ضرورتاً باید به بسط عادلانه و پاکیزه سلامت درجامعه نیز بیندیشیم. بسط عادلانه و فراگیر سلامت بی‌گمان زمانی میسر و میسور می‌شود که «همگان» اعم از دولت‌ها و نهاد‌های مردمی و یکایک شهروندان، عزم خود را برای مبارزه با این بلای قرن و پدیده شوم مواد مخدر جزم کنند و در این مسیر از هیچ تلاش مشروع و عادلانه‌ای دریغ نورزند. همانگونه که تجارب گذشته نشان داده است تنها با تلاش‌های «هم افزایانه» (سینرژیک) است که می‌توان یک پدیده بیمارگونه (پاتولوژیک) همچون اعتیاد را چاره کرد و جامعه را در برابر خطرات پر شمول آن مصون کرد.
بی‌نیاز به هیچ گفت و گویی وقتی سخن از «مبارزه با مواد مخدر» است منظور صرفاً «روش‌های مقابله‌ای» نیست بلکه مهم‌تر از آن روش‌های پیشگیرانه نیز مطمح نظر است چرا اینکه، مطمئناً با به‌کاربستن روش‌های پیشگیرانه است که می‌توان گروه‌های کم سن و سال و آسیب‌پذیر را در برابر هیولای تخریب‌گر اعتیاد مراقبت کرد و مانع از فرو افتادن آنان در باتلاق وابستگی به مواد شد.
روش‌های پیشگیری پرشمارند. لیکن، همانگونه که مداقه در شعار‌های سال‌های گذشته نشان می‌دهد، از آن میان چند روش سودمندترند. یکی از اولین آن روش‌ها «حمایت عاطفی» از کودکان و نوجوانان است. چنین حمایتی آنان را در برابر بسیاری از آسیب‌های فردی و روانی و اجتماعی واکسینه می‌سازد. عامل دوم «آگاهی بخشی» عمومی است. این رسالت مهم را هم نهاد‌های آموزشی باید انجام دهند و هم رسانه‌های جمعی. عامل پیشگیرانه سوم «مراقبت از فضا‌های آسیب پذیر» به ویژه اماکن حاشیه‌ای است. این اقدام، که از آن با عنوان «پیشگیری وضعی» نیز یاد می‌شود، مانع از آن می‌شود که ویروس ویرانگر اعتیاد شهروندان جامعه، اعم از حاشیه‌نشین و غیر حاشیه‌نشین را در کام آلودگی خود فروبلعد، اما در به‌کاربستن روش‌های پیشگیری نیز هرگز نباید جانب عدالت را فروگذاشت. درواقع همسو بودن دو بال سلامت و عدالت است که پرواز به سوی شکوفایی و پاکیزگی را میسر می‌کند.
سرانجام این نکته را باید به یاد داشت که با «اراده جمعی» و با بکاربستن دقیق روش‌های علمی هم در «مبارزه» وهم در «پیشگیری» و توأم ساختن سلامت و عدالت می‌توان امیدوار بود که در سال‌های پیش‌رو دامن جامعه ما از آلودگی به ویروس اعتیاد تطهیر شود.
