بحران هنوز ادامه دارد؟

يونان؛ اسب ترواي روسيه در اروپا

جوان آنلاين: روسيه و يونان از روابطي نزديک و تاريخي، به ويژه در زمينه مذهبي برخوردارند. روابط دو کشور از ديرباز با توجه به اشتراکات ديني و فرهنگي بسيار نزديک بوده و هر دو کشور در جريان جنگ جهاني دوم، در نبردهاي متعددي همراه يکديگر عليه آلمان نازي جنگيده اند. اين روابط نزديک ميان دو کشور، پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي نيز ادامه يافت. به نحوي که يونان به عنوان يکي از اعضاي ناتو و روسيه به عنوان مهمترين وارث اتحاديه کمونيستي، فارغ از برداشت هاي سنتي دوران جنگ سرد به توسعه روابط خود پرداختند. دو طرف پس از مدتي ، روابط اقتصادي گسترده اي برقرار کردند و معاهدات متعددي نيز در زمينه‌ي همکاري‌هاي تسليحاتي منعقد نمودند. اين روابط به حدي گرم بوده که همواره از يونان به عنوان اسب ترواي روسيه در اتحاديه اروپا ياد شده است. اگر چه اين رويکرد در برخي مقاطع با چالش هايي مواجه شده، اما به نظر مي رسد يکبار ديگر دولت چپ گراي يونان که به تازگي بر سر کار آمده، تمايل دارد روابط گرم خود را با روسيه احيا نمايد.

بر اين اساس سفر آلکسيس سيپراس نخست وزير يونان به مسکو و ديدار وي با ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه، در حالي انجام شد که آتن به دليل بحران مالي و باز پرداخت بدهي‌ها دچار مشکلات اساسي با بروکسل شده است. به همين دليل نيز اکثر مقامات اروپايي اعتقاد داشتند هدف مسکو و آتن از اين ديدار، تقويت سياسي يکديگر در برابر اتحاديه اروپا است. اگر چه بر خلاف پيش بيني هاي بسياري از سران کشورهاي اتحاديه اروپا، سيپراس در سفر خود به مسکو، حرفي از کمک مالي و بحث بدهي ها پيش نکشيد، اما واقعيت آن است که در حال حاضر نخست وزير يونان رويه اي متفاوت از ساير کشورهاي اروپايي در پيش گرفته و تمايل دارد به روسيه بيش از پيش نزديک شود.

دولت يونان اعتقاد دارد که تحريم‌هاي غرب عليه روسيه به ضرر توليدکنندگان يوناني است و در شرايطي که آتن هيچ مشکل سياسي در روابط دوجانبه خود با مسکو ندارد، لذا نبايد از اين تحريم ها پيروي کند. بر اين اساس در حالي که روابط تجاري ميان دو کشور در سال 2014 حدود ۴۰ درصد افت کرده بود، احتمالا در آينده، اين روابط از سر گرفته خواهند شد. اين در حاليست که روسيه نيز به سرمايه‌گذاري در يونان و ترميم مناسبات خدشه‌دار شده اقتصادي با يونان علاقمند است. روسيه تمايل دارد در صنايع يونان سهم بيشتري داشته باشد و با حق مساوي در مناقصه‌ها شرکت کند. همچنين روسيه مي تواند مجدا واردات کشاورزي از يونان را که به دليل تحريم‌ها متوقف کرده بود، از سر گيرد. باز کردن راه ورود محصولات کشاورزي يونان براي اين کشور که عمده توليداتش در همين زمينه است، نقش مهمي در اقتصاد آن دارد. علاوه بر اين، يونان که حدود 65 درصد از گاز طبيعي خود را از روسيه وارد مي‌کند، به گاز ارزان قيمت روسيه نيز چشم دوخته و اميدوار است مسکو نرخ گاز خود را کاهش دهد.

از سوي ديگر روسيه قصد دارد يونان را در خط لوله گاز ترکيه سهيم کند. در صورتي که يونان به خط گاز ترکيه متصل شود، اين ظرفيت را دارد که به بزرگترين شاهراه گاز اروپا تبديل شود و نقش مهمي در جغرافياي سياسي آن بر عهده گيرد. همچنين مسکو اميدوار است با حمايت از يونان از اعمال تحريم‌هاي بيشتر از سوي اتحاديه‌ي اروپا در تابستان سال جاري جلوگيري کند. ضمن آنکه خروج احتمالي يونان از کشورهاي حوزه‌ي يورو که با بروز هرج و مرج اقتصادي در اتحاديه‌ اروپا همراه مي‌شود، به سود روسيه نيز خواهد بود؛ زيرا هر چه اروپا بيشتر درگير مسائل خود باشد، کمتر از دولت پترو پروشنکو در اوکراين حمايت خواهد کرد. علاوه بر اين خروج احتمالي يونان از اتحاديه اروپا مي تواند بر نقش اين کشور در ناتو نيز تاثيرگذار باشد.

در حال حاضر اگر چه يونان تصميم ندارد اتحاديه اروپا را ترک کند، اما تلاش مي کند نشان دهد که متحداني در خارج از اتحاديه اروپا نيز دارد تا از اين طريق بتواند بروکسل را در خصوص مسئله بازپرداخت بدهي ها تحت فشار قرار دهد. در واقع دولت يونان سعي مي کند اين پيام را غيرمستقيم به اروپا بدهد که آتن قصد دارد به عنوان يک کشور مستقل با کشورهاي خارج از اتحاديه اروپا نيز همکاري نمايد. بر اين اساس دولت يونان با اشراف به پيامدهاي خروج خود از اتحاديه اروپا سعي مي‌کند تا حد ممکن اين اتحاديه را تحت فشار قرار دهد. به نحوي که از يک سو بحث لغو بازپرداخت بدهي ها و دريافت کمک از اتحاديه اروپا را مطرح کرده و از سوي ديگر به عنوان اهرم فشاري عليه آلمان، خواستار پرداخت غرامت بابت ضرر و زيان‌هاي مالي و اقتصادي ناشي از اشغال يونان توسط رژيم هيتلر شده است.

به هر روي با توجه به آنکه يونان با خط مشي عمومي اتحاديه اروپا موافق نيست، مي‌تواند باعث ايجاد شکاف در وحدت اروپا شود. به خصوص که طي ماه هاي اخير، روند نارضايتي برخي از کشورها نظير انگليس از عضويت در اتحاديه اروپا افزايش يافته و برخي ديگر از کشورها نظير اسپانيا، پرتغال و فرانسه نيز در آستانه تغيير و تحول سياسي بزرگي قرار دارند که احتمالا در آنها جريان هاي چپ و راست افراطي بر سر کار مي آيند که با موجوديت اتحاديه اروپا مخالفت مي ورزند و خواهان نزديکي بيشتر به مسکو هستند. اين مسئله براي روسيه که به سبب بحران اوکراين و انضمام شبه جزيره کريمه به خاک خود تا حد زيادي در اروپا منزوي شده، فرصت مناسبي براي مسکو محسوب شود تا به افکار عمومي خود و همچنين کشورهاي اروپايي و امريکا نشان دهد که همچنان متحداني در قلب اروپا دارد. بر اين اساس روسيه تمايل دارد در قلب اروپا علاوه بر صربستان، مجارستان و قبرس، يونان را نيز همچون دوست يا متحدي در کنار خود داشته باشد و به يک امتياز تازه ژئوپلتيک دست يابد. در اين بين يونان مي تواند يکبار ديگر نقش اسب تروا را براي روسيه ايفا نمايد.