۲۶ آذر، روز حملونقل، بهانهای است برای بازخوانی یک واقعیت تلخ، اما روشن؛ در اغلب تصادفات و سوانح رانندگی، پیش از آنکه نقص فنی یا ایراد زیرساختی نقشآفرین باشد، «تصمیم انسان» تعیینکننده است.
آمارهای رسمی نشان میدهد از ابتدای سال ۱۴۰۴ تاکنون، ۱۶۲ فقره تصادف در پایتخت بهطور مستقیم تحت تأثیر نقص راه رخ دادهاست؛ عددی که اگرچه قابلتوجه است، اما در مقایسه با سهم خطای انسانی در تصادفات فوتی، رنگ میبازد. بررسی علل تامه تصادفات منجر به فوت نشان میدهد ۴۲ درصد این حوادث به «عدم توجه به جلو» بازمیگردد؛ عاملی که ریشه در عجله، استفاده از تلفن همراه، خستگی و خوابآلودگی دارد. پس از آن، «عدم کنترل وسیله نقلیه» با ۳۲ درصد، «تغییر مسیر ناگهانی» با ۶ درصد و «عدم رعایت حق تقدم» با ۴ درصد قرار دارند و ۱۶ درصد نیز به سایر عوامل اختصاص دارد.
در این میان، نقش راه و زیرساخت را نمیتوان نادیده گرفت. ایمنی جادهها صرفاً با ساخت مسیرهای جدید محقق نمیشود، بلکه نیازمند نگهداری هوشمند، اصلاح نقاط حادثهخیز، استانداردسازی هندسی معابر، نصب تجهیزات هشداردهنده و نظارت هوشمند مستمر است. راه ایمن، پیششرط کاهش خطر است، اما تضمینکننده آن نیست. ضلع اصلی مثلث ایمنی همچنان انسان است؛ انسانی که پشت فرمان مینشیند و هر لحظه با تصمیمهای خود، سرنوشت یک سفر را رقم میزند. خودآگاهی، مسئولیتپذیری و آمادگی ذهنی و روانی، از راننده فردی میسازد که بتواند خشم و استرس را مدیریت کرده و تصمیم درست بگیرد. در کنار آن، سلامت جسمی، بهویژه بینایی مناسب، هوشیاری کامل و پرهیز از مصرف داروهای خوابآور، مواد مخدر یا هر عامل کاهنده تمرکز، شرط بدیهی رانندگی ایمن است. آمادگی فنی نیز حلقهای فراموششده، اما حیاتی است؛ بررسی خودرو پیش از حرکت، رفع نقصهای فنی، تنظیم صحیح صندلی، اطمینان از سلامت ترمز و لاستیکها، اقداماتی سادهاند که میتوانند از یک حادثه مرگبار جلوگیری کنند. آموزش و مهارت نیز بدون گواهینامه متناسب معنا ندارد، چراکه قوانین، مهارتهای عملی و مسئولیتهای رانندگی، تنها در سایه آموزش اصولی شکل میگیرد؛ و در نهایت، شاید مهمترین توصیه، مدیریت زمان باشد. بسیاری از تصادفات، بهای عجلهای است که برای جبران دیر رسیدن پرداخت میشود. زمانی که از دست رفته، با سرعت بالا جبران نمیشود؛ بلکه گاه با جان انسانها تسویه میشود.
