جوان آنلاین: سومین شب از رویداد «اوج هنر» روز ۲۵ آذرماه در سازمان هنری رسانهای اوج برگزار شد و به آیین تجلیل و بزرگداشت جعفر دهقان، بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون ایران، اختصاص داشت.
این مراسم با حضور جمعی از هنرمندان، سینماگران و فعالان فرهنگی برگزار شد که از میان آنان میتوان به کمال تبریزی، جلیل فرجاد، جهانبخش سلطانی، محمد فیلی و گلعلی بابایی اشاره کرد.
این مراسم با نگاهی مرورگرانه به بیش از چهار دهه فعالیت هنری جعفر دهقان آغاز شد، مسیری که از سالهای پیش از انقلاب و آموزش بازیگری در نوجوانی شروع شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در قالب حضور مستمر در آثار دینی، تاریخی و سینمای دفاع مقدس ادامه یافت.
رفاقتی که به صحنه ختم نشد
در بخش ابتدایی برنامه، جهانبخش سلطانی بهعنوان نخستین سخنران روی صحنه آمد و با اشاره به سابقه طولانی همکاری خود با جعفر دهقان، از شکلگیری رابطهای فراتر از همکاری حرفهای سخن گفت. او تأکید کرد که این ارتباط در طول سالها به رفاقتی عمیق و حتی رفتوآمدهای خانوادگی انجامیده است.
سلطانی با اشاره به آثار مشترک خود با جعفر دهقان از جمله «مردان آنجلس»، «حضرت یوسف»، «حماسه مجنون»، «سردلبران» و «آتش و شبنم» گفت: همکاریهای ما صرفاً محدود به صحنه فیلمبرداری نبود، بلکه درک مشترکی از معنا، مسئولیت و نگاه به هنر، این همراهی را ماندگار کرد.
این بازیگر باسابقه با اشاره به فضای تولید آثار سینمایی و تلویزیونی در سالهای دفاع مقدس، آن دوران را «دورهای پر برکت و تأثیرگذار» توصیف کرد و افزود: حضور در پشت صحنه آثار آن سالها، برای من سرشار از خاطره است. جعفر دهقان از جمله هنرمندانی بود که حضور در فیلم و سریال برایش جنبه تفننی نداشت و هر نقشی را با جان و دل زندگی میکرد.
سلطانی تأکید کرد که جعفر دهقان در کنار چهرههایی، چون فرجالله سلحشور و جمال شورجه، معنای واقعی ایثار در عرصه هنر را به نمایش گذاشت و خود نیز بارها تأکید داشته که با فیلم ساختن و بازی کردن، در حال ادای دین خویش به ارزشهاست.
هنرمند بیادعا و عاری از منیت
پس از جهانبخش سلطانی، جلیل فرجاد بهعنوان دیگر سخنران مراسم پشت تریبون قرار گرفت و سخنان خود را با تمرکز بر وجوه اخلاقی شخصیت جعفر دهقان آغاز کرد. او با اشاره به سالها آشنایی و رفاقت با این بازیگر گفت: اگر بخواهم از جعفر دهقان سخن بگویم، پیش از هر چیز باید به منش انسانی او اشاره کنم. در تمام سالهایی که با او در ارتباط بودهام، حتی یکبار ندیدم که پشت همکار یا هنرمندی سخنی بگوید.
فرجاد «نگفتن» و پرهیز از حاشیه را یکی از ویژگیهای برجسته جعفر دهقان دانست و تأکید کرد که این پاکزیستی اخلاقی، تأثیر مستقیمی بر کیفیت بازیگری او داشته است. او افزود: در تمامی نقشهایی که از جعفر دهقان دیدهام، درک عمیق او از شخصیت بهوضوح قابل مشاهده است و همین مسئله، باورپذیری نقشآفرینیهایش را دوچندان میکند.
این بازیگر باسابقه با طرح این پرسش که آیا در کارنامهای سرشار از موفقیت، نشانی از منیت در رفتار و گفتار جعفر دهقان دیده میشود یا نه، تصریح کرد: پاسخ روشن است؛ کارنامه او غنی است، اما خالی از خودنمایی. همین ویژگی است که باعث میشود در هر موقعیتی، تصویر انسانی و هنری او زیبا و قابل احترام باقی بماند.
سه اصل مهم بازیگری از نگاه کمال تبریزی
در ادامه مراسم، کمال تبریزی، کارگردان سینما و تلویزیون، با تأکید بر اینکه صرفاً برای تجلیل از جعفر دهقان در این برنامه حضور یافته است، سخنان خود را بر محور سه ویژگی اساسی این بازیگر بنا کرد.
تبریزی با اشاره به آموزههای استلا آدلر، از اساتید برجسته بازیگری در تاریخ سینما، گفت: از نگاه او، هنرمند بهویژه بازیگر، پیش از هر چیز باید به پالایش درونی برسد و نباید دستمزد یا اندازه نقش برایش تعیینکننده باشد. این ویژگی امروز در میان بازیگران بهندرت دیده میشود، اما جعفر دهقان یکی از نمونههای بارز آن است.
این کارگردان سینما پالایش درونی را عامل اصلی قدرت بازیگری دانست و افزود: همین نگاه باعث میشود بازیگر بتواند نقش را از درون زندگی کند، نه اینکه صرفاً آن را اجرا کند.
تبریزی در بخش دیگری از سخنان خود به تجربه همکاری با جعفر دهقان در سریال «سرزمین مادری» اشاره کرد و گفت: نقش ایشان در این سریال دارای تحول شخصیتی جدی در فصلهای مختلف بود. بدون اغراق، اگر هر بازیگر دیگری بهجای جعفر دهقان انتخاب میشد، این نقش به چنین کیفیتی نمیرسید. او عملاً دو نقش متفاوت را با یک پیوستگی باورپذیر ایفا کرد.
وی سومین ویژگی جعفر دهقان را روحیه همکاری و در اختیار پروژه بودن دانست و تصریح کرد: تقریباً هرکسی که با جعفر دهقان کار کرده، احساس رضایت داشته است. راحتی او با گروه، عشق به کار و فروتنی، چیزی است که در سینمای امروز کمتر دیده میشود.
پس از سخنان تبریزی، کلیپی شامل بخشهایی از گفتوگوها و خاطرات جعفر دهقان پخش شد که با استقبال حاضران همراه بود.
اختلاف سنی مانع شاگردی نشد
در بخش بعدی مراسم، محمد فیلی روی صحنه آمد و با اشاره به سابقه همکاریهای خود با جعفر دهقان، از تجربه شاگردی در کنار او سخن گفت. فیلی با بیان اینکه با وجود اختلاف سنی حدود ۲۰ سال، از جعفر دهقان آموخته است، تأکید کرد: صبوری، آرامش و عشق به کار را از او یاد گرفتم.
او افزود: در شش یا هفت پروژه سینمایی و تلویزیونی با جعفر دهقان همکاری داشتم و در تمام این سالها، ندیدم کسی از او دلخور باشد. او با عشق کار میکند و هم به کارش علاقه دارد و هم به مردمش.
سینمای پس از انقلاب و شکلگیری نگاه متعهد
گلعلی بابایی، دیگر سخنران مراسم، با نگاهی تاریخیتر به جایگاه جعفر دهقان پرداخت. او با اشاره به فضای سینمایی نسل اول انقلاب گفت: برای ما که نوجوانان و جوانان آن دوران بودیم، سینما پیش از انقلاب عمدتاً به فیلمهای فارسی خلاصه میشد، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با شکلگیری اندیشه و هنر اسلامی، ارتباط ما با هنرمندانی، چون جعفر دهقان و فرجالله سلحشور برقرار شد.
بابایی تأکید کرد که خیلی زود، نسل جدیدی از هنرمندان انقلابی دست به کار شدند تا سینمایی را شکل دهند که در کنار جذابیت، عمق هنری و معنایی داشته باشد. او جعفر دهقان را از جمله بازیگرانی دانست که در نقشهای مختلف، همواره نوعی «شیرینی و صداقت» را به آثار نمایشی تزریق کرده است.
آیین تجلیل و اهدای یادبود
در ادامه مراسم، آیین رسمی تجلیل از جعفر دهقان با حضور کمال تبریزی، جلیل فرجاد، محمد فیلی، گلعلی بابایی و جهانبخش سلطانی برگزار شد و حسین قرایی به نمایندگی از سازمان هنری رسانهای اوج، هدیهای را به این بازیگر پیشکسوت اهدا کرد.
دفاع مقدس، سینمایی که فراموش شد
در بخش پایانی مراسم، جعفر دهقان با حضور روی صحنه، به بیان دیدگاهها و خاطرات خود پرداخت. او با اشاره به آغاز فعالیت هنریاش از ۱۲ سالگی پیش از انقلاب و شاگردی سعید کشنفلاح، مسیر حرفهای خود را مرور کرد و گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد حوزه هنری شدیم و در سال ۱۳۶۰ اولین فیلم سینماییام را بازی کردم.
دهقان با تأکید بر اولویتدادن به سینمای دفاع مقدس در سالهای ابتدایی فعالیت خود، افزود: پس از پایان جنگ تحمیلی، سینمای دفاع مقدس هم بهتدریج به دست فراموشی سپرده شد. من معتقدم فراموشی این سینما، یعنی فراموشی بچههای جنگ.
دستمزدهای نجومی نداشتیم
این بازیگر پیشکسوت با اشاره به شرایط کاری و مالی نسل خود تصریح کرد: ما دستمزدهای میلیاردی و نجومی نگرفتیم. دستمزدها بهمرور افزایش پیدا کرد، اما هرگز به ارقامی که امروز مطرح میشود، نرسید. تنها در حدی بود که بتوانیم زندگیمان را بگذرانیم.
دهقان با انتقاد از بیتوجهی مسئولان نسبت به هنرمندان پیشکسوت گفت: گاهی فقط به مناسبتها هدایایی فرستاده میشود که کاربردی برای ما ندارد. بهجای این کارها، باید از ما استفاده شود. استفادهنشدن، به افسردگی، فرسودگی و حتی فروپاشی روحی منجر میشود.
او در پایان با تأکید بر اهمیت صداقت در سینما گفت: زندگی ما به مو رسیده، اما به لطف خدا هیچوقت پاره نشده است. همیشه با خودم گفتهام که صداقت از همهچیز مهمتر است؛ چیزی که امروز در حال کمرنگشدن است. امید من و نسل ما به نسل جوان است.
سومین شب رویداد «اوج هنر» ویژه بزرگداشت هنرمند پیشکسوت جعفر دهقان سهشنبه ۲۵ آذرماه ۱۴۰۴ در کافه نخلستان سازمان هنری رسانهای اوج برگزار شد.
