مصطفی متدین، مدیرعامل شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی در یادداشتی نوشت:
صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از ستونهای اصلی اقتصاد ملی، نقشی حیاتی در تأمین مواد اولیه صنایع پاییندستی و کسب ارزآوری ایفا میکند. در دنیای امروز که با نوسانات ژئوپلیتیکی، تحریمها و تغییرات اقلیمی روبروست، مفهوم «امنیت پایدار» دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک الزام استراتژیک برای تضمین تداوم توسعه این صنعت است. امنیت پایدار در پتروشیمی، فراتر از امنیت فیزیکی تأسیسات، سه لایه در هم تنیده را پوشش میدهد: عملیاتی، اقتصادی و زیستمحیطی.
۱. امنیت عملیاتی: تابآوری در برابر بحران
امنیت عملیاتی در هسته توسعه پایدار قرار دارد. این لایه شامل حفظ تداوم فرآیندها در برابر تهدیدات فنی، سایبری و انسانی است. در صنعت پتروشیمی، یک توقف برنامهریزی نشده یا یک نفوذ سایبری میتواند منجر به خسارات مالی هنگفت، آسیبهای زیستمحیطی و کاهش ظرفیت تولید شود.بنابراین، امنیت پایدار عملیاتی مستلزم تحقق موارد زیر می باشد:
تابآوری زیرساختی: بهروزرسانی تجهیزات و اتخاذ معماریهای دفاعی منعطف در برابر حملات سایبری و الکترونیکی.
مدیریت ریسک مواد اولیه: تضمین زنجیره تأمین پایدار خوراک (نفت و گاز) و جلوگیری از وابستگی به یک منبع واحد که میتواند تحت تأثیر تصمیمات سیاسی قرار گیرد.
توسعه نیروی انسانی متخصص: تربیت کادر فنی که بتواند در شرایط اضطراری و تحت فشار، تجهیزات را حفظ و بازیابی کند (همانطور که در تحلیل قبلی مطرح شد).
۲. امنیت اقتصادی: تضمین بقا و رقابتپذیری
تحولات بازار جهانی، نوسانات قیمت انرژی و فشارهای بینالمللی، ثبات اقتصادی پتروشیمی را به شدت تهدید میکند. امنیت اقتصادی پایدار به معنای ایجاد ساختاری است که بتواند شوکهای خارجی را جذب کرده و همچنان سودآور باقی بماند.
این امر مستلزم تنوعبخشی به بازارهای صادراتی، کاهش وابستگی به بازارهای سنتی، و حرکت به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر است. همچنین، مدیریت هوشمندانه مصرف انرژی در فرآیندهای تولیدی، که خود مستلزم سرمایهگذاری در فناوریهای بهینه است، از اصلیترین ارکان این امنیت است. زمانی که یک صنعت بتواند با کارایی بالا و ریسکهای کمتر، درآمدزایی مستمر داشته باشد، در مسیر توسعه پایدار قرار گرفته است.
۳. امنیت زیستمحیطی: مسئولیت نسل کنونی و آینده
امروزه، هیچ توسعهای بدون لحاظ کردن ملاحظات محیط زیستی «پایدار» تلقی نمیشود. در پتروشیمی، این بخش شامل مدیریت انتشار گازهای گلخانهای، پسماندها و پسابها است. امنیت محیط زیستی نه تنها یک الزام قانونی، بلکه یک پوشش امنیتی در برابر فشارهای بینالمللی و ریسکهای اجتماعی است.پروژههای توسعهای باید با استفاده از بهترین فناوریهای موجود، اثرات زیستمحیطی خود را به حداقل برسانند. تعهد به کاهش آلایندگیها و بهبود کیفیت منابع آبی، موجب میشود که صنعت پتروشیمی نه تنها یک منبع درآمد، بلکه یک سرمایه ملی و یک همکار مسئول در اکوسیستم کشور باقی بماند.
در نهایت اینکه امنیت پایدار در پتروشیمی، یک چارچوب یکپارچه است که تضمین میکند توسعه امروز، زیرساختهای فردا را نابود نکند. با تمرکز همزمان بر تابآوری عملیاتی، ثبات اقتصادی و مسئولیت محیط زیستی، صنعت پتروشیمی میتواند به عنوان موتور محرکه اقتصاد، در برابر چالشهای آینده تاب بیاورد و نقشی مستمر و قوی در توسعه کشور ایفا کند.
