جوان آنلاین: وزیر امور خارجه یک بار دیگر تأکید کرد که تهران برای «مذاکره» آماده است، اما «دیکته کردن» را نمیپذیرد. عباس عراقچی به صراحت گفته که امریکا هنوز آمادگی گفتوگوی «متقابل سودمند» را ندارد و البته این بار، برای اینکه تلویحاً یادآوری کند که این اصرار او برای مذاکره نکردن با امریکا، فراتر از یک تصمیم صرفاً سیستمی یا بر اساس مصوبات، حاصل یک تجربه دیپلماتیک ملموس و شخصی نیز است، گفته که «آنها میخواهند دیکته کنند و من کسی نیستم که به دیکته دیگران گوش کنم». رئیس دستگاه دیپلماسی یادآوری میکند که خون مردم ایران پای فناوری هستهای ریخته شده و «این چیزی نیست که قابلفروش باشد» او حمله به تأسیسات هستهای ایران را اقدامی بیسابقه و «بزرگترین نقض حقوق بینالملل» خوانده است.
عباس عراقچی برای چندمین مرتبه پیاپی گفته که معتقد است امریکاییها آماده مذاکره سودمند و براساس احترام متقابل نیستند. جملات و نحوه بیان او که اینبار در گفتوگو با خبرگزاری کیودو ژاپن انجام شده، نشان میدهد که اصرار او بر مذاکره نکردن، نه صرفاً حاصل یک تصمیمگیری سیستمی یا مصوبهای، بلکه مبتنی بر تجربه شخصی بهعنوان دیپلماتی است که از اواسط دهه ۱۳۸۰، در مذاکرات هستهای حضور داشته است. عراقچی در بخشی از گفتوگو با اشاره به حملات علیه مراکز اتمی ایران میگوید: «متأسفانه هیچ سابقهای از بمباران یک تأسیسات هستهای صلحآمیز وجود ندارد. بنابراین هیچ پروتکل یا دستورالعملی برای بازرسی چنین تأسیساتی وجود ندارد.» وزیر خارجه دولت چهاردهم توضیح میدهد که این حملات، خطرات بیسابقهای ایجاد کرده است؛ از تهدید تشعشعات گرفته تا وجود مهمات منفجرنشدهای که به نظر میرسد او برای اولین بار به آن اشاره کرده و گفته ادامه تهدیدها باعث شده ایران اکنون هم دغدغه ایمنی داشته باشد و هم دغدغه امنیت.
پروتکل بازرسی مراکز بمباران شده نداریم
عراقچی میگوید که پس از این حملات به تأسیسات هستهای، ایران با آژانس برای یافتن یک روش جدید بازرسی وارد مذاکره شد: «این سؤال من از مدیرکل آژانس بود: آیا روش یا پروتکلی برای بازرسی چنین تأسیساتی وجود دارد؟ آنها گفتند نه، چون سابقهای وجود ندارد. این اولین بار است که یک تأسیسات هستهای صلحآمیز تحت نظارت بمباران میشود.» به گفته او، توافق قاهره حاصل همین ضرورت بود، اما همزمان سه کشور اروپایی و امریکا «به دنبال مکانیسم اسنپبک» رفتند و این روند را مختل کردند. وزیر خارجه اقدام به اسنپبک واشینگتن و سه کشور اروپایی را «غیرقانونی» توصیف کرد و یادآور شد که از منظر ایران، روسیه، چین و بیش از ۱۲۰ کشور جنبش عدم تعهد، اسنپبک فعال نشده است. عراقچی گفت: «به سه کشور اروپایی و امریکا گفتهام که اگر به سوی اسنپبک بروید، چارچوب همکاری ایران و آژانس، یعنی توافق قاهره، دیگر معتبر نخواهد بود.» او تأکید کرد که اکنون نیز در تماس با مدیرکل آژانس برای احیای همکاریهاست. عراقچی تأکید کرد: «تأسیسات و ماشینآلات تخریب شدهاند، اما فناوری تخریب نشده و اراده ما نیز از بین نرفته است.» به گفته او، ایران مصمم است برنامه هستهای صلحآمیز خود را ادامه دهد و در این مسیر، چارچوبی قابلقبول است که حق ایران را برای استفاده صلحآمیز از فناوری هستهای و غنیسازی به رسمیت بشناسد.
حاضر به محدودیت هستیم ولی نه دائم
به نظر میرسد مهمترین محور گفتوگوی عراقچی با خبرگزاری کیودو ژاپن، کشوری که او مدتی در آنجا سفیر بود، تفاوت میان «مذاکره» و «دیکته کردن» است. عراقچی با اشاره به تجربه سالهای گذشته میگوید: «به این نتیجه رسیدیم که امریکاییها آماده مذاکره متقابل سودمند بر اساس برابری و احترام متقابل نیستند.» به گفته او درگفتوگوهای ۲۰۲۵، ایران شاهد بوده که همزمان با مذاکره، مورد حمله قرار گرفته است: «در زمانی که ما در حال مذاکره بودیم، اسرائیلیها با حمایت امریکا به ما حمله کردند و امریکا نیز در حمله به آنها پیوست.» او تأکید میکند: «نکته این است که مذاکره با دیکته کردن متفاوت است. فعلاً قانع نشدهایم که آنها آماده مذاکره جدی و واقعی هستند؛ آنها میخواهند دیکته کنند و من کسی نیستم که به دیکته دیگران گوش کنم.» عراقچی البته این را هم گوشزد کرد که هر زمان که واشینگتن رویکرد خود را تغییر دهد، ایران نیز آماده مذاکره خواهد بود. او مهمترین شرط آغاز دوباره مذاکرات را چنین برشمرد: «نقطه اصلی این است که امریکا حق ایران را برای استفاده صلحآمیز از فناوری هستهای، از جمله غنیسازی، به رسمیت بشناسد.» او تأکید کرد ایران آماده اعتمادسازی است و حتی میتواند «مکانیزمهای نظارتی فراتر از NPT و نیز «محدودیتهای زماندار» را بپذیرد؛ مشابه آنچه در برجام انجام شد. اما این محدودیتها «برای همیشه» نخواهد بود: «تنها چیزی که آماده پذیرش دائمی آن هستیم، تعهد ایران برای هرگز نساختن سلاح هستهای است.» او یادآور شد که ایران تنها خواهان استفاده از «حق مشروع خود» است و این حق تحت نظارت کامل آژانس اجرا میشود.
متحد امریکا، دوست ایران
عراقچی در بخش دیگری از مصاحبه به روابط ایران و ژاپن پرداخت و ژاپن را متحد امریکا و در عین حال، «دوست ایران» خواند و گفت «مشکلات از خارج از روابط دوجانبه ما نشئت میگیرد. این یک واقعیت است که ژاپن متحد ایالات متحده است، اما در عین حال دوست ایران نیز هست» و این را یادآوی کرد که پس از برجام، ژاپن نخستین کشوری بود که روابط اقتصادی با ایران را از سر گرفت. به گفته او، این روابط بر پایههای «قوی» بنا شده و در صورت رفع تحریمها، دوباره به سرعت احیا خواهد شد. در بخش پایانی مصاحبه، زمانی خبرنگار از او درباره تعلیق بازرسیهای آژانس و پیامدهای آن پرسید. عراقچی پاسخ داد: «از سؤال شما تعجب میکنم. این ایالات متحده، اروپاییها و دیگران هستند که باید به ما اطمینان دهند که میتوانیم از حق خود برای استفاده صلحآمیز از فناوری هستهای بدون بمباران و حمله بهرهمند شویم. ما هستیم که مورد حمله قرار گرفتهایم و هیچ کار اشتباهی نکردهایم.» او افزود: «اگر آنها میخواهند ما به دیپلماسی و همکاری با آژانس بازگردیم، این آنها هستند که باید اعتماد ما را جلب کنند. ایالات متحده باید تضمین دهد که در حین مذاکره و همکاری با آژانس، دوباره به ما حمله نخواهد کرد.»
