جوان آنلاین: باران اخیر فرصتی کوتاه برای تنفس شهروندان فراهم کرد، فرصتی که نشان داد تهران همچنان در برابر آلودگی هوا آسیبپذیر است و بدون تغییرات اساسی در مدیریت منابع آلاینده، راه به جایی نخواهیم برد. در روزهایی که مدارس و دانشگاهها تعطیل شدند و ادارات با حداقل ظرفیت فعالیت کردند، اینبار نه طرحهای ترافیکی و نه محدودیتهای اداری، بلکه بارش باران بود که نفسهای شهر را تازه کرد، اما پشت این نفسگیری کوتاه، واقعیتی تلخ نهفته است، اینکه قوانین هوای پاک روی کاغذ ماندهاند، دستگاههای مسئول به وظایف خود عمل نکردهاند و حالا قوه قضائیه وعده داده با ترک فعلها و کوتاهیها بدون اغماض برخورد کند. تهران در سال جاری تنها شش روز هوای پاک داشته و بیش از ۱۰۰ روز آلوده را پشت سر گذاشته است، آماری که نشان میدهد پایتخت بیش از آنکه به مدیریت شهری دل ببندد، چشمانتظار باران است.
نه طرحهای ترافیکی و نه محدودیتهای اداری، اینبار باران بود که به داد تهرانیها رسید و نفسهای شهر را تازه کرد. بارش عصر دوشنبه، کیفیت هوای پایتخت را از وضعیت بحرانی به مرز قابل قبول رساند و همین تغییر جوی، چراغ سبزی برای بازگشایی مدارس و دانشگاهها شد.
باران، ناجی تهران در روزهای خاکستری
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرد که همزمان با بارش باران، شاخص آلودگی در پایتخت به سطح قابل قبول رسید، هر چند همچنان در مرز آلودگی باقی ماند. این شرایط تا روز گذشته ادامه داشت و نشان داد که طبیعت، نه اقدامات مدیریتی، عامل اصلی بهبود وضعیت بودهاست.
حسن عباسنژاد، دبیر کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان تهران، با اشاره به کاهش غلظت آلایندهها گفت: «با توجه به پیشبینیهای هواشناسی و بهبود شرایط جوی، وضعیت اضطرار آلودگی هوا در روز چهارشنبه رفع شد و آموزش در مدارس و دانشگاهها حضوری و فعالیت ادارات طبق روال عادی خواهد بود.»
او البته تأکید کرد که برخی محدودیتها همچنان برقرار است، از جمله اجرای طرح زوج و فرد از درب منزل، ممنوعیت فروش طرح ترافیک، تشدید نظارت بر واحدهای صنعتی و برخورد با پسماندسوزیها.
اما آمار همچنان نگرانکننده است. تهران از ابتدای سال جاری تنها شش روز هوای پاک داشته است. در مقابل، ۱۲۳ روز هوای قابلقبول، ۱۰۷ روز هوای آلوده برای گروههای حساس، ۱۷ روز هوای آلوده برای همه افراد جامعه، دو روز هوای بسیار ناسالم و دو روز هوای خطرناک در کارنامه این شهر ثبت شدهاست. این آمار نشان میدهد که نفس کشیدن در تهران بیش از آنکه به مدیریت شهری وابسته باشد، به لطف باران و تغییرات جوی گره خوردهاست
هوای پاک در گروی اراده
پس از آنکه باران تهران را از وضعیت اضطرار بیرون کشید، نگاهها به نقش مدیریت شهری و دستگاههای مسئول معطوف شد. در جلسه امروز شورای شهر، رئیس شورا با تأکید بر وجود راهحل برای بحران آلودگی هوا گفت: «شهرهای بزرگتر و آلودهتر از تهران در دنیا با برنامهریزی درست توانستهاند به هوای پاک برسند. ما هم قطعاً میتوانیم، اما مشکل اینجاست که قوانین فقط نوشته و تصویب میشود و اجرا نمیشود.»
او با انتقاد از کمکاری برخی نهادها توضیح داد که بارها پیشنهاد داده و حتی کتبی اعلام خواهد کرد تا جلسات بررسی عملکرد دستگاهها برگزار شود. به گفته او: «اگر این روند پیگیری نشود ما ناچاریم خودمان اطلاعات را کسب کنیم، دعوت کنیم، سؤال کنیم و برای مردم و رسانهها گزارش دهیم که کدام دستگاه وظایفش را انجام نداده است.»
چمران در ادامه به جلسات وزارت کشور اشاره کرد و یادآور شد که برخی دستگاهها به وظایفشان عمل نکردهاند، یکی از آنها خود وزارت کشور است که باید نسبت به تأمین اتوبوس برای تهران و سایر شهرها اقدام میکرد، اما حتی قراردادهای سالهای قبل نیز بهطور کامل عملیاتی نشدهاست.
او مهمترین راهحل کاهش آلودگی هوا را توسعه حملونقل عمومی و کاهش تردد خودروهای شخصی دانست: «اگر خودروهای شخصی هم به سمت سوخت پاک و خودروهای هیبریدی بروند، تأثیر زیادی خواهد داشت.» با این حال، شرایط جغرافیایی و اقلیمی تهران، از جمله کمبود بارش و وزش باد، همچنان مانع بزرگی است. چمران همچنین با اشاره به بارش دوشنبه شب گفت: «چند قطره باران هوای تهران را به شرایط قابلقبول رساند. این نشان میدهد شرایط اقلیمی چقدر مؤثر است.»
رئیس شورای شهر همچنین قانون هوای پاک را ناکافی دانست و اظهار داشت که این قانون باید بهروز شود و دستگاه مسئول باید قدرت و جایگاه کافی برای هماهنگی داشتهباشد. او با اشاره به تجربه کشورهای دیگر خاطر نشان کرد: «در بسیاری از شهرها ورود خودروهای بنزینی یا غیر برقی به محدوده مرکزی ممنوع است و برای خودروها و اتوبوسها پلاک ویژه صادر میشود. این کارها شدنی است، فقط اراده لازم میخواهد.»
ورود قوه قضائیه به ترک فعلها
در حالیکه بحث آلودگی هوا همچنان محور اصلی جلسات و اظهارنظرهاست، این بار نگاهها به دستگاه قضایی و نقش آن در پیگیری ترک فعلها و کوتاهیهای نهادهای مسئول معطوف شد. اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری با اصحاب رسانه، آلودگی هوا را «یکی از مشکلات جدی و طولانیمدت کشور» دانست و تأکید کرد که این بحران طی روزهای اخیر موجب اختلال گسترده در برنامههای عمومی شدهاست، دانشگاهها به آموزش غیرحضوری روی آوردهاند و مدارس و ادارات نیز یا تعطیل شدهاند یا با حداقل ظرفیت فعالیت کردهاند.
او با اشاره به تکرار این وضعیت در آغاز فصل سرما گفت: «هر سال با شروع سرما این آلودگی در شهرهای مهم بروز میکند. عوامل طبیعی مانند خشکسالی و کاهش بارشها در تشدید آلودگی مؤثرند، اما این موضوع نافی مسئولیت دستگاههایی نیست که با ترک فعل یا اقدامات عامدانه خود به تشدید آلودگی و نقض حقوق عمومی دامن زدهاند.»
جهانگیر اعلام کرد که دستگاههای نظارتی و قضایی مطابق وظیفه قانونی خود، موضوع آلودگی هوا و ترک فعل متولیان را با جدیت دنبال خواهند کرد. او نقش سازمان بازرسی کل کشور را برجسته دانست و توضیح داد که این سازمان بازرسیهای فوقالعاده را در دستور کار قرار داده و جلسات متعددی با وزرا و مسئولان نهادهای ذیربط برگزار کردهاست. به گفته او: «برای برخی از مسئولان ارشد سابق نیز به دلیل عدم انجام تکالیف قانونی توضیح خواسته شده و اقدامات لازم در حال انجام است.»
سخنگوی قوه قضائیه با اشاره به گزارش سازمان بازرسی گفت: این نهاد تاکنون ۲۷ نامه هشدار و بیش از ۱۰۰ مکاتبه با دستگاههای مرتبط داشته که بخشی از آنها به نتیجه رسیدهاست. ارتقای کیفیت سوخت و مطابقت حدود ۹۰ درصد سوخت تولیدی کشور با استاندارد ملی، عرضه نفت کوره با سولفور کمتر برای نیروگاههای حرارتی و صدور مجوز ورود سازمان ملی استاندارد به انبارهای سوخت از جمله نتایج این پیگیریها بودهاست.
او همچنین از راهاندازی سامانه معاینه فنی موتورخانهها براساس ماده ۱۷ قانون هوای پاک خبر داد و گفت: جلسات مشترکی با سازمان حفاظت محیطزیست و وزارت نیرو برگزار شدهاست. در حوزه برق تجدیدپذیر نیز از برخی وزرای سابق و مقامات وزارتخانه توضیح خواسته شده و اصلاح آییننامه اجرایی ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو در دستور کار قرار گرفتهاست.
جهانگیر همچنین اظهار داشت: «همه کسانی که مطابق قانون به تکالیف خود در حوزه هوای پاک عمل نکردهاند، برای آنان حتماً پرونده تشکیل خواهد شد و رسیدگی قضایی لازم انجام میگیرد.» او خاطر نشان کرد که برخورد قوه قضائیه با ترک فعلها و کوتاهیهای مؤثر در آلودگی هوا جدی و بدون اغماض خواهد بود.
به گزارش «جوان»، هر چند کمی باران توانست برای هوای تهران را قابلتحمل کند، اما نمیتوان هر بار چشمانتظار آسمان ماند. آنچه در این روزها آشکار است، ضعف جدی در اجرای قوانین و بیعملی برخی دستگاههاست، مشکلی که حالا پای قوه قضائیه را هم به میدان کشاندهاست. دیگر آلودگی هوا، یک بحران مقطعی نیست، بلکه زخمی مزمن بر پیکر شهر است که تنها با اراده جدی، هماهنگی نهادی و اجرای واقعی قوانین درمان خواهد شد. هر چند تهران به باران نیاز دارد، اما بیش از آن، به تصمیمهای سخت و عملگرایانه مسئولان محتاج است، تصمیمهایی که اگر باز هم روی کاغذ بمانند، نفسهای شهروندان کوتاهتر و امیدشان کمرنگتر خواهد شد و آن وقت معلوم نیست چه بر سر پایتخت بیاید.
