جوان آنلاین: «پرچم در اهتزاز» مجموعه‌ای از ۱۱ روایت‌پیوسته‌ادبی است که سمیه جمالی، به عنوان شاهد عینی، شب‌های اول تا دهم محرم ۱۳۹۹ (اولین محرم در دوران کرونا) در مسجد ارک تهران را ثبت کرده. دغدغه نویسنده ثبت تجربه متفاوتی بود؛ تجربه‌ای که محدودیت‌های بهداشتی کرونا و نگرانی از ابتلای عزیزان، بر فضای سنتی هیئت حسینی سایه افکنده بود.
کتاب دارای ۱۱ فصل با تمرکز بر هر شب از دهه اول محرم است؛ شامل شب عاشورا و شام غریبان. جمالی درباره زاویه نگاهش می‌گوید: «مهم‌ترین ویژگی کتاب روایت زنانه و برخورداری از نگاه زنانه است. روایتی از زبان یک زن در هیئت عزاداری... کاملاً مستند است.»
این زاویه ویژه باعث شده روایت‌ها جامع‌نگرش زنان حاضر در هیئت را نیز به کلمات بکشاند؛ رمزگذاری واژه‌ها و احساسات مادرانه، نگرانی برای سلامتی فرزندان و ثبت همدلی‌در شرایط دشوار.
سبک روایت کتاب، ساده، صمیمی و پرجزئیات است. روایت زیبا، دلنشین و صمیمی... با جزئیات دقیق، رفتارها، شعر‌ها و گفت‌وگوها... نویسنده حضور عاشقانه داشت و مغناطیسی برای حضور ایجاد کرد. نویسنده از فضای هیئت و تعامل میان حاضران می‌نویسد بدون اغراق یا پرهیز از واقعیت و تلاش می‌کند دیده‌ها و شنیده‌ها را به‌ویژه تأثیر کرونا واقع‌گرایانه ثبت کند.
محرم ۹۹ با پروتکل‌های بهداشتی بی‌سابقه برگزار شد؛ رعایت فاصله‌گذاری، ماسک، ضدعفونی. کتاب بر تناقض شکنندگی و شور ایمان تأکید دارد: «نسل ما تازه با مفهوم همه‌گیری از نزدیک مواجه شد... اولین دغدغه بچه هیئتی‌ها شد، محرم» این حال و هوا، همراه با نگرانی برای شمول نگاه اجتماعی– تاریخی: روایت محرم در دل بحران، تأثیر کرونا بر آیین‌ها و خلاقیت‌های مذهبی را روشن می‌سازد.
«پرچم در اهتزاز» نمادی از ثبت رخداد مذهبی در شرایط غیرعادی است؛ تجربه‌ای که تنها محدود به کرونا نیست، بلکه نشانگر ظرفیت‌های تغییر آیین‌ها در مواجهه با بحران است. «پرچم در اهتزاز» تجربه‌ای تاریخی را به روایت می‌کشاند: تجربه‌ای منحصر‌به‌فرد. روایت‌هایی که سال‌ها بعد سندی بر عبور مذهبیان از بحران کرونا باشند.
این اثر به‌واسطه زاویه نگاه زنانه‌اش، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات هیئتی دارد؛ ثبت روایت زنان در هیئت‌ها نادیده گرفته شده و این کتاب پرکننده این خلأست. حضور در جمع زنانه و ثبت واقعیات شخصی و جمعی باعث شده روایت اصیل و بکر باشد. جزئیات رفتارها، صدای شعر‌ها و اضطراب‌های مادرانه به زبان ادبی و انسانی بیان شده‌اند.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «روزی که کووید۱۹ جهان را فراگرفت و نسل ما تازه با مفهوم همه‌گیری از نزدیک و خارج از کتاب‌های تاریخ مواجه شد، اولین دغدغه بچه هیئتی‌ها شد محرم. در صفحات مجازی خودشان نوشتند، در هیئت‌های شخصی‌شان ناله و شکوه کردند، شعر گفتند و متوسل شدند. ته حرف‌های‌شان این بود که فرض ماه رمضان و شب‌های قدر را پای تلویزیون گذراندیم، با محرم چه کنیم؟ من خیال جمع می‌گفتم: بابا اینها چقدر بدبینند. تا محرم هوا گرم می‌شود. دکتر‌ها قول داده‌اند در گرمای تابستان ویروس کرونا از بین برود و هیچ نگران محرم بدون ارک نبودم. اصلاً ماه محرم بدون پسوند ارک برای من چیزی خارج از فرم طبیعی است؛ مثلاً فرض کنید انسان کبد نداشته باشد یا ریه. ارک برای خانواده من یک فرهنگ است؛ بخشی از جریان و سبک زندگی.»
«پرچم در اهتزاز» یک تجربه ثبت‌شده است. روایت ساده، مستند و زنانه از ۱۰ شب عزای محرم در مسجد ارک در شرایط کرونا. کتاب با نثر صادقانه و دلنشین، شرایط و احساساتی را ثبت کرده که ممکن است دیر یا زود فراموش شوند، اگرچه جای تحلیل تاریخی یا ردوبدل‌های سیاسی خالی است، اما همین تأکید بر فضای جمعی زنان و ثبت حضور در شرایط سخت آن را به اثری ماندگار بدل می‌کند.
