جوان آنلاین: جنگ به عنوان یک شرایط بحرانی تغییراتی در زندگی روزمره مردم و عرضه و تقاضا ایجاد می‌کند و روال زندگی عادی را تغییر می‌دهد، از این رو سیاستگذاران با توجه به شرایط ویژه تصمیمات جدیدی را اتخاذ می‌کنند. در این میان اقتصاد کشور‌ها به دلیل ارتباط مستقیم با امنیت غذایی و معیشت مردم بیش از پیش از اهمیت زیادی برخوردار است. بر این اساس سیاستگذار بخش اقتصادی با توجه به شرایط تنش زا مجموعه‌ای از اقدامات حمایتی و سیاستگذاری‌ها را در دستور کار قرار داده است. یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت‌ها در جنگ، کنترل تورم است. در این شرایط سیاستگذار ضروری است با استفاده از ابزار‌های پولی و مالی از جمله نرخ بهره و تزریق نقدینگی از افزایش تورم و فرار سرمایه و مواردی مشابه جلوگیری کند. این مسئله مورد تأکید سیاستگذار بخش اقتصاد قرار گرفته است.
یکی از موارد مهم در این باره به کنترل قیمت ارز بازمی‌گردد که اگرچه طی روز‌های اخیر و همزمان با تجاوز رژیم صهیونی به خاک کشورمان افزایش داشته، اما به باور کارشناسان با مدیریت شرایط این افزایش غیرمنطقی نبوده و همچنان نرخ دلار با قیمت سابق که در کانال ۱۰۰هزار تومان بود، فاصله دارد. یکی دیگر از موارد مهم در شرایط وقوع جنگ‌ها مدیریت کالا‌های اساسی است. ترس از شرایط جنگی تقاضا برای کالا‌ها و خدمات عمومی را دچار تغییراتی می‌کند، البته انسجام و همدلی مردم کشورمان مانع از این عارضه شد، با این حال سیاستگذار این بخش که در حال حاضر در کشورمان وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی است، با توجه به شرایط پیش آمده در کشور درصدد مدیریت عرضه عمومی کالا‌های اساسی بوده است. گزارش منابع رسمی از رصد بازار کالا‌های اساسی حاکی از عرضه انواع مواد غذایی همچون گذشته بوده و بازار تأمین است و بر اساس اعلام حمیدرضا رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران مشکلی نیز در تأمین آرد و نان وجود ندارد. همچنین به منظور ایجاد وحدت رویه در توزیع و عرضه کالا‌های اساسی در بازار و به پیشنهاد سازمان بسیج اصناف، قرارگاهی تشکیل شد. در راستای مدیریت عرضه کالا‌های اساسی از جمله نان نیز با ورود اصناف اقداماتی در این زمینه انجام شد. در شرایطی که برخی اخبار غیررسمی از تعطیلی مراکز عرضه کننده کالا‌های اساسی خبر داده بودند، وزیر جهاد کشاورزی با تأکید بر تداوم تأمین کالا‌های اساسی کشور بدون هیچ کمبودی، از نظارت کامل بر توزیع، تسریع در ترخیص کالا‌ها و وجود ذخایر کافی خبر و به مردم اطمینان داد نیازی به خرید هیجانی یا ذخیره‌سازی نیست و برای اطمینان خاطر از شرایط تأمین کالای اساسی به بازدید میدانی از فروشگاه‌ها پرداخت.
عضو هیئت مدیره اتحادیه نانوایان سنتی تهران نیز گفت: هیچ‌یک از واحد‌های نانوایی سنتی در سطح تهران تعطیل نشده‌اند و طبق معمول به فعالیت خود ادامه می‌دهند. در صورت مشاهده هر گونه تخلفی برخورد می‌شود. علاوه بر این گمرک ایران نیز از ترخیص سریع اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در گمرک فرودگاه امام خمینی (ره) به واسطه اختیارات ویژه خبر داد. طبق اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران، همه مرز‌های زمینی و دریایی در بخش تجاری و مسافری باز است و باتوجه به اولویت قرار داشتن کالا‌های اساسی، ترخیص این کالا‌ها به سرعت در گمرکات درحال انجام است و درخصوص ترخیص سریع اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی نیز اختیارات ویژه‌ای به گمرک فرودگاه امام (ره) داده شده است.
حمایت از اقشار آسیب‌پذیر با کالابرگ الکترونیک
یکی از اقدامات مهم حمایتی دولت‌ها در شرایط تنش، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر است. در این راستا دولت می‌تواند با درنظر گرفتن یارانه به صورت مستقیم یا به صورت غیرمستقیم از طریق عرضه کالا، نیاز‌های ضروری اقشار آسیب‌پذیر را تأمین کند. خانوار‌هایی که در معرض خطر قرار دارند با دریافت این حمایت‌ها قادر خواهند بود نیاز‌های اولیه خود را تأمین کنند. امین دلیری، عضو شورای عالی قیمت‌ها و عضو هیئت تثبیت قیمت‌ها در دوران جنگ تحمیلی گفت: می‌توان با کالابرگ الکترونیک، کالا‌های اساسی را با قیمت تثبیت‌شده در بین تمام مردم توزیع کرد تا بازار سیاهی در کشور به وجود نیاید. وی افزود: تجربه هشت ساله دوران جنگ تحمیلی نشان می‌دهد درست است که در آن زمان تمام زیرساخت‌ها و مراکز اقتصادی کشور از سوی رژیم بعث زده شد، اما مدیریت صحیح باعث شد کالا‌های اساسی با توجه به طرح سهمیه‌بندی اقلام با قیمت تثبیت شده، به دست مردم می‌رسید. در این برهه زمانی جامعه در مضیقه این نبود که کالا‌ها دچار کمبود باشد و مردم تحت فشار قرار گیرند.
معاون مدیرکل سیاست‌های اقتصادی در دوران جنگ تحمیلی تأکید کرد: امروز ما نسبت به آن دوران دست برتر را داریم و کشور در بسیاری از زمینه‌ها رشد کرده و به ویژه در تولید کالا‌های اساسی رشد خوبی را شاهد هستیم.
این محقق حوزه اقتصاد اضافه کرد: بر اساس سخنان مسئولان امر ذخیره مواد غذایی کشور در سطح مطلوبی است ولی توزیع آن هم مسئله بسیار مهمی است که با توجه به تجربه‌ای که در دوران جنگ داشتیم، این اقلام با سهمیه‌بندی و با قیمت تثبیت شده به دست مردم می‌رسید.
دلیری با اشاره به توزیع کالابرگ الکترونیکی برای مدیریت بازار کالا‌های اساسی عنوان کرد: توزیع کالابرگ الکترونیکی بدون تخصیص منابع مالی جدید باید در دستور کار دولت قرار گیرد. منابع مالی جدید (یارانه نقدی) برای توزیع کالابرگ نباید وجود داشته باشد. دلیلش هم این است که یک بار این کالا‌ها با ارز ۲۸هزارو۵۰۰ تومان وارد شده‌اند و با تمام هزینه‌هایی که به آن تعلق می‌گیرد، از هزینه واردات تا حمل و نقل ۲۰ تا ۳۰درصد به قیمت کالا‌ها افزوده می‌شود و در ادامه باید این اقلام با نرخ مشخص‌شده و قیمت تثبیت شده از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تعاونی‌های کارگری و کارمندی و البته محلی و بسیاری دیگر از فروشگاه‌هایی که در مناطق مختلف فعالیت دارند در اختیار مردم قرار گیرد.
دلیری یادآور شد: در حال حاضر سامانه‌هایی در کشور وجود دارد که در آن دوران نبودند. این سامانه‌ها با یکدیگر لینک هستند و از زمان واردات تا زمان قرار گرفتن در شبکه توزیع، می‌شود با همین کالابرگ الکترونیکی کالا با قیمت تثبیت شده در بین تمام مردم توزیع شود تا بازار سیاهی در کشور به وجود نیاید؛ برنامه‌ای که در دوران جنگ تحمیلی پیاده و تأمین کالا‌های اساسی بدون هیچ چالش و مشکلی انجام شد. امروز تولیدات محصولات کشاورزی و سایر تولیدات گسترده‌تر و توسعه یافته‌تر است و این کار خیلی راحت‌تر از گذشته قابل انجام است.
جبران خسارات مادی کسب و کار‌ها
علاوه بر حمایت مالی مستقیم، جبران خسارات مادی کسب‌وکار‌ها و افراد آسیب دیده ناشی از جنگ یکی دیگر از الزامات دولت‌ها در این دوران است. جبران خسارات جنگ، هم از نظر بازگرداندن مردم به زندگی عادی و هم برای احیای چرخه تولید و اشتغال، حیاتی است. دولت‌ها می‌توانند از ابزار‌هایی همچون بیمه‌های دولتی، پرداخت وام‌های کم بهره، اعطای کمک‌های بلاعوض یا بودجه‌های بازسازی استفاده کنند. در این راستا بیمه ایران برای ارائه پوشش بیمه‌ای خطر جنگ اعلام آمادگی کرد به عنوان تنها شرکت بیمه دولتی، پوشش خطر جنگ را در منازل مسکونی و بیمه بدنه خودرو ارائه دهد. در مجموع، اتخاذ سیاست‌های صحیح برای کنترل تورم، مدیریت کالا‌های اساسی و همچنین سیاست‌های حمایتی در زمان جنگ در حفظ پایداری شرایط اهمیت زیادی دارند. جبران خسارات، تأمین کالا‌های اساسی، استفاده از کالابرگ و مداخله در بازار می‌توانند برای عبور موفق از دوران جنگ مؤثر باشند. بدون تردید با سیاستگذاری هوشمندانه می‌توان برخی از آسیب‌ها را کنترل کرد یا کاهش داد.
