فریدون حسن
۱۲ سال قبل بود که ایران پا به رقابت‌های لیگ جهانی والیبال گذاشت؛ تیمی که خیلی‌ها حتی در ایران با شک و تردید به ادامه حضورش در سطح اول والیبال جهان نگاه می‌کردند، اما تیم شگفتی‌ساز سال۲۰۱۳ آنقدر خوب ماند تا به یکی از قدرت‌های والیبال جهان تبدیل شد.
ایران سال۲۰۱۳ تیم شگفتی ساز بود، اما در سال‌های بعد تنه به تنه بزرگان والیبال جهان زد و کاری کرد که جهان والیبال برای ایران حسابی ویژه باز کند. کسب جایگاه‌های چهارم و پنجم در دو دوره نشان از این واقعیت داشت که والیبال جهان با یک قدرت نوظهور روبه‌رو شده است، البته افت و خیز در ورزش حرفهای امری بدیهی است که حتی تیم‌های بزرگ و غول‌های ورزش هم با آن روبه‌رو می‌شوند. والیبال ایران هم از این قاعده مستثنی نبود و طی سال‌های مختلف با تغییر کادر فنی و تغییر ترکیب تیم با افت و خیز‌های زیادی روبه‌رو شد، اما تا پیش از ۲ دوره گذشته ایران همچنان در جمع تیم‌های مطرح لیگ جهانی و لیگ ملت‌ها قرار داشت.
لیگ ملت‌های امسال والیبال در حالی آغاز می‌شود که عملکرد ضعیف تیم ملی کشورمان در ۲ دوره گذشته این مسابقات زنگ خطر سقوط به دسته پایین‌تر از این مسابقات را به صدا درآورده است. ایران در سال۲۰۲۳ در جایگاه چهاردهم جدول رده‌بندی این مسابقات قرار گرفت و در سال۲۰۲۴ با یک پله سقوط پانزدهم شد. ادامه این روند و عدم‌نتیجه‌گیری خوب در مسابقات پیش رو به طور قطع باعث سقوط ایران به دسته پایین خواهد شد و همین مسئله شرایط را برای ملی‌پوشان کشورمان سخت‌تر از همیشه می‌کند، حتی سخت‌تر از سال۲۰۱۳ و ابتدای راه حضور در جمع بزرگان والیبال.
سال ۲۰۱۳ کسی از والیبال ایران توقع چندانی نداشت، اما بچه‌های والیبال کاری کردند که طی ۱۲ سال سطح توقعات آنقدر بالا رفت که حتی شکست برابر قهرمان المپیک یا قهرمان جهان هم پذیرفته نمی‌شد. والیبال ایران قد خود را بلند کرد، اما با یک افول ناگهانی روبه‌رو شد، به طوری که حتی قهرمانی آسیا و حضور در المپیک را هم از دست داد. لیگ ملت‌های ۲۰۲۵ فرصتی برای جبران ناکامی‌های چند سال اخیر است؛ فرصتی که باید قدرش را دانست؛ فرصتی مانند سال۲۰۱۳ که برویم و به دنیا نشان دهیم والیبال ایران حرفهای زیادی برای گفتن دارد و هنوز هم زنده است.
در انتظار شاهکار پیاتزا
اشرف رامین
والیبال ایران منتظر درخشش تیم‌ملی با سرمربی جدید ایتالیایی است. انتخاب روبرتو پیاتزا و سپردن سکان تیم‌ملی بزرگسالان والیبال به او، طی یک پروسه طولانی انجام شد و در نهایت قراردادی چهارساله به امضا رسید. در حقیقت وعده بزرگ رئیس فدراسیون باعث شده انتظارات بالا برود چراکه تقوی بعد از لیگ ملت‌های سال‌گذشته تأکید کرد یکی از ۱۵ مربی تراز اول جهان روی نیمکت تیم کشورمان خواهد نشست و حالا همه منتظرند نتیجه این انتخاب را ببینند. دوازدهمین مربی برتر دنیا تا پایان المپیک ۲۰۲۸ سرمربی ایران خواهد بود. مرد ۵۶ ساله کارنامه قابل قبولی دارد و امیدواریم تجارب گذشته او برای بازگرداندن تیم‌ملی کشورمان به جمع مدعیان والیبال جهان تأثیرگذار باشد. پیاتزا از سال۱۹۹۰ پا به عرصه مربیگری گذاشت و دستیاری در تیم پارمای ایتالیا اولین تجربه او به حساب می‌آید. سرمربی ایران پس از ۱۹ سال، یعنی ۲۰۰۹ برای نخستین‌بار سمت سرمربیگری را تجربه کرد. میلانو، اسکرا بلخاتوف، المپیاکوس و مودنا تیم‌های باشگاهی هستند که پیاتزا به عنوان نفر اول آنها را هدایت کرده است. علاوه بر این او در تیم‌های ملی روسیه (۲۰۰۹-۲۰۱۰)، هلند (۲۰۱۹- ۲۰۲۴) و قطر (۲۰۱۶) نیز سرمربیگری کرده است. نایب‌قهرمانی لیگ اروپا با تیم بانکای ایتالیا، قهرمانی اروپا با تیم سیسلی ایتالیا، قهرمانی چلنج‌کاپ اروپا با تیم میلانو، قهرمانی جام‌حذفی یونان با المپیاکوس، قهرمانی سوپرکاپ ایتالیا با تیم مودنا، قهرمانی سوپرکاپ لهستان (دو بار) و لیگ‌برتر لهستان با تیم اسکرا بخاتوف از مهم‌ترین افتخاراتی است که پیاتزا طی این سال‌ها به دست آورده است. مرد ایتالیایی برای آنکه به ایران بیاید زمان زیادی همه را منتظر گذاشت چراکه درگیر لیگ والیبال ایتالیا بود. سرمربی تیم‌ملی فرصت زیادی برای شناخت ملی‌پوشان ما نداشت و بیشتر کار‌ها و هماهنگی‌ها را «توتولو» دستیارش انجام داده است. پیاتزا یکی از اهدافش را برای قبول مسئولیت تیم‌ملی ایران حضور در المپیک ۲۰۲۸ به‌عنوان سرمربی عنوان کرده است.
نگاهی به عملکرد تیم‌ملی والیبال در لیگ جهانی و لیگ ملت‌ها
رؤیای بازگشت به اوج
شیوا نوروزی
بااینکه روزگاری درخشش در آسیا نهایت آرزوی‌مان برای تیم‌ملی والیبال بود، اما والیبال کشورمان حالا به جایی رسیده است که مردم و دوستداران این رشته عدم‌صعود به مرحله نهایی لیگ‌ملت‌ها را یک شکست بزرگ تلقی می‌کنند، به‌همین خاطر است که عملکرد تیم‌ملی در دو دوره اخیر به شدت مورد انتقاد عمومی قرار گرفت و فدراسیون را بر آن داشت قبل از آنکه خیلی دیر شود، تحولی اساسی در تیم‌ملی ایجاد کند.
لیگ ملت‌ها اگرچه بیش از سه دهه تحت عنوان «لیگ‌جهانی» برگزار می‌شد و در این مدت تغییرات زیادی را به خود دیده ولی ماهیت آن برای همه کشور‌های صاحبنام رشته والیبال اهمیت زیادی دارد، حتی کشور‌هایی که بعداً به جرگه برترین‌های دنیا اضافه شدند نیز حضور در این رویداد را یکی از اهداف خود تلقی می‌کنند. ما نیز برای آنکه شاهد حضور تیم‌ملی والیبال‌مان در لیگ‌جهانی و پس از آن لیگ‌ملت‌ها باشیم، سال‌ها منتظر بودیم و این انتظار سرانجام در سال۲۰۱۲ به پایان رسید.
اولین صعود
درست همان زمانی که پروژه آمدن خولیو ولاسکو به ایران و متحول شدن والیبال کشورمان کلید خورد، بلندقامتان ما توانستند از سد بلند انتخابی لیگ‌جهانی بگذرند. بعد از دو ناکامی در انتخابی‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱، سرانجام طلسم صعود به لیگ‌جهانی شکسته شد؛ کسب دو پیروزی برابر تیم‌ملی مصر در قاهره و دو برد مقابل ژاپن رؤیای‌مان را به حقیقت تبدیل کرد. در ۱۹ شهریور ۱۳۹۱ و در سالن ۱۲ هزار نفری آزادی، غوغایی به راه افتاد و در نهایت انتظار‌ها به پایان رسید. جدال با ژاپن و کسب پیروزی در ست نخست بازی صعودمان به لیگ‌جهانی را قطعی کرد. شاگردان ولاسکو آن بازی را به برتری ۳ بر صفر به پایاین رساندند و به ماجراجویی خود در رقابت‌های بین‌المللی ادامه دادند.
پای ثابت
لیگ ۲۰۱۳ اولین حضور رسمی تیم‌ملی والیبال ایران در این رقابت‌ها بود و از آن سال به بعد همیشه یک پای ثابت لیگ‌جهانی و پس از آن لیگ‌ملت‌ها بوده‌ایم. ولاسکو تنها یک دوره هدایت تیم ما را در لیگ‌جهانی برعهده داشت و با حضور او ایران در بین ۱۸ تیم حاضر در لیگ ۲۰۱۳ مقام نهم را کسب کرد. روسیه، صربستان، آلمان، ایتالیا و کوبا هم‌گروه ما بودند. پیروزی ۳ بر صفر مقابل آلمان نخستین برد ایران در تاریخ رقابت‌ها به شمار می‌رود، صربستان را در تهران شکست داد، یک ست از روسیه گرفت، پیروزی ۳ بر یک مقابل ایتالیا در خاک این کشور ثابت کرد درخشش‌های تیم ما تصادفی نیست، دو برد متوالی برابر کوبا در هاوانا به دست آمد و یک پیروزی مقابل آلمان در تهران پایان‌بخش درخشش تیم ولاسکو و نسل طلایی والیبال ایران بود.
همچنان مدعی
بعد از رفتن ولاسکو، اسلوبودان کواچ جانشین او شد و تیم‌ملی در نخستین حضور کواچ، بهترین عملکرد خود در لیگ‌جهانی را به ثبت رساند. در سال۲۰۱۴ لیگ‌جهانی با حضور ۲۸ تیم برگزار شد و تیم‌ملی کشورمان در حضور مدعیان توانست مقام چهارم این تورنمنت را به دست بیاورد. پس از آن ایران به یکی از مدعیان قدرتمند لیگ‌جهانی بدل شد و حریفان حساب ویژه‌ای روی تیم ما باز کردند. در لیگ ۲۰۱۵ مقام هفتم به شاگردان کواچ رسید. رائول لوزانو به همراه تیم‌ملی ایران تنها یک‌بار حضور در لیگ جهانی را تجربه کرد. ایران در لیگ ۲۰۱۶ به عنوان هشتم دست یافت. عملکرد تیم‌ملی والیبال در سال‌اول حضور ایگور کولاکوویچ افت شدیدی داشت تا جایی که عنوان یازدهمی لیگ ۲۰۱۷ به ایران رسید.
از سال۲۰۱۸ فرمت و نام رقابت‌ها تغییر کرد و مسابقات تحت‌عنوان «لیگ ملت‌ها» برگزار شد. در نخستین دوره تیم‌ملی ایران با هدایت کولاکوویچ در رتبه دهم ایستاد، اما در دوره دوم (۲۰۱۹) ملی‌پوشان ما به دوران اوج بازگشتند و مقام پنجمی لیگ ملت‌ها را از آن خود کردند. لیگ ملت‌ها پس از یک دوره وقفه (۲۰۲۰) به دلیل شیوع کرونا، دوباره از سال۲۰۲۱ از سر گرفته شد. در چهار دوره اخیر (از ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴) والیبال کشورمان به ترتیب عناوین دوازدهم، هفتم، چهاردهم و پانزدهم را کسب کرده است. علاوه بر آلکنو و موتا پائز، هدایت تیم‌ملی در لیگ ملت‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ برعهده بهروز عطایی بود. در واقع عطایی تنها مربی ایرانی است که تجربه سرمربیگری در لیگ ملت‌های والیبال را در کارنامه دارد. روبرتو پیاتزای ایتالیایی چهارمین سرمربی تیم‌ملی ایران در لیگ‌ملت‌ها خواهد بود و باید دید او می‌تواند والیبال ما را دوباره به اوج بازگرداند یا نه.
آغاز مأموریت بروبچه‌های والیبال
هفته نخست و دشوار لیگ ملت‌ها
دنیا حیدری
مأموریت والیبال ایران عصر امروز ساعت ۱۷:۳۰ در مصاف با برزیل به طور رسمی آغاز می‌شود.
هفتمین دوره مسابقات والیبال لیگ ملت‌ها (مردان) صبح امروز ساعت ۹ با دیدار تیم‌های لهستان و هلند در شهر شی‌آن کشور چین آغاز می‌شود. ایران در هفته نخست مرحله مقدماتی که از ۲۱ تا ۲۵ خرداد ماه برگزار می‌شود، با تیم‌های برزیل، امریکا، اسلوونی و اوکراین دیدار می‌کند. شاگردان پیاتزا در هفته دوم که از چهارم تا نهم تیر است به مصاف صربستان، آرژانتین، آلمان و هلند می‌روند و در هفته پایانی از ۲۴ تا ۲۹ تیرماه در شهر گدانسگ مقابل لهستان، چین، فرانسه و بلغارستان صف‌آرایی می‌کنند. طی هفته نخست، ایران در ریودوژانیرو به میدان می‌رود. نخستین حریف ایران در این رقابت‌ها برزیل است که تاکنون ۲۱ مرتبه (در ۲۸ دوره لیگ جهانی و شش دوره لیگ ملت‌های والیبال) روی سکو رفته و با ۱۰ قهرمانی، هفت نایب قهرمانی و چهار عنوان سوم، پرافتخارترین تیم این مسابقات است؛ نبردی که می‌تواند نقطه‌ای برای آغاز دوباره والیبال ایران باشد. برزیل با هدایت رزنده باتجربه و پرافتخار نیز دست به جوان‌گرایی زده و با ترکیبی تازه‌نفس وارد این رقابت‌ها شده، اما باوجود تغییر چهره، نام این تیم همچنان برزیل است. این بازی در سالن ماراکانا برگزار می‌شود؛ جایی که تماشاگران پرشور برزیلی می‌توانند کار را برای هر حریفی سخت و دشوار کنند.
بی‌شک برزیل حریف سرسختی است که کسب امتیاز از آن کار ساده‌ای نیست و همواره به عنوان یکی از قدرت‌های برتر والیبال جهان ظاهر می‌شود، حتی با تغییرات گسترده، به همین دلیل انتظارات از پیاتزا و یارانش در نخستین مصاف باید معقول باشد تا مردان والیبال ایران بتوانند بدون فشار، توانایی‌های واقعی خود را به نمایش بگذارند، با وجود این کسب نتیجه یا برتری احتمالی مقابل برزیل می‌تواند گام بلندی برای ایران باشد و انگیزه‌ای قابل اتکا برای شاگردان پیاتزا در ادامه مسیر، اما ایران هم همواره ثابت کرده است توان خلق شگفتی را دارد و می‌تواند هر لحظه و برابر هر حریفی نگاه‌ها را به خود جلب کند، با وجود این، اما انتظارات از پیاتزا و یارانش مقابل رزنده و شاگردانش باید منطقی و معقول باشد. برزیل در این بازی ریکاردو لوکارلی، ستاره باتجربه و کلیدی خود را به همراه ندارد؛ بازیکنی که بی‌تردید یکی از ستون‌های اصلی برزیل است و غیبت احتمالی او برابر ایران می‌تواند ضربه بزرگی به تیم رزنده و فرصتی برای ایران باشد.
مصاف بعدی ایران ۲۲ خرداد ساعت ۲۱ برابر امریکاست؛ تیمی با سبک بازی سرعتی و قدرتی. این تیم معمولاً از سرویس‌های پرشی و قدرتی استفاده می‌کند تا حریف را بابت دریافت نخست به چالش بکشد، اما این تیم هم قبل از لیگ‌ملت‌ها دست به تغییر نسل زده است، به طوری که در عین ناباوری در فهرست اولیه این تیم نام ستاره‌هایی، چون میکا کریستسن، متئو اندرسون و چند بازیکن مطرح دیگر دیده نمی‌شد و این نشان از تصمیم جدی کارچ کرالی، سرمربی امریکا برای جوان‌گرایی داشت.
دیدار بعدی ایران ۲۳ خرداد ساعت ۲۱ مقابل اسلوونی انجام می‌شود؛ تیمی که در سال‌های اخیر به یکی از شگفتی‌ساز‌های والیبال تبدیل شده، تیمی با عملکردی فراتر از انتظار، به طوری که در لیگ ملت‌های سال‌گذشته مرحله مقدماتی را با صدرنشینی به پایان برد و در ادامه نیز جواز حضور در المپیک را کسب کرد و در پاریس نیز کارشناسان را به تحسین واداشت، با وجود این فدراسیون والیبال اسلوونی طی اقدامی دور از انتظار به همکاری خود با گئورگی کرتو، سرمربی موفق این تیم پایان داد و سکان هدایت این تیم را به دست فابیو سولی ایتالیایی سپرد تا این تیم با ساختار و تاکتیکی متفاوت در لیگ‌ملت‌ها حاضر شود، اما باید دید ایران می‌تواند از این تغییرات به سود خود استفاده کند یا شگفتی‌ساز سال‌های اخیر عرصه را در این دیدار بر شاگردان پیاتزا تنگ می‌کند. آخرین حریف ایران در هفته نخست، اوکراین است. ایران ۲۵ خرداد ساعت ۱۳:۳۰ برابر این تیم به میدان می‌رود؛ تیمی که برای نخستین بار در تاریخ خود پایش به لیگ ملت‌ها والیبال (VNL) باز شده است؛ حضوری که نتیجه چند سال توسعه پایدار، عملکرد درخشان در رقابت‌های بین‌المللی و البته که حمایت مستمر برنامه توانمندسازی فدراسیون جهانی است. اوکراین که پیش از این نیز به عنوان یکی از تیم‌های برتر خارج از لیگ ملت‌ها شناخته می‌شد، موفق به کسب سکو‌های متعدد در سطح قاره‌ای شده و با ساختار رقابتی خود، جایگاه ثابتی در جمع تیم‌های قدرتمند جهان یافته و اصلاً نمی‌توان با تکیه بر اینکه نخستین حضورش در لیگ‌ملت‌ها را تجربه می‌کند، آن را دست‌کم گرفت.
دشواری انتخاب از بین ستاره‌ها
شمیم رضوان
پیاتزا چندین روز است در حال بررسی دقیق و موشکافانه شاگردانش برای انتخاب بهترین ترکیب است، اما انتخاب کار چندان ساده‌ای نیست، خصوصاً که ایران در برخی پست‌ها بیش از یک بازیکن و مهره قابل اتکا و تأثیرگذار دارد، با وجود این سرمربی تیم‌ملی والیبال ایران در نهایت باید یک‌نفر را انتخاب و از سایرین به عنوان جایگزین استفاده کند.
یکی از چالش‌های او در خصوص لیبروی تیم است. رقابت در این پست بین آرمان صالحی و محمدرضا حضرت‌پور است که گزینه اول عملکرد قابل توجهی در لیگ‌برتر داشت و حسابی روی فرم است و دومی با کوله‌باری از تجربیات بین‌المللی، گزینه‌ای قابل اعتماد است. در بین پاسور‌ها محتمل‌ترین گزینه جواد کریمی است، البته که عرشیا به‌نژاد هم گزینه خوبی است، اما تصور می‌شود باتوجه به تجربه و هماهنگی با سایر بازیکنان و همچنین سبک بازی، پیاتزا از کریمی به عنوان پاسور اصلی تیمش استفاده و به‌نژاد را به عنوان گزینه جایگزین راهی میدان کند. در بین پشت خط‌زن‌ها نیز امین اسماعیل‌نژاد می‌تواند گزینه نخست باشد. او با نمایش‌های قابل توجه در پلاس لیگا و همچنین تجربه خوبی که در تیم‌ملی دارد، تقریباً بدون رقیب است و گزینه اصلی پیاتزا برای حضور در میدان. اسماعیل‌نژاد بی‌شک یکی از مهره‌های کلیدی ایران در حمله خواهد بود، بیشترین رقابت نیز بین دریافت‌کننده‌هاست که اگرچه دست پیاتزا را باز گذاشته‌اند، اما انتخاب را برای او دشوار کرده‌اند. مرتضی شریفی، امیرحسین اسفندیار، پوریا حسین خانزاده، علی حق‌پرست و احسان دانش‌دوست گزینه‌های این پست هستند که پیاتزا باید بین تجربه و جوانی انتخاب کند، اما بی‌تردید این رقابت می‌تواند کیفیت دریافت‌کننده‌ها را افزایش دهد. محمدولی‌زاده بی‌شک یکی از دو مدافع اصلی ایران است، اما برای انتخاب زوج او، پیاتزا باید بین عیسی ناصری، یوسف کاظمی و متین احمدی یکی را انتخاب کند؛ انتخابی که بدون شک براساس هماهنگی در اردو و عملکردی است که آنها در بازی‌های تدارکاتی داشتند.
بی‌تردید پیاتزا تیمی پرمهره و پرستاره را در اختیار دارد و همین پیش‌بینی شاخص‌ترین بازیکن را سخت می‌کند، جواد کریمی برای تبدیل شدن به بازیکن شاخص ایران در لیگ‌ملت‌های ۲۰۲۵ می‌تواند یکی از گزینه‌ها باشد.
