جوان آنلاین: مردم هنوز پیاز ۸۰ - ۹۰هزار تومانی زمستان پارسال را فراموش نکرده‌اند، اما در کمال ناباوری، دو ماه است کشاورزان حجم زیادی پیاز را در کرمان و جیرفت زیرآفتاب ۴۵درجه رها کرده‌اند، ولی قیمت پیاز در بازار مصرف مردم همچنان گران است. از نیمه فروردین تاکنون پیاز از کشاورز هزار تومان و به صورت تضمینی ۵ هزارو ۶۰۰ تومان خریداری می‌شود، در حالی که قیمت تمام‌شده پیاز ۱۲ تا ۱۴هزار تومان است، از این رو پیازکاران کرمانی و جیرفتی ترجیح می‌دهند زمین‌ها را بدون برداشت محصول رها کنند. سازمان تات که مسئول اجرای الگوی کشت است، اذعان دارد مشکل پیش آمده برای کشاورزان پیازکار کرمانی و بدون مشتری ماندن بخشی از این محصول به دلیل ناترازی ناشی از اجرا نشدن الگوی کشت است. این اظهارات در حالی است که صاحبنظران دلیل بروز این اتفاقات را ناتوانی وزارت جهاد در اجرای قانون اصلاح الگوی کشت به تنهایی می‌دانند و معتقدند انتقال مسئولیت اجرای الگوی کشت از وزیر و رؤسای سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها به استاندار، ظاهراً به دلیل آن است که وزارت جهاد کشاورزی و دست‌اندرکاران استانی جهاد کشاورزی می‌دانند با ابزار‌ها، استعداد‌های انسانی و فیزیکی که در اختیار دارند، توان اجرای طرح را ندارند و آن را به استانداران سپرده‌اند. نکته قابل تأمل مواجهه وزارت جهاد کشاورزی با فراوانی تولید پیاز است که کشاورزان را مقصران اصلی این ماجرا می‌داند و تلاش دارد با اهرم آب، مانع تخطی آنها از الگوی کشت شود.
ناتوانی وزارت جهاد کشاورزی در اجرای درست قانون اصلاح الگوی کشت، امسال نیز اشک کشاورزان کرمانی و جیرفتی را درآورد. طی روز‌های اخیر توزیع کلیپ‌هایی از پیازکاران که محصول‌شان را بیرون ریختند، بازتاب‌های بسیاری به دنبال داشت. نگرانی‌ها در این روز‌ها آنقدر زیاد شده بود که نماینده شهرستان‌های جیرفت و عنبرآباد هم به‌شدت به تکاپو افتاد و پیگیر افزایش قیمت پیاز شد. در این شهر‌ها تا جایی که چشم کار می‌کند پیاز کاشته شده است، باور کردنی نیست، چندین هزار تن پیاز تولیدی کشاورزان در دشتی بزرگ و بدون حصار در زیرآفتاب قریب ۴۰درجه رها شده‌اند، چندین تریلی در حال بارگیری هستند و آن سوتر خودرو‌های پراید و پیکان و وانت بار نیز در حال بار زدن پیاز بدون توجه به حیف و میل آن زیر لاستیک‌شان هستند. این همان پیازی است که دولت برای هر کیلوی آن ۵هزارتومان پرداخته است (خرید تضمینی). همین پیاز تا چند ماه پیش یا نایاب بود یا با قیمت نجومی به مردم فروخته می‌شد. این حجم از پیاز ثمره رنج چندصد کشاورز است که به امید بهره‌برداری آن را کاشت، داشت و برداشت کرده‌اند و حالا زیرآفتاب منتظر کسی هستند که فقط آن را بار بزند و ببرد تا بیشتر حیف و میل نشود.
ظاهراً کشاورزی در استان کرمان و اطراف آن متولی ندارد. از کارمند و تاجر گرفته تا کشاورزان غیرمتخصص پیازکار شده‌اند. این رویه هر سال برای یک محصول اتفاق می‌افتد؛ یک سال گوجه فرنگی و لوبیا، یک سال سیب‌زمینی و امسال هم پیاز. کشاورزان این مناطق معتقدند موضوع کشت جنوب دست خود ما کشاورزان است و مسئله شخصی است! وقتی زمین و آب هست چرا نباید کشت کنیم.
در این خصوص رئیس اتاق اصناف کشاورزی جیرفت با بیان اینکه هیچ اهرمی برای اجرای الگوی کشت وجود ندارد، در گفتوگو با ایرنا می‌گوید: فرهنگ کشت در جنوب کرمان نداریم، هر وقت محصولی گران‌تر می‌شود سال بعد کشاورزان بیشتری سراغ آن می‌روند. سال گذشته کمبود تولید پیاز در هندوستان وجود داشت و آنها از تعهدات خود عقب مانده بودند، بنابراین اقدام به خرید پیاز از ایران کردند و فروش خوبی داشت.
محمدعلی پیراسته می‌افزاید: مسئولان امسال برای تنظیم بازار داخل ایران به ویژه راضی نگه داشتن ساکنان تهران طی چند روز و بدون اطلاع قبلی مانع صادرات محصول شدند که طبق قانون باید چند ماه زودتر اطلاع دهند. شرایط به وجود آمده گاهی مانع عبور خودرو‌های حامل محصولات کشاورزی شدند که در پشت مرز منتظر بودند و آنها مجبور به برگشت شدند و این موضوع خود بازار را راکد می‌کند. بسیاری از پولدار‌ها که شغل اول آنها طلافروشی یا پزشکی و مشاغل دیگر است، به عنوان منبع درآمد دیگر، اقدام به کشت پیاز می‌کنند، این موضوع موجب متضرر شدن کشاورز واقعی شده است.
وی می‌گوید: از نیمه فروردین ماه قیمت پیاز برای تولیدکننده در جنوب کرمان ناگهان چنان کاهش یافت که حتی در روز‌هایی به کیلویی هزار تومان هم رسیده بود و این موضوع باعث شد برخی کشاورزان ترجیح دهند پیاز خود را دور بریزند یا به صورت رایگان به مصرف‌کننده بدهند تا اینکه تعاون روستایی خرید تضمینی با قیمت ۵۶هزار ریال را طی روز‌های اخیر آغاز کرد، هر چند هنوز با هزینه تولید که حدود ۱۴۰هزار ریال خوانده می‌شود، فاصله زیادی داشت، اما بسیاری از کشاورزان ترجیح دادند بخشی از هزینه تولید را هم از این طریق برگردانند.
نبود اهرم برای اجرای الگوی کشت
همچنین رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان در این باره می‌گوید: الگوی کشت مردادماه اعلام می‌شود که هر محصول در این قالب چقدر کشت کند، میزان سطح کشت تعیین‌شده برای پیاز در جنوب کرمان ۹هزارو۳۰۰ هکتار بود.
احمد احمدپورمی‌افزاید: در جلساتی به نمایندگان کشاورزان سطح کشت را اعلام و از طریق رسانه‌ها میزان سطح زیر کشت محصولات را اطلاع‌رسانی کردیم. از آذر ماه که کشت دوم هم شروع شد، متوجه شدیم حدود ۵/ ۲ برابر الگوی کشت شاهد کشت پیاز هستیم و سطح زیر کشت انجام شده به ۲۳هزارو۸۰ هکتار رسیده بود. وی می‌گوید: مکاتبات خود را برای حل مشکل از دی ماه آغاز کردیم، اول موانع صادراتی برداشته شد و از نیمه‌های اسفند هم تعرفه صادرات را صفر کردند. متأسفانه شرکت کشت و صنعت جنوب کرمان هر هکتار از زمین‌های خود را ٢میلیاردو٣٠٠میلیون ریال اجاره می‌دهد که یکی از عوامل افزایش تولید و هزینه‌ها در جنوب کرمان است، البته کشت و صنعت از زمین‌های مرغوب و مکانیزه برخوردار است، اما کشاورزان خرد هم به قیمت اجاره کشت و صنعت نگاه می‌کنند، بنابراین آن را یک‌میلیاردو۷۰۰میلیون ریال اجاره می‌دهند.
سطح زیر کشت ۲ /۵ برابری
وی با بیان اینکه تولید بسیار زیاد بود، اظهار می‌دارد: ما پارسال ۷۴۰هزار تن تولید داشتیم، اما امسال پیش‌بینی تولید بیش از یک‌میلیون‌و۳۵۰هزار تن است. پارسال ۱۵هزار هکتار و امسال ۲۳هزار هکتار سطح زیر کشت پیاز بود. کشاورزان کشت اول سود می‌کنند و در کشت دوم که قیمت‌ها پایین می‌آید، متضرر می‌شوند، اما در مجموع سال گذشته متضرر نشدند.
وی یادآور می‌شود: سال گذشته سیب‌زمینی شرایط نامناسبی داشت و پیاز از وضعیت فروش بهتری برخوردار بود، به همین دلیل کشاورزان امسال بیشتر به سمت پیاز رفتند و توجهی به الگوی کشت نکردند.
احمدپور با بیان اینکه اهرم تشویقی و بازدارنده برای اجرای دقیق الگوی کشت نداریم، تأکید کرد: آب هم می‌تواند اهرمی باشد که باید در کارگروه الگوی کشت که به ریاست استاندار برگزار می‌شود، این ایده اجرایی و هماهنگی لازم بین شرکت آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌ها ایجاد شود.
وی می‌افزاید: از جمله دلایل اصلی اتفاق امسال برای پیاز نبود مدیریت کشت و نداشتن پروانه آب بود که باعث شد هر کسی با هر میزان زمین وآب به کشت پیاز روی بیاورد.
احمدپور از وجود ۳هزار کنتور هوشمند آب در جنوب استان خبر می‌دهد که وارد مدار نشده‌اند و ادامه می‌دهد: مشکل ما در کل کشور عدم‌رعایت الگوی کشت است، به گونه‌ای که امسال سطح زیرکشت پیاز ۹هزارو۳۰۰هکتار تعیین و برنامه‌ریزی شده بود، اما در نهایت ۲۳هزار هکتار پیاز کاشته شد.
احمدپور اظهار می‌دارد: برای فصل آینده طرح جامعی آماده کردیم که با کشت قراردادی مدیریت انواع محصول مورد نیاز مردم را انجام دهیم و بحران‌هایی مانند افزایش کشت پیاز و کاهش تولید سیب‌زمینی نداشته باشیم. در بحث سیب‌زمینی امسال به سبب اتفاقاتی که رخ داد، به ویژه سرمازدگی محصول باعث شد قیمت حتی تا ۱۰۰هزارتومان برود و اینجا مصرف‌کننده یعنی ۸۰میلیون مردم ایران آسیب دیدند. مدیرکل جهاد کشاورزی از دست نگهداشتن برخی کشاورزان برای برداشت محصول‌شان خبر می‌دهد و می‌گوید: شاید حدود ۱۰درصد پیاز هنوز در زمین مانده و برداشت نشده ما خرید تضمینی‌مان را تا پنجم‌خرداد انجام می‌دهیم و بعد برای باقی مانده پیاز تصمیم‌گیری می‌کنیم.
وی از خرید بیش از ۵۵هزارتن پیاز در هشت مرکز خرید در جنوب استان خبر می‌دهد و می‌گوید: یک واحد از شهرستان کرج برای پودر پیاز مراجعه کردند و هزار کیلو پیاز خریدند ولی عمده پیاز رایگان به ادارات و نهاد‌های مختلف برای توزیع داده می‌شود و متأسفانه بخش زیادی از محصول نیز از بین می‌رود.
وی درباره امحای پیاز در مراکز خرید می‌گوید: مقدمات نامه‌نگاری و دیگر امور انجام شده، چون بوی نامطبوع پیاز در برخی مراکز مشکلاتی را به وجود آورده و هزینه‌بر است، در نتیجه با اتمام خرید تضمینی بقیه پیاز باقی مانده ممکن است امحا شود ولی در حال حاضر حتی یک کیلو پیاز امحا نشده است!
ضرورت اجرای الگوی کشت
به گزارش صدا و سیما، مدیرکل دفتر امور اقتصادی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به عنوان سازمان متولی اجرای قانون الگوی کشت، با بیان اینکه مشکل پیش آمده برای کشاورزان پیازکار کرمانی و بدون مشتری‌ماندن بخشی از این محصول ناشی از ناترازی است، می‌گوید: عامل ایجاد این ناترازی عدم‌اجرای دقیق و جدی برنامه ابلاغی الگوی کشت بوده است. علیرضا نکویی با اشاره به اختصاص ۵۶هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور برای تولید ۳میلیون تن پیاز اظهار می‌دارد: در جنوب کرمان ۹ هزارو۳۰۰ هکتار سطح زیر کشت پیاز پیش‌بینی و ابلاغ شده بود، اما این عدد در عمل به بالای ۲۰هزار هکتار رسید.
مدیرکل دفتر امور اقتصادی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی می‌افزاید: این عدم‌تعادل در تولید و پایبند نبودن به الگوی کشت، خواه‌ناخواه چنین مشکلاتی را ایجاد می‌کند و از سوی دیگر، در بحث اقتصادی، این وضعیت با مفهوم منحنی‌های تار عنکبوتی قیمت مرتبط است، به این شکل که وقتی در سال قبل به دلیل مازاد عرضه محصولی مثل پیاز قیمت افت می‌کند، این موضوع در سال بعد بر تولید تأثیر می‌گذارد و مشکلات خاصی ایجاد می‌کند.
دبیر اجرای الگوی کشت با تأکید بر اینکه برای حل این مشکل ۵۰ ساله در محصولاتی مانند پیاز و سیب‌زمینی، تنها راه، اجرای دقیق الگوی کشت است، تصریح می‌کند: یکی از دلایل عدم‌تحقق الگوی کشت، وجود ناهماهنگی‌ها بین بخش‌های مختلف است. برای مثال، تأمین آب که بخش قابل توجهی از موضوع اجرای الگوی کشت است، در اختیار وزارت نیرو قرار دارد و گاهی اوقات ناهماهنگی‌هایی بین وزارت جهاد کشاورزی که الگو را ابلاغ می‌کند و وزارت نیرو رخ می‌دهد. همچنین وجود چاه‌های غیرمجاز در اختیار بهره‌برداران باعث می‌شود سطح زیر کشت از عدد ابلاغی فراتر برود. مدیرکل دفتر امور اقتصادی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با بیان اینکه اجرای الگوی کشت نیازمند الزامات قانونی و زیرساخت‌هایی است که لزوماً تماماً در اختیار وزارت جهاد کشاورزی نیست، می‌افزاید: اگرچه سازمان تات مسئول تدوین دقیق الگوی کشت بوده و آن را انجام داده است، اما اجرای کامل برنامه ابلاغی مانند ۹ هزارو۳۰۰هکتار برای جنوب کرمان به مشارکت، پیگیری و هماهنگی‌های بخش‌های دیگر نیاز دارد.
مدیرکل دفتر امور اقتصادی سازمان تات با بیان اینکه با راه‌اندازی سامانه‌هایی مانند مزرعه من ارتباط و هماهنگی بین کشاورزان و وزارت جهاد کشاورزی برای اجرای الگوی کشت افزایش می‌یابد، تصریح می‌کند: اجرای دقیق الگوی کشت تنها راهکار برای جلوگیری از تکرار مشکلاتی است که برای پیازکاران به وجود آمده است.
