جوان آنلاین: بخشی از مشکلات اقتصادی کشور معلول محدودیت‌های اقتصادی ایران در حوزه بین‌الملل است، اما بخش قابل توجه دیگری معلول ناکارآمدی مسئولان اجرایی به ویژه در حوزه اقتصادی از جمله در بورس است. گره بورس به برجام حالا دیگر تبدیل به گره‌ای کور شده و بازار سرمایه بیش از مؤلفه‌های اقتصادی به شدت درگیر توافق‌های سیاسی شده است.
روز‌های ابتدایی هفته گذشته بود که خبری مبنی بر به بن‌بست رسیدن مذاکرات زمزمه شد. تمامی بازار‌های داخلی بلافاصله به این خبر واکنش نشان دادند تا جایی که آهنگ بازار طلا و دلار صعودی و بازار سرمایه نزولی شد، این رویه به عادتی نامبارک و البته مرسوم در اقتصاد کشور تبدیل شده و اگرچه سیاستگذاران در زمان تدوین بودجه و اسناد توسعه‌ای، شعار‌هایی مبنی بر گره نزدن معیشت مردم به مذاکرات می‌دهند، اما در عمل برنامه قابل اتکایی اجرا نشده و در نتیجه آن، انتظارات تورمی حاصل از مؤلفه‌های سیاسی است که نتایج خود را بر اقتصاد تحمیل می‌کند.
نوسانات بورس درپی تعویق مذاکرات
هفته گذشته شاهد خروج نسبتاً سنگین نقدینگی از بازار بودیم و ارزش معاملات خرد سهام و صندوق‌های سهامی که در هفته پیش از آن تا سطح ۲۰هزار‌میلیارد‌تومان رسیده بود، کاهش‌یافت. شاخص‌کل نیز بازدهی منفی ۲۸/۰ درصدی را در هفته‌جاری تجربه کرد.
بلافاصله بعد از اعلام اخبار مثبت از مذاکرات در اواسط هفته گذشته، ورق در بازار سرمایه برگشت و موج تقاضا در بازار به راه افتاد. به طور کلی همه بورس‌ها از جمله بورس ایران همواره با فضای جنگ و تنش، دچار مشکل می‌شوند، اما رشد بورس بعد از اطمینان از فضای مذاکرات و بیش واکنشی بورس ایران نسبت به اخبار مذاکرات، نشان می‌دهد بر خلاف برخی اظهارنظر‌ها از نااطمینانی به بورس، اعتماد به بازار سرمایه همچنان وجود دارد، اما ریشه این اعتماد بیش از اعتماد به سیاست‌های اقتصادی و داخلی، ناشی از مؤلفه‌های سیاسی است.
امیر سیرانی، کارشناس بازار سرمایه با انتقاد از عملکرد سازمان بورس گفت: وظایف رسمی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ایران شامل هفت‌عنوان اصلی است: نظارت بر حسن اجرای قوانین بازار سرمایه، هدایت و راهبری بازار سرمایه، حفظ حقوق سرمایه‌گذاران و ارتقای اعتماد عمومی، تدوین و اجرای مقررات بازار سرمایه، مدیریت بحران و کنترل نوسانات شدید بازار، افزایش شفافیت اطلاعاتی ناشران، حمایت از توسعه ابزار‌های مالی نوین. با وجود وظایف تعریف‌شده، برخی چالش‌ها و ضعف‌ها در عملکرد سازمان بورس مانند ضعف در کنترل دستکاری قیمتی و تخلفات بازارگردانی بوده است، رئیس سازمان بورس باید ناظری دقیق بر رفتار نهاد‌های حقوقی، بازارگردان‌ها و بازیگران بزرگ بازار باشد، اما در بسیاری از مواقع، رفتار‌های دستکاری قیمت، عرضه‌های ناگهانی و خروج بدون پاسخ حقوقی‌ها از بازار بدون نظارت و برخورد مناسب انجام می‌شود. در عوض بعضاً مشاهده می‌شود، نهاد ناظر تمرکز عمده خود را بر حقوقی یا حقیقی‌های کوچک بازار که تأثیر چندانی بر روند کلی بازار ندارند می‌گذارد که باعث سرخوردگی و عدم نقدشوندگی بازار می‌شود.
سیرانی افزود: مورد دیگری که می‌توان به آن تحت عنوان ضعف عملکرد سازمان اشاره کرد، واکنش نشان ندادن به‌موقع و در زمان بحران‌های بازار و ضعف جدی در نظارت بر شفافیت اطلاعاتی شرکت‌ها بوده است.
سیاست‌های مالی دولت و رفتار محتاطانه سرمایه‌گذاران
کارشناسان بر ضرورت اتخاذ رویه درست درخصوص بازار از سوی سیاستگذاران اقتصادی تأکید دارند تا همزمان با پیشبرد مذاکرات، اعتماد به بازار سهام بازگردد.
براساس آخرین آمار منتشر شده از وضعیت بازار سرمایه و بورس‌ها در پایان فروردین سال‌جاری، ارزش سهام بازار‌های بورس تهران در مجموع ۹هزارو۸۱۱ همت و ارزش سهام بازار‌های فرابورس ایران هزارو۸۵۷ همت و کل ارزش سهام بازار‌های بورس تهران و فرابورس ایران، در مجموع به ۱۱هزارو۶۶۸ همت رسید که نسبت به ماه قبل خود یعنی پایان اسفند ماه ۱۴۰۳ به میزان ۱۲/ ۳درصد رشد داشته است. در اردیبهشت نیز روند صعودی شاخص در اکثر روز‌ها ادامه داشته است. بازار سهام درحالی قله‌های جدیدی را فتح کرده است که همچنان صنایع بورسی با چالش‌های سیاست‌های مالی دولت رو‌به‌رو هستند. تغییرات فرمول قیمت‌گذاری بنزین در پالایشگاه‌ها، یکی از ریسک‌هایی است که بزرگ‌ترین صنایع بورسی را تحت‌تأثیر قرارداده‌است. فرمول محاسبه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بورس تهران را در مقاطع مختلفی به حاشیه برده است. به‌نظر تحلیلگران وزن نرخ‌های گاز هاب‌های مصرف‌کننده در فرمول نهایی محاسبه نرخ خوراک ریسک بزرگی برای بازار محسوب می‌شود.
پیش بینی بازار
حسن حسن‌نیا، کارشناس بازار سرمایه در تشریح وضعیت فعلی بازار سرمایه به «جوان» گفت: بورس در هفته‌های اخیر ترکیبی از وضعیت اعتماد و تقویت امید بوده و به طور کل وزن اخبار مثبت نسبت به منفی بیشتر بوده است و این امر باعث شده توجه بازار همچنان به سمت سهام کوچک، ارزنده و جامانده جلب شود.
وی با اشاره به استراحت صنایع بزرگ و شاخص ساز موسوم به صنایع برجامی گفت: درحال حاضر سایه تحولات سیاسی سر بازار است و نقش اصلی را در تعیین جهت حرکت بازی می‌کند.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه دو شرایط برای بورس قابل پیش‌بینی است گفت: در این دو سناریو بورس از حالت رکود خارج می‌شود. به گفته این کارشناس بازار سرمایه، بازار به دلیل جاماندگی از سایر بازار‌ها پتانسیل رشد قابل توجه را در سال‌جاری دارد.
مصطفی ثانی‌خانی، یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه نیز در این‌باره گفت: تحقق توافق الزام قطعی برای رشد بورس نیست و حتی در وضعیتی که نه مذاکره صورت گیرد و نه درگیری نظامی، می‌توان مشابه سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ که در چنین شرایطی به سر می‌بردیم، به رشد بورس امیدوار بود.
وی افزود: با توجه به مجموعه شرایط ذکرشده، پیش‌بینی می‌شود بازار بورس در سال‌جاری سود قابل توجهی به سهامداران خود ارائه دهد.
ثانی‌خانی با بیان اینکه ارزیابی من این است که هنوز پول جدید و سرمایه مردم عادی وارد بازار سهام نشده افزود: در حال حاضر، دیگر هر سهمی صرف‌نظر از شرایط بنیادی، مورد توجه بازار قرار نمی‌گیرد.
