جوان آنلاین: مطابق گزارش شاخص تولید بخش صنعت و معدن که مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده، شاخص تولید بخش صنعت نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷.۶ درصد کاهش یافته است. آن طور که از شواهد پیداست، دلیل اصلی کاهش تولید در این ماه، قطعی‌های مکرر برق بوده است. این موضوع روز گذشته و در صحن علنی مجلس از وزیر نفت مورد سوال نمایندگان قرار گرفت. نمایندگان سوال کننده معتقدند که این ناترازی‌ها ناشی از سوء مدیریت است، اما مجموع توضحیات وزیر نفت که در نهایت نمایندگان سوال کننده را به صورت مشروط قانع کرد این بود که این ناترازی‌ها ریشه در سه دهه گذشته و کمبود سرمایه گذاری دارد. کارشناسان تاکید دارند آنچه در موضوع حل ناترازی انرژی مهم است ریشه علت ناترازی است. هر چند به گفته آنها سوء مدیریت نیز نقش اساسی در مشکلات پیش آمده دارد، اما مجموع عملکرد‌ها و انباشت مشکلات پیش آمده است که منجر به ناترازی در همه حوزه‌های اقتصادی به ویژه ناترازی انرژی شده است.
کاهش ذخیره و تامین سوخت نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته
محمد منان رئیسی در نشست علنی مجلس شورای اسلامی که به عنوان نماینده سوال کننده از وزیر نفت در خصوص عملکرد این وزارتخانه در تامین سوخت نیروگاه‌ها و ناترازی انرژی سخن می‌گفت، با اشاره به عدم تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها و ذخیره سوخت در فصل ذخیره سازی، گفت: ذخیره و تامین سوخت نفت کوره و گاز برای نیروگاه‌های تولید برق نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است.
وی خاطرنشان کرد: البته این درست است که امسال رکورد تولید گاز را شکستیم، اما مدیریت توزیع به درستی انجام نشد و به جای نیروگاه‌ها گاز به صنایع عمده داده شد و امسال نسبت به سال قبل تامین انرژی نیروگاه‌ها کمتر شده است و این سوال مطرح است که صنعتی که برق ندارد چگونه می‌خواهد با گاز تولید کند و این نشان می‌دهد ما بیش از ناترازی انرژی دچار ناترازی مدیریتی هستیم.
وی با بیان اینکه چگونه می‌خواهیم پاسخ صنعتگرانی که با وجود بدهی‌های خارجی و بدهی به بانک‌ها نتوانسته‌اند به دلیل ناترازی و نبود برق تولید داشته باشند را بدهیم، گفت: البته وزارت نفت تنها مقصر وضعیت انرژی امسال نبود و چندین مجموعه دیگر نیز در این قضیه مقصر بودند.
ناترازی ریشه‌ای حامل‌های انرژی
وزیر نفت نیز در این نشست با اشاره به ناترازی حامل‌های انرژی، تأکید کرد که این مشکل نتیجه عملکرد سه دهه گذشته است. محسن پاک نژاد با اشاره به نامه ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ که جواد اوجی، وزیر نفت وقت خطاب به دبیر شورای عالی امنیت ملی ارسال کرده بود، افزود: بخشی از این نامه به دلیل طبقه‌بندی حفاظتی قابل بیان نیست، اما در آن، وزیر نفت وقت اعلام کرده که امکان تأمین گازوئیل بیش از عملکرد سال گذشته برای جبران کمبود گاز وجود ندارد و تأکید کرده که جبران این کمبود باید از طریق مصرف نفت کوره انجام شود. در همین رابطه، جدولی از میزان مصرف و نیاز سوخت نیروگاه‌ها ارائه شده و از شورای عالی امنیت ملی درخواست شده که مجوز استفاده از نفت کوره در نیروگاه‌ها صادر شود.
وی افزود: با تمام چالش‌ها و محدودیت‌های موجود، وزارت نفت در ۶ ماه اخیر اقدامات گسترده‌ای برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها انجام داده است، از جمله افزایش ۳۶ میلیون مترمکعبی تولید گاز خام در روز، معادل یک و نیم فاز پارس جنوبی. در بهمن‌ماه ۱۴۰۲، میزان گاز تحویلی به شبکه سراسری به ۸۷۰ میلیون مترمکعب در روز رسید، که رکوردی بی‌سابقه در تاریخ صنعت نفت کشور محسوب می‌شود. افزایش تولید نفت گاز به طور متوسط ۸ میلیون لیتر در روز در شش ماه گذشته، که موجب کاهش وابستگی به واردات شد. در این مدت، تولید روزانه نفت گاز به ۱۲۲ میلیون لیتر رسید، که ۱۴ میلیون لیتر بیش از بهمن سال گذشته بوده است. در حوزه واردات گسترده سوخت نیز در دی و بهمن ۱۴۰۲، یک میلیارد لیتر بنزین و نفت گاز وارد کشور شد که با قیمت ۶۰ سنت به ازای هر لیتر، معادل ۶۰۰ میلیون دلار از منابع ارزی کشور صرف آن شد.
وزیر نفت با اشاره به مصرف بالای سوخت در نیروگاه‌ها و راندمان پایین آنها، اظهار داشت: نفت گازی که با قیمت ۶۰ سنت خریداری می‌شود، به نیروگاه‌هایی تحویل داده می‌شود که تنها ۳۰ درصد آن را به برق تبدیل می‌کنند و ۷۰ درصد آن به هدر می‌رود. این موضوع نیازمند مدیریت جدی در بهینه‌سازی مصرف سوخت در نیروگاه‌ها است.
پاکنژاد افزود: سرما امسال یک ماه زودتر از معمول آغاز شد. ما معمولاً برای تأمین سوخت زمستانی از ابتدای آذر برنامه‌ریزی می‌کردیم، اما امسال از اوایل آبان، بر اساس آمار سازمان هواشناسی، شاهد کاهش دما بودیم. متوسط دما در این بازه ۳ تا ۴ درجه کمتر از مدت مشابه سال قبل بود. این کاهش دما به‌ازای هر درجه، معادل مصرف یک فاز پارس جنوبی در بخش خانگی، افزایش تقاضا ایجاد می‌کند.
وی در ادامه با اشاره به سبد سوخت نیروگاه‌ها که شامل گاز، گازوئیل و نفت کوره است، گفت: اولویت ما تأمین گاز برای مصرف خانگی، تجاری و صنایع کوچک است. زمانی که مصرف این بخش‌ها افزایش یابد، نیروگاه‌ها باید از سوخت جایگزین استفاده کنند. در اسفند ماه که ماه پایانی زمستان است و نه اوج سرما مصرف بخش خانگی به بیش از ۷۳ میلیون مترمکعب در روز رسید. در چنین شرایطی، با توجه به ظرفیت محدود تولید گاز، این کمبود باید در بخش نیروگاه‌ها و صنایع جبران شود.
ماموریت به کمیسیون انرژی برای تدوین گزارش جامع درخصوص ناترازی انرژی
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز پس از سخنان وزیر نفت و نماینده سوال کننده گفت: ضروری است تا گزارشی در کمیسیون انرژی مجلس تهیه شود، چون گزارش‌های متعدد شنیده شده لذا نیازمند جمع بندی هستیم چرا که این موضوع هم از بعد اقتصادی و هم از بعد آرامش جامعه تأثیر منفی داشته است چرا که مدارس نمی‌دانستند روز بعد برقرار است یا خیر یا اینکه کلاس‌ها به صورت آنلاین است یا باید به سر کلاس بروند.
وی اضافه کرد: از این رو نیاز است بخش مدیریتی در گزارش روشن شود با این تجربه که پیش رو است تا دوباره این اتفاق تکرار نشود که هماهنگی متعدد را برای این کار می‌خواهد.
رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: برای حل ریشه‌ای باید ماده ۴۶ برنامه هفتم در بحث بهینه سازی را اساس کار قرار دهیم و از همین سال برای ماه‌های پیش رو اجرایی کنیم تا در تابستان و زمستان سال آینده این مشکل را نداشته باشیم.
رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: نکته دیگر اینکه حتما کمیسیون انرژی در بررسی که بنا شد انجام دهد به این نکته توجه کند، چرا که این بحث جدی است، کما اینکه ما در دولت قبل هم این مشکل را داشتیم.
وی یادآور شد: چرا اولین ناترازی که پیش می‌آید حوزه صنعت، بخش‌های مختلف و کشاورزی و اقتصاد را دچار مشکل می‌کند. کما اینکه به یاد دارم همان سه ماه بعد از خرداد که کنترل کردیم در حوزه صنعت دقیقا رشد اقتصادی یک ۱.۲ دهم کاهش پیدا کرد که این موضوع در درآمد‌های دولت و بخش خصوصی مشکلات متعددی ایجاد می‌کند که این موضوع را نیز باید مورد بررسی قرار دهید.
رئیس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: البته یک موقع بود که برق و گاز جدا از هم قطع می‌شد که الان مدیریت شده است، اما اصل اینکه چرا فشار به اقتصاد می‌گذاریم از جمله نکاتی است که باید به آن توجه شود، ضمن اینکه هم بر رعایت عدالت بین استان‌ها و هم بین بخش مسکونی با صنعت و کشاورزی توجه شود.
انباشت تقاضا در بخش انرژی
ایران نتوانسته طی سال‌های گذشته تولیدش را متناسب با جمعیت و مصرف مورد نیازش افزایش دهد. نه تنها تولید افزایش نیافته بلکه در هر سال بین ۵ تا ۱۰ درصد افت فشار هم در میادین اصلی گاز کشور اتفاق افتاده است. طبیعی است که با یک چنین افت فشاری از یک طرف و افزایش جمعیت مصرف کننده از سوی دیگر، ناترازی در مصرف انرژی رخ می‌دهد و مردم در حوزه برق و گاز با مشکل مواجه می‌شوند. راهکار حل این مشکلات افزایش تولید و سرمایه گذاری در این بخش است.
