جوان آنلاین: بانک، مهریه، بدهی و دهها کلمه هم خانواده را هر وقت در خبرها میبینیم، احتمالاً میتوانیم بدون دیدن بقیه خبر یا کل خبر بفهمیم ماجرا از چه قرار است. زندگی روزمره مردم با این مسائل گره خورده، کمتر پیش میآید از ما کسی کارش به بانک و وام نیفتاده باشد، مهریه هم شتری است که در خانه هر مرد ایرانی که بخواهد ازدواج کند، میخوابد.
حالا همه اینها را گفتم تا از ماجراهای یک سفر بنویسم. بحث صلح و صفا بود و تجلیل از فعالان این حوزه که رئیس قوه قضائیه تصمیم گرفت به استان چهار محالوبختیاری سفر کند. سفری در ادامه سفرهای استانی حجتالاسلام غلامحسین محسنیاژهای که مورد توجه قرار گرفته است.
بگذارید تعارف را کنار بگذاریم؛ قوه قضائیه کار و بساطش با حق و حقوق افراد است. آن هم به مستقیمترین شکل. پس برای رضایت و نارضایتی مردم از یک سیستم سیاسی عملکرد آن همانند شمشیر دولبه است. گلایهها و مشکلات هم کم نیست، هم مردم که به دادگاهها و دادگستریها مراجعه میکنند و هم قضات و کارمندان قوه قضائیه گلایه دارند؛ مردم از روند طولانی دادرسی، وقت اندک برخی قضات و برخی مواقع درخواستهای غیرمتعارف مینالند. قضات و کارمندان هم از تعداد زیاد پروندهها و سختی کار خود سخن میگویند. سرکشیهای رئیس قوه قضائیه به مراکز و نهادهای قضایی زیر مجموعه خود در استانها هم رویکردی است که میتواند در بدنه قوه تحرک ایجاد کند. البته مشروط به اینکه سرکشیها به خروجی عملی برسد که رهبری در دیدار با مقامات قضایی همین نکته را تذکر دادند.
پیگیری مشکلات زندانیان از سوی رئیس قوه قضائیه
آفتاب تابستانی شهرکرد تازه در حال تسلط بر آسمان این شهر بود که هواپیمای رئیس عدلیه در باند فرودگاه نشست. قاضی القضات با مدیران همراه خود از هواپیما پیاده شد و در سخنان کوتاهی وعده داد «در آخر سفر خواهیم گفت چه کاری کردیم و در ابتدای سفر وعده نمیدهیم».
اژهای به عنوان اولین برنامه خود مستقیم راهی زندان شد تا از شرایط زندانیان از نزدیک آشنا شود. مطالعه گزارشها کی بود مانند دیدن و شنیدن با چشم و گوش خود.
دیوارهایی برافراشته شده که هر آجر آن دفتر یادگاری یکی از زندانیان است. ساختمانی در خیابان سروستان شهرکرد جایی است که محکومان قضایی استان در آن نگهداری میشوند. همانها که درد بسیاری در سینه دارند و گوشهایی که کمتر برای بیان درد دلهایشان پیدا میکنند. بند به بند حکایت خود را دارد. از افرادی که به فطرت خود پشت پا زدند و بدسرنوشت شدند تا افرادی که اسیر تصمیم اشتباه یا سرگذشتی که ناگهان یقه آنان را گرفته است. از زورگیران و خلافکاران ترسناک که ما در فیلمهای خشن تلویزیونی دیده ایم تا بدهی و مهریه که بالا و پایین شدن قیمت سکه کابوس شب مردان است.
هنوز زندانهای کشورمان با وجود کاهش تعداد محکومان مهریه مشتریان پروپاقرصی از این مردان دارد. پس خیلی تعجببرانگیز نیست که اولین گفتوگوی طولانی اژهای در ندامتگاه شهرکرد با یک محکوم مهریه باشد.
فرد شرایط خود را به مهمان بند توضیح میدهد. «رئیس قوه قضائیه میپرسد حکم شما چیست، پاسخ میشنود ماهی یک سکه». پاسخ رئیس قوه جالبتر میشود: «من هم به عنوان رئیس قوه قضائیه نمیتوانم ماهی یک سکه پرداخت کنم». کنایهای که شاید پاسخی به این مسئله باشد که مردم فکر نکنند حقوق ما قضات و مسئولان زیاد است و در کنار انتقاد از حکم سنگین قاضی برای محکوم و بیتوجهی به مسئله اعسار.
در سالهای گذشته با افزایش نرخ طلا و سکه و در کل تورم مجلس و قوه قضائیه تلاشهایی در زمینه مهریه انجام دادند که نتوانسته این مسئله را حل کند. رئیس قوه از برخی مسئولان نهادهای دیگر همراه خود هم پرسید که آیا شما هم میتوانید؟ جواب منفی بود. شاید برای مهریه هم نیاز به تماسی بود، اما احتمالاً از بس متولی دارد رئیس عدلیه نمیدانست دقیقاً به رئیس کدام نهاد باید زنگ بزند. قاضی القضات در تهران کاش برای حل مسئله مهریه، پیگیری را رها نکند و چاره اساسی بیندیشند.
طعم شیرین پیگیری
بند بعدی که باعث توقف رئیس قوه شد، بند محکومان مالی بود. قصه، تلخ روایت شد، اما با پیگیری رئیس قوه قضائیه انتهای داستان شیرین شد. قصه فردی که گرفتار دیرکردهای بانکی شده بود. گرفتاریای که ۱۱ سال او را مهمان زندان کرده بود. با اینکه فرد متهم سه برابر اصل وام را پرداخت کرده بود، اما موفق به حل مشکل نشده بود. اژهای بعد از سخنان این فرد، دستور داد تا فیالمجلس با مدیرعامل بانک مذکور تماس برقرار کنند؛ در جریان این تماس، رئیس عدلیه خطاب به مدیر عامل بانک مذکور توصیه کرد برای رفع مشکل این محکوم بدهکار، مساعدتهای لازم و قانونی صورت گیرد.
البته رئیس قوه قضائیه در همان تماس تلفنی از محل زندان شهرکرد خطاب به مدیرعامل بانک مذکور این نکته را نیز متذکر شد که هدف من از برقراری این تماس از محل زندان، صرفاً رفع مشکل این مددجو نبود، بلکه تأکید دارم همه متولیان سیستم بانکی کشور با مسئولان ذیربط قضایی و اجرایی و تقنینی باید نشستهای مستمری را برگزار کنند تا مشکل و معضل بازپرداخت تسهیلات و نحوه تعیین تأخیر تأدیه، مرتفع شود.
قاضیالقضات خطاب به این مدیر بانکی توضیح داد که بانکها وقتی تسهیلات ارائه میکنند باید تضامین و وثایق لازم و کافی را از تسهیلاتگیرنده اخذ کنند تا چنانچه فرد در بازپرداخت تسهیلات به مشکل خورد، بانک بتواند از همان محل وثایق، حقوق خود را استیفا کند و اینگونه شاهد نباشیم که فردی عاجز از بازپرداخت تسهیلات دریافتی، ۱۱ سال در زندان بماند و مقوله تأخیر تأدیه نیز بدهی او را چندبرابر کند! و سالها نیز این روند ادامه دارد. بدهی هر سال بیشتر و بدهکار هم در زندان شرایط برایش سختتر میشود.
پیگیری و نکات رئیس قوه قضائیه نشان داد که اژهای تسلط کاملی بر امور قوه قضائیه دارد. از اژهای هم چنین انتظاری میرود. چراکه او نیز در زمره رؤسای قوه قضائیه است که از سطوح پایین در این نهاد فعالیت کرده، رشد کرده و به ریاست آن رسیده است. حین تنظیم این گزارش هم خبری مبنی بر آزاد شدن این متهم با مساعدت بانک مربوطه منتشر شد.
اما رئیس قوه قضائیه به پیگیری موردی مسائل اکتفا نکرد و از خبرهای خوش در زمینه مسائل مالی برای زندانیان مالی سخن گفت: «یکی از دلایل افزایش بدهی زندانیان مالی، مسئله محاسبه تأخیر تأدیه است؛ در این رابطه دستور صادر کردهایم که نحوه محاسبه تأخیر تأدیه بدهی در همه دادگستریها به صورت یکسان و سالیانه باشد نه ماهیانه؛ همچنین در خصوص دریافت "خسارت مرکب" نیز تمهیداتی برای اصلاح قانون اندیشیدهایم».
مسئله توصیه برای استفاده از ظرفیت ارفاقات قانونی و همچنین رسیدگی به مسائل جوانان از دیگر مسائل مطرح شده در این بازدید بود که در نهایت ختم به یک خبر خوش شد و آن هم مرخصی یک هفتهای رئیس قوه قضائیه به زندانیان دارای شرایط زندان شهرکرد بود: «در جریان بازدید از زندان مرکزی شهرکرد، در بند جوانان این زندان حضور یافتم؛ محکومانی که آنجا بودند فرزندان ما هستند و جایشان زندان نیست؛ درست است که برخی از آنها مرتکب جرایمی شدهاند و اقدامات ناپسندی را انجام دادهاند، اما به هر ترتیب، همه ما باید کمک کنیم تا آنها نجات پیدا کنند و آیندهشان تضمین شود.»
همایش صلح دیگر مقصد رئیس قوه قضائیه بود که به عشق امام حسین (ع) یک فرد از قصاص نجات پیدا کرد. صلحی که با تلاش فعالان حوزه صلح انجام شد: «شما فعالان و تلاشگران عرصه صلح و سازش، علاوه بر زحماتی که متحمل میشوید و بعضاً برای به صلح و سازش کشاندن اختلافات و دعاوی، از آبرو و جسمتان نیز مایه میگذارید، شایسته است در عرصه فرهنگسازی و نهادینهشدن صلح و سازش نیز کوشا باشید و نهضت صلح و سازش را تبلیغ کنید».
در پایان این همایش رئیس عدلیه هم یک توصیه داشت: «بعضاً لازم است کسانیکه در جریان دعاوی و اختلافات، از حق خود میگذرند و میبخشند را برای بازدید به زندانها برد تا آنها از نزدیک مشاهده کنند که چه کار بزرگی را با بخشش خود انجام دادند و بعضاً از زایل شدن زندگی یک جوان و خانوادهاش جلوگیری به عمل آوردند».
سفرهای رئیس قوه قضائیه ادامه خواهد داشت. بازدید میدانی از مراکز قضایی در افزایش کارآمدی و شفافیت فعالیت این مراکز مؤثر است، به شرطی که سفرها پیگیری شود و رها نشوند. به آقای اژهای باید خداقوت بگوییم و بنویسیم که هر درصدی که عملکرد قوه بهتر شود به رضایت مردم از نظام افزوده میشود. پس جناب آقای رئیس عدلیه خستگی نشناسید.
بابا ریشه این نابسامانی ها در جامعه است نه در زندان . اول باید پیشگیری کرد بعد مشکلات مجرمین را بررسی کرد . 
