یکی از مهم‌ترین مصادیق تکریم فرهنگ ایثار و شهادت در نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران، صیانت از جامعه ایثارگران و خانواده‌های معظم آنان، در قالب ارائه خدمات متنوع شهروندی در ساحت‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. بدین منظور و برای تعیین چارچوب ارائه خدمات به این قشر معزز، قوانین و مقررات متنوعی در کشور وضع گردیده که یکی از مهم‌ترین آنها، قوانین بودجه سنواتی است. پیش از بررسی احکام مذکور در لایحه بودجه ۱۴۰۳ کل کشور و به منظور درک گستردگی جامعه ایثارگری و لزوم سیاستگذاری متناسب با جمعیت این قشر، اشاره کوتاهی به آمار تعداد جانبازان، ایثارگران و خانواده‌های آنان خواهیم داشت.
مطابق آخرین اطلاعات (۱۴۰۱)، در حال حاضر از جامعه هدف حدود ۴میلیون و ۳۱۳ هزار نفری تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران، حدود ۳ میلیون و ۵۷۵ هزار نفر در قید حیات هستند. به همین صورت از میان والدین شهدا با جمعیت حدود ۴۰۴ هزار نفر، در حال حاضر تنها در حدود ۱۶۱ هزار نفر در قید حیات هستند؛ این بدین معناست که ما تاکنون بیش از نیمی از والدین معزز شهدا را از دست داده‌ایم. در میان همسران شهدا نیز از مجموع حدود ۷۱ هزار نفر همسر شهید، حدود ۶۳ هزار نفر در قید حیات هستند. در میان جامعه جانبازان کشور، از مجموع حدود ۶۲۲ هزار جانباز دلاور، حدود ۵۲۵ هزار نفر در قید حیات هستند. در میان آزادگان نیز از مجموع حدود ۴۳ هزار نفر آزاده سرافراز، در حال حاضر حدود ۳۸ هزار نفر از آنان در قید حیات هستند، که البته لازم به ذکر است که ۹۰ درصد آزادگان کشور، جانباز نیز هستند. به آمار فوق، البته باید تعداد رزمندگان را نیز اضافه نمود. اکنون و پس از درک گستردگی و تکثر هرم سنی و جمعیتی جامعه ایثارگران کشور، سراغ بررسی احکام مربوطه در لایحه بودجه امسال (۱۴۰۳) خواهیم رفت. در تبصره‌های ماده واحده لایحه بودجه ۱۴۰۳ کل کشور در مجموع هفت حکم به حوزه ایثارگری اختصاص یافته‌است، بررسی کارشناسی این احکام نشان میدهد که:
۱) ماهیت تبصره‌ها در لایحه بودجه ۱۴۰۳ همچون قانون بودجه ۱۴۰۲ متمرکز بر موضوعاتی از جمله «واردات خودرو»، «تسهیلات آموزشی»، «پرداخت مستمری والدین شهدا و کمک‌معیشت ایثارگران معسر»، «توسعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت» و «اختصاص اعتبار در راستای اجرای قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران» بوده‌است.
۲) در لایحه بودجه ۱۴۰۳ در حوزه «واردات خودرو»، «تسهیلات آموزشی» و «توسعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت» احکام قانون بودجه ۱۴۰۲ تقریباً تکرار شده‌اند. تنها تفاوت در این سه بخش، حذف حکم مربوط به «غیرقانونی بودن جلوگیری از ثبت‌نام، شرکت در امتحانات یا ارائه مدرک تحصیلی به مشمولان ماده (۶۶) قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران توسط دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی شهریه بگیر مجاز در صورت عدم پرداخت هزینه شهریه از مشمولان» و حکم مربوط به «واردات خودرو توسط مشمولان ماده (۴۵) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران» در لایحه بودجه ۱۴۰۳ بوده‌است.
۳) پیرامون پرداخت مستمری والدین معزز شهدا، در حالی که در قانون بودجه ۱۴۰۲ میزان آن «معادل حکم حقوقی شهید» پیش‌بینی شده‌بود، این میزان در لایحه ۱۴۰۳ به «معادل حداقل دریافتی بازنشستگان کشوری» تغییر یافته‌است.
۴) در زمینه پرداخت کمک‌معیشت به «جانبازان و آزادگان معسر غیر حالت اشتغال فاقد شغل و درآمد که بر اساس قوانین نیرو‌های مسلح مشمول دریافت حقوق وظیفه نمی‌باشند، افراد تحت تکفل قانونی جانبازان متوفی فاقد شغل و درآمد و رزمندگان معسر فاقد شغل و درآمد» در حالی که در قانون بودجه ۱۴۰۲ مسئله «دهک‌بندی بر اساس آزمون ارزیابی وسع مبتنی بر پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان» و «اولویت قراردادن دهک‌های درآمدی پایین‌تر در پرداخت کمک‌معیشت» مطرح شده‌بود، مسئله دهک‌بندی در لایحه بودجه ۱۴۰۳ حذف شده‌است.
۵) حکم مربوط به «اختصاص اعتبار در راستای اجرای قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران» در قانون بودجه ۱۴۰۲ واجد مقداری مشخص و از پیش تعیین شده‌بود؛ به گونه‌ای که بانک مرکزی مکلف شده‌بود، در راستای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و قوانین مربوط به ایثارگران، حداقل معادل ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از محل سپرده‌های قرض‌الحسنه را به قرض‌الحسنه ازدواج، فرزندآوری و ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن اختصاص دهد. با وجود این، در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ هیچ مقدار مشخصی برای اجرای قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران تعیین نشده‌است و صرفاً شورای پول و اعتبار موظف شده‌است حداکثر تا پایان فروردین ماه سال ۱۴۰۳ تمامی سهم هر یک از بانک‌ها در پرداخت تسهیلات تکلیفی قرض‌الحسنه را که در قوانین موضوعه از جمله قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران، که به درج در قوانین بودجه سنواتی تکلیف شده‌است، متناسب با توان تسهیلات‌دهی آن بانک‌ها تعیین و ابلاغ نماید.
بررسی کلی محتوای احکام نشان میدهد که احکام پیش‌بینی شده در تبصره‌های ماده واحده لایحه بودجه ۱۴۰۳ در حوزه ایثارگران واجد کاستی‌هایی همچون «عدم وجود ارتباط ارگانیک با قوانین موضوعه ایثارگری»، «فقدان نسبت موضوعی با پیشنویس نهایی قانون برنامه هفتم توسعه»، «فقدان توجه به سالمندی جامعه هدف» و «عدم رعایت قانون در پرداخت مستمری والدین شهدا» است. باید توجه نمود که در حال حاضر، مهم‌ترین سند اجرایی مدیریت امور ایثارگران در کشور، قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران است. بررسی‌های کارشناسی حکایت از آن دارد که با وجود اینکه بیش از ۱۰ سال از تصویب قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران می‌گذرد، هنوز بخش قابل‌توجهی از احکام آن، به ویژه احکامی که واجد بار مالی بوده‌اند، عملیاتی نشده یا به صورت ناقص اجرایی شده‌است. در همین راستا یکی از مهم‌ترین کارویژه‌های قوانین بودجه سنواتی در حوزه ایثارگران می‌بایست کمک به اجرایی‌سازی مفاد این قانون با تعیین اعتبارات هدفمند و اولویت‌دار باشد. بر این اساس پیشنهاد می‌شود، احکام تبصره‌های ماده واحده لایحه بودجه ۱۴۰۳، به استناد ماده (۷۳) قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران، متناظر با لوازم اجرایی‌سازی احکام فصول قانون مذکور پیش‌بینی گردد.
پژوهشگر رفاه اجتماعی و امور ایثارگران
دوستدار گرامی برای جانبازان بازنشسته لشکری و کشوری با حقوق کم بازنشستگی کسی توجه نکردند فعلا در تدوین بودجه ۱۴۰۳ برای رفاه این قشر چه کسی پیگیر ایت؟ 
