جوان آنلاین: ماه‌های پایانی سال برای کارگران قراردادی و موقت، همیشه با استرس‌هایی همراه است. طبق قانون، کارگران باید به تعداد روز‌هایی که کار کرده‌اند، مستحق دریافت عیدی و سنوات باشند، اما کارگرانی هستند که عید را بدون دریافت عیدی، سنوات و گاهی با معوقات حقوق سپری می‌کنند. مبلغ عیدی کارگران بر اساس حقوق و دستمزد یک سال تعیین می‌شود و از آنجا که سطح این حقوق پایین است، مبلغ عیدی نیز به همین نسبت پایین می‌آید. شورای عالی کار حداقل مبلغ عیدی پایان سال کارگران را در اسفند امسال ۱۰میلیون‌و۶۱۶هزار تومان و حداکثر عیدی را ۱۵میلیون‌و۹۲۴هزار تومان تعیین کرد. آیا با توجه به افزایش هزینه‌های سبد معیشت کارگران، این مبلغ ناچیز عیدی می‌تواند مخارج پایان سال کارگران را تأمین کند؟
براساس یک قانون نانوشته، در ماه‌های پایانی سال که عیدی کارگران و کارمندان واریز می‌شود، قیمت انواع کالا‌ها اعم از خوراکی، بهداشتی و پوشاک گران می‌شود، از این رو کارگرانی که در ۱۱ماهه سال با کمترین حقوق گذران زندگی می‌کنند، در اسفند ماه که هزینه‌ها به یک باره افزایش می‌یابد، عیدی ناچیز‌شان نیز نمی‌تواند هزینه‌های پایان سال را جبران کند و به این ترتیب این دور باطل در زندگی اقشار کارگران ادامه دارد. طبق آمار تأمین اجتماعی در حال حاضر ۱۵میلیون‌و۵۵۷هزارو۱۴۷کارگر بیمه‌شده اصلی (شامل بیمه اجباری با کارفرما یا اختیاری خویش‌فرما) در کشور داریم که با احتساب خانواده‌های‌شان حدود ۵۱میلیون نفر معادل ۶۰درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند.
حداقل حقوق کارگران که در شورای عالی کار تعیین می‌شود، یکی از مؤلفه‌های مهم برای تصمیم‌گیران اقتصاد و کارفرمایان در کشور است که هر ساله به صورت سنتی تعیین می‌شود. طبق آمار‌هایی که از سوی نمایندگان کارگران گفته می‌شود، بیش از ۹۶درصد قرارداد‌های کار در حال حاضر موقت است. زمانی که صحبت از قرارداد موقت می‌شود، قرارداد‌های سفیدامضا، کوتاه‌مدت، سه‌ماهه، یک‌ماهه و در بهترین حالت یک‌ساله را شامل می‌شود. اغلب کارگران در بهترین حالت سال نو را به گونه‌ای آغاز می‌کنند که حقوق‌های معوق خود را دریافت کرده‌اند، اما به دلیل رکود و کمبود بودجه در واحد تولیدی خود عیدی و سنواتی دریافت نکرده‌اند.
کارگرانی هم هستند که مطابق قانون کار عیدی دریافت نمی‌کنند، یعنی حداقل عیدی‌ای که دریافت می‌کنند، بسیار کمتر از مبلغ قانونی تعیین‌شده برای آنهاست. این مسئله از آنجا ناشی می‌شود که اکثر کارگران شاغل در کارگاه‌های کوچک از مزایای قانونی بی‌بهره هستند و فقط پایه حقوق را دریافت می‌کنند و در بهترین حالت در پایان سال کارفرما با پرداخت مبلغی بسیار پایین‌تر از مبلغ تعیین‌شده عیدی، از مسئولیت خود سر باز می‌زند و کارگر بیچاره از ترس بیکاری به سمت شکایت قانونی نمی‌رود و به دریافت همان مبلغ اندک راضی است و خوشحال به استقبال عیدی می‌رود که باز هم مانند سال‌های قبل با عقب‌ماندگی درآمد و عدم‌همخوانی دخل‌و‌خرج آغاز خواهد شد.
حداقل و حداکثر عیدی امسال کارگران
نماینده کارگران در شورای عالی کار میزان حداقل و حداکثر عیدی کارگران برای سال جاری را اعلام کرد. آیت اسدی در گفتگو با فارس در این خصوص می‌گوید: طبق قانون کار عیدی کارگران به اندازه دوبرابر مزد کارگران است، به شرط اینکه از سه‌برابر حداقل حقوق کارگر بیشتر نشود.
وی در مورد حداقل حقوق کارگران در سال جاری می‌افزاید: حداقل مزد روزانه کارگر در سال جاری ۱۷۶هزارو۹۴۲تومان و حداقل مزد ماهانه یک کارگر امسال ۵میلیون‌و۳۰۸هزارو۲۸۴تومان است، بنابراین حداقل عیدی کارگران امسال ۱۰میلیون‌و۶۱۶هزارو۵۶۸تومان و حداکثر رقم عیدی کارگران ۱۵میلیون‌و۹۲۴هزارو۸۵۲تومان خواهد بود. اسدی در مورد اینکه عیدی کارگران معمولاً از چه زمانی پرداخت می‌شود، می‌گوید: بستگی به شرایط نقدینگی و شرایط کاری کارفرما دارد که برخی از دی‌ماه شروع می‌کنند و عده‌ای دیگر از بهمن و اسفند به پرداخت عیدی کارگران اقدام می‌کنند.
اسدی تأکید می‌کند: مطابق مصوبات شورای عالی کار، تمام شرکت‌هایی که زیر نظر قانون وزارت کار فعالیت می‌کنند، باید به کارگران خود به ازای یک سال کار معادل ۶۰روز آخرین دستمزد (حداقل عیدی) و ۹۰روز آخرین دستمزد (حداکثر عیدی) عیدی پرداخت کنند، به این معنا که میزان پرداختی عیدی کارمندان نباید از ۶۰روز دستمزد کمتر و از ۹۰روز دستمزد بیشتر باشد.
کارگرانی که عیدی کامل نمی‌گیرند
کارگرانی که قرارداد مشخص و در چارچوب قانون کار ندارند، معمولاً از عیدی مصوب شورای عالی کار بی‌بهره هستند چراکه کارفرمایان با هدف فرار از بیمه کردن نیروی کار، پرداخت‌نکردن سنوات و واریز کمتر عیدی قرارداد‌های کار را در چارچوب قانون کار قرارداد منعقد نمی‌کنند.
به‌رغم اینکه مطابق قانون، کارگران به سنوات و تعداد روز‌هایی که کار کرده‌اند، مستحق دریافت عیدی هستند و میزان عیدی و پاداش پایان سال بسته به مدت قرارداد و کارکرد آن‌ها متفاوت است، اما هستند کارگرانی که در واحد‌های مختلف به بهانه‌های مختلف از این حق قانونی محروم می‌شوند.
بسیاری از کارگران شاغل در کارگاه‌های کوچک، خدماتی و اصناف، از حقوق و عیدی قانونی محرومند. موسوی، کارگر یک کارگاه تولیدی که چندین سال در مرکز پایتخت سابقه کار دارد، در رابطه با عیدی پایان سال می‌گوید: در هیچ سالی ما به اندازه مشخص‌شده در قانون عیدی نگرفته‌ایم. در بهترین حالت، معمولاً یک پایه حقوق یعنی به اندازه دستمزد ۳۰روز به ما عیدی می‌پردازند، این در حالی است که کف عیدی قانونی ۶۰روز حداقل دستمزد است.
وی می‌افزاید: این عیدی اندک را گاهی با ماه‌ها تأخیر می‌پردازند. به دلیل نبود قرارداد مکتوب، جرئت شکایت هم نداریم، زیرا هر لحظه ممکن است کارفرما تعدیل نیرو انجام دهد و ما کارمان را از دست دهیم. کارگران بسیاری مانند موسوی، کمتر از حداقل‌های قانونی عیدی می‌گیرند، اما حرف‌شان به گوش هیچ مسئولی نمی‌رسد. موسوی تأکید می‌کند: در این چند سال، حتی یک بار پای بازرس اداره کار به کارگاه ما باز نشده است، وقتی نظارت نمی‌کنند و کارفرما را به حال خود ر‌ها کرده‌اند که هر کاری می‌خواهد بکند، قانون هر حقی را به رسمیت بشناسد، شامل حال ما نمی‌شود، ما حق شکایت هم نداریم.
