دکتر زهرا آقاجانی

زن، هویت، آزادی نگاهی به دلایل انتخاب حجاب در امریکا

دانستن دلایل تصمیم یک زن مسلمان برای پوشیدن حجاب بسیار مهم است، زیرا هر فرد داستان متفاوتی دارد: مذهب، فرهنگ و توانمندسازی. با این حال، در انجام تحقیقات چند دلیل رایج عنوان شده‌است؛ این مطلب کاملاً بر پایه همین تحقیقات نوشته شده‌است.
در کشور‌های اسلامی، زنان با رسیدن به سن بلوغ شروع به پوشیدن حجاب می‌کنند. در امریکا، این نسل دوم است که بیشتر از والدین مهاجر خود حجاب می‌پوشند. برخی از دختران به‌خاطر مقابله با پدر و مادر و خویشاوندان خود حجاب را آغاز کردند و حتی برخی از زنان مسن مسلمان فکر می‌کنند که حجاب نیز همان روند مدی است که دختران جوان اتخاذ می‌کنند تا بتوانند مانند دوستان خود باشند. بخش مهمی از اینکه چرا یک زن حجاب دارد، به دلیل «مسلمان خوب بودن» است. برخی از زنان بر این باورند که به نظر می‌رسد بی حجابی نشان‌دهنده یک مسلمان بد است، بنابراین از روی اجبار حجاب می‌پوشند. به نظر می‌رسد که این امر در مورد مهاجرانی که به امریکا می‌رسند، فقط دین خود را دارند و آن را راهی برای پیوستن به یک جامعه می‌دانند، رایج‌تر است. در یک جامعه متنوع قومیتی، پوشیدن حجاب راهی است برای ابراز هویت با یک جامعه خاص و یادآوری مسلمان بودن، در کشوری که اسلام در آن رایج نیست.
برخی از زنان حتی برای حفظ وجهه عمومی خود به عنوان یک مسلمان، فشار اجتماعی را برای پوشیدن حجاب احساس می‌کنند. حجاب برای زن هویت اسلامی را تشکیل می‌دهد. پوشیدن لباس سنتی اسلامی به زن این امکان را می‌دهد که تعهد خود را به اسلام منعکس کند و او را با جامعه مسلمانان پیوند دهد. این زنان توسط «مرد مافوق» مجبور به پوشیدن حجاب نمی‌شوند، بلکه معتقدند دینشان به آن نیاز دارد، زیرا به آن‌ها کمک می‌کند هویت و احترام خود را به عنوان زنان مسلمان حفظ کنند. برخی از زنان احساس می‌کنند که حجاب برای تقویت رابطه آن‌ها با خدا استفاده می‌شود. تازه مسلمان‌ها از مردم می‌خواهند که آن‌ها را به عنوان مسلمان بشناسند و حجاب راهی قابل مشاهده برای نشان دادن آن است. حجاب می‌تواند این تازه مسلمان‌ها را به دیگر زنان مسلمان متصل کند. با پوشیدن حجاب، یک زن می‌تواند بر عضویت خود در گروه دیگری (مثلاً امریکایی‌های آفریقایی‌تبار) تأکید نداشته‌باشد و بیشتر به دلیل مسلمان‌بودن مورد توجه قرار گیرد. از آنجا که حجاب تنها نشانگر قابل‌مشاهده‌ای است که یک زن مسلمان دارد، این چیزی است که او را از زنان غیرمسلمان در امریکا متمایز می‌کند.
این احساس رو به رشد در میان زنان مسلمان وجود دارد که آن‌ها دیگر نمی‌خواهند با غرب و سبک پوشش خود ارتباط برقرار کنند و حجاب چیزی است که آن‌ها را متمایز می‌کند و هویت اسلامی آن‌ها را تأیید می‌کند. در حالی که امریکایی‌ها ممکن است حجاب را نماد سرکوب و حکومت مردسالارانه بدانند، زنان مسلمان حجاب را نمادی از غرور و فرهنگ منحصر به فرد می‌دانند. این به وضوح هویت آن‌ها را مشخص می‌کند و به آن‌ها اجازه می‌دهد که حجاب خود را با غرور بپوشند. یکی دیگر از دلایلی که یک زن مسلمان ممکن است حجاب داشته‌باشد، این است که به عنوان نوعی کنترل رفتار برای آن‌ها عمل می‌کند. او با پوشیدن حجاب وسوسه نمی‌شود که کار‌هایی را انجام دهد که خارج از معیار‌های اخلاقی دین اسلام باشد. حجاب به عنوان یادآوری عمل می‌کند که زنان باید از رفتار خود مراقبت کنند تا خدا راضی باشد. همچنین برای یک زن یادآوری می‌شود که به مکان‌هایی که تمایلات جنسی در آن‌ها نمایش داده می‌شود، به عنوان مثال، کافه‌ها و کلوپ‌های استریپ‌بازی نرود. زنان با حجاب بر رفتار خود نظارت می‌کنند، زیرا آن‌ها نماینده اسلام برای دیگران (در امریکا) هستند. همچنین حجاب می‌تواند به‌عنوان یک کنترلگر رفتار برای زنان عمل کند، زیرا مرز‌هایی را بین مردان و زنان تعیین می‌کند و به جامعه پاکی را که وابسته به عفت زنان است، هدیه می‌دهد. زنان مسلمان معتقدند که تمایلات جنسی باید برای یک رابطه صمیمی حفظ شود. زمانی که زنان در ملأ‌عام حجاب داشته‌باشند، روابط صمیمانه زناشویی از عمومی‌شدن محافظت می‌شود. زیبایی یک زن برای شوهرش ذخیره می‌شود، نه اینکه همه آن‌ها را ببینند. فقط اعضای نزدیک خانواده می‌توانند به یک زن بدون حجاب نگاه کنند، بنابراین روابط خانوادگی آن‌ها را محکم‌تر نگه می‌دارد.
حجاب را حتی می‌توان به عنوان منبع آزادی بر سر داشت. در برخی کشور‌ها از حجاب برای حفظ عفت زن در مقابل مردان استفاده می‌شود. این طرز تفکر می‌تواند به امریکا منتقل شود، جایی که زنان برای حفظ اعتقادات اسلامی خود از آن استفاده می‌کنند و در عین حال در محاصره افرادی هستند که به چیز‌های دیگر اعتقاد دارند. این زنان مجبور نیستند با استاندارد‌های مد تعیین‌شده توسط امریکایی‌ها همراهی داشته‌باشند. زنان مسلمان با آرمان‌های فرهنگ امریکایی که یک فرد برای اینکه مورد توجه قرار گیرد باید زیبا به نظر برسد و زیباترین لباس‌ها را بپوشد، مطابقت ندارند. زنان مسلمانی که حجاب دارند، با همراهی نکردن با تصویر کم‌پوشش زن امریکایی، احترام و عزت همسالان خود را ارتقا می‌دهند. پوشیدن حجاب به زن اجازه می‌دهد تا آزادی بیشتری از تعصبات جنسیتی داشته‌باشد، زیرا نمادی از تقوای دینی است و در جامعه مسلمانان مورد احترام است. داشتن حجاب به زنان یادآوری می‌کند که خیلی زود وارد رابطه جنسی نشوند. آن‌ها زیبایی خود را پنهان می‌کنند تا مردان به آن‌ها نگاه جنسی نکنند. مردان از نگاه جنسی به زنی که حجاب دارد دست می‌کشند و بیشتر به شخصیت او توجه می‌کنند. مردان مجبورند به ظاهر زن نگاه کنند و حجاب به آن‌ها اجازه می‌دهد تا بدانند که حق نگاه کردن به بدن زن و قضاوت در مورد زیبایی او را ندارند. ابراز تمایلات جنسی در ملأ‌عام چیزی است که زنان مسلمان و زنان غیرمسلمان امریکایی در مورد آن اختلاف‌نظر دارند. این تصور در فرهنگ مسلمانان وجود دارد که فرهنگ جنسی امریکایی‌ها یک مشکل مهم برای مسلمانان و تهدیدی برای رفاه جامعه است. زنان مسلمان ممکن است بین پیروی از شیوه‌های مد و استاندارد‌های زیبایی که توسط عموم مردم امریکا رایج شده‌است یا فشار برای پوشیدن لباس‌های محافظه‌کارانه و/یا حجاب مترادف با مذهب‌شان دچار اجبار شوند؛ با این‌حال از آن معمولاً پیروی نمی‌کنند.
منابع فارسی و انگلیسی در دفتر روزنامه موجود است.

 پژوهشگر حوزه زنان و خانواده