قرهباغ پس از سه دهه مناقشه از مستأجران ارمنی خالی شد و دهها هزار نفر که اکنون بیخانمان شدهاند، به ارمنستان سرازیر شدهاند. هرچند دولت ارمنستان و مردم این کشور با آغوش باز از هممیهنان خود استقبال میکنند، اما سرو سامان دادن به وضعیت این همه مهاجر از عهده دولت ایروان خارج است. به گزارش رویترز، آرمان آکوپیان، سفیر ارمنستان در سرزمینهای اشغالی در گفتوگویی با خبرنگاران در پاسخ به اینکه اوضاع کنونی در قرهباغ چطور است، گفت: «آنچه دارد اتفاق میافتد، پاکسازی کلاسیک نژادی است. مردم بومی منطقه که برای ۳ هزار سال در آنجا بودند خانههای خود را ترک میکنند و با پشت سرگذاشتن میراث ملی و عزیزانشان در خاک، از منطقه خارج میشوند.» آرمان آکوپیان در پاسخ به اینکه چرا این ارامنه در قرهباغ این مکان را ترک میکنند، گفت: «آنها چارهای جز این ندارند، چون زندگی برایشان غیرقابل تحمل شده است. همین یک هفته قبل ۱۲۰هزار ارمنی در این مکان زندگی میکردند، اما امروز حدود ۱۰۰ هزار نفرشان قرهباغ را ترک کردهاند.» سفیر ارمنستان در تلآویو همچنین گفت: «شما میتوانید فیلمها را ببینید که زنان و کودکان به دلیل آنکه شاهد آیندهای در این منطقه نیستند، خارج میشوند. هیچ تضمینی برای جان آنها وجود ندارد.» این دیپلمات ارمنی در ادامه گفت: «ما شاهد یک تراژدی وحشتناک بشری غیرمنتظره در قرن بیستویکم هستیم. ارامنه مجبور شدهاند از سرزمین تاریخی خود خارج شوند، میراث، کلیساها، صومعهها و قبور عزیزانشان را پشت سر بگذارند. من امیدی برای آنها نمیبینیم. تا زمانی که جمهوری آذربایجان به سلطه خود ادامه میدهد، ما شاهد این تراژدی هستیم.»
با توجه به خروج همه ساکنان ارمنی از قرهباغ، تیمی از کارشناسان سازمان ملل هم پس از سه دهه وارد این منطقه شده است. مأموریت اصلی هیئت سازمان ملل در قرهباغ ارزیابی نیازهای بشردوستانه عنوان شده است. سازمان ملل پیش از این از موافقت باکو با اعزام هیئتی از این سازمان به منطقه قرهباغ کوهستانی خبر داده بود. سازمان ملل پیشتر نگرانی خود را نسبت به مهاجرت دهها هزار ارمنی به ارمنستان ابراز و برای رسیدگی به وضعیت ارامنه قرهباغ اعلام آمادگی کرده است.
به گزارش آسوشیتدپرس، همزمان با بحران کنونی مهاجرت که دولت ایروان با آن دست و پنجه نرم میکند، انبوهی از معترضان به خیابانها آمده و خواستار برکناری نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان هستند. ارمنستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، اکنون با چالشهای متعددی روبهرو است و وارد یکی از بدترین بحرانهای سیاسی از زمان استقلال خود شده است. کارشناسان نسبت به عواقب این فاجعه انسانی برای ارمنستان هشدار میدهند.
لورنس برورز، کارشناس منطقهای عضو اندیشکده انگلیسی چتمهاوس در این خصوص گفت: «در حال حاضر خشم قابلتوجهی متوجه نیکول پاشینیان است. دولت پاشینیان همزمان علاوه بر مقابله با اعتراضات با چالشهای اقتصادی گستردهای هم روبهرو است، ضمن آنکه باید به سرعت برای مهاجران تازه وارد، مسکن، مراقبتهای پزشکی و شغل فراهم کند.»
برورز گفت: «با توجه به عدم تقارن نظامی بسیار چشمگیر بین ارمنستان و آذربایجان و با توجه به این واقعیت که روسیه ظاهراً نقش خود را به عنوان یک ضامن امنیتی برای ارمنستان کنار گذاشته است، در ارمنستان نگرانی شدیدی وجود دارد.» ارمنستان به دلیل اقتصاد ضعیفی که دارد پذیرای این مهمانان ناخوانده نبود و به همین دلیل برای اسکان ۱۲۰ هزار ارمنی در خاک این کشور، به کمکهای بینالمللی محتاج است. کمکهای نیمبند اتحادیه اروپا و سازمان ملل هم در حدی نیست که در کوتاه مدت بتواند گرهی از مشکلات ارامنه بگشاید و لذا پیشبینی میشود که ارمنستان در ماههای آینده با بحران انسانی شدید مواجه شود.