روح‌الله دهقانی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری در مراسم انعقاد این تفاهم‌نامه با ابراز خشنودی از حضور در جمع موثر مجموعه بورس اوراق بهادار به عنوان یک مجموعه تاثیرگذار، جهت‌ده و ارزش‌آفرین، به نکاتی در رابطه با مفهوم دانشبنیان اشاره و خاطر نشان کرد و گفت: متاسفانه از مفاهیم ارزشمند سوءاستفاده می‌شود، مشکل اینجاست که کسی بابت سواستفاده از واژه‌ها و تعاریف، توبیخ نمی‌شود و با این سوءاستفاده مفهوم واژگان تخریب می‌شود. بحث حمایت از ادبیات از همین جا ناشی می‌شود.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رییس جمهوری یکی از این تعاریف اشتباه را شناساندن مفهوم دانشبنیان به مردم عنوان کرد و گفت: از ابتدا به مردم اینگونه تفهیم شد که منظور از اقتصاد دانشبنیان، مارکت‌های فروش و نیز خدمات سرویس‌های اینترنتی و مواردی از این قبیل است. در حالی که مفهوم صنعت تک یا دانشبنیان در دنیا بسیار با اهمیت‌تر از این حرف‌هاست. سوال مهم این است که آیا دانشبنیان نیازمند حمایت است یا اینکه نیاز به جذب و افتخار آفرینی در مجموعه‌های مالی کشور دارد.
وی با طرح مثالی در رابطه با مقایسه دو شرکت که یکی خودروساز و دیگری دانش بنیان است، گفت: در حال حاضر قیمت یک خودرو دو تنی به روز دنیا، مدل ۲۰۲۳ نزدیک به ۳۰ هزار دلار است. طبیعتا این کارخانه خودروسازی حداقل ۱۰ هکتار زمین و میلیاردها دلار زیر ساخت دارد. در نقطه مقابل آن، یک صنعتی در حوزه زیست فناوری وجود دارد که در یک فضای هزار متر مربعی صد برابر کوچکتر از کارخانه خودروسازی است و چهار دانه ویال ۵ گرمی تولید می‌کند و هر کدام را با قیمت ۷ هزار دلار عرضه می‌کند در حالی که عرضه میزان کمی از این ماده ۳۰ هزار دلار می‌شود. در نقطه مقابل آن خودرو با وزنی معادل دو تن نیز ۳۰ هزار دلار می‌شود. ماده ای با وزن صد هزار برابر کمتر و با اشغال یک صدم فضا در حالی که زیر ساخت میلیون دلاری در مقابل زیرساخت میلیارد دلاری دیگری قرار می‌گیرد. ولی در بازار سرمایه دنیا ارزش هر دو شرکت با هم برابر است.
رئیس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به اینکه وقتی از واژه دانشبنیان استفاده می‌کنیم باید منظور صنعتی باشد که چنین ارزش افزوده بالایی را ایجاد می‌کند تا راحت‌تر ریسک و مخاطرات آن را پدیریم، اظهار کرد: وقتی سود سالیانه صنعتی، بالغ بر هزار درصد باشد به راحتی در یک بخش خوب، فرصت‌های سرمایه‌گذاری، در اختیار آن صنعت قرار می‌گیرد و این رویکردی عادلانه است در مقایسه با فرصت‌‌هایی که در اختیار صنعتی قرلار گیرد که فقط سود ۵۰ درصدی می‌دهد.
وی ادامه داد: اگر ملاک تعریف دانش‌بنیانی فقط در ورودی و فرآیند آن خلاصه نشود و خروجی نیز به عنوان ملاک مهمی در تعریف دانش بنیانی باشد و در سنجش شرکت‌ها ورودی، فرآیند و خروجی مدنظر قرار گیرد و شرکت‌ها بر مبنای خروجی سنجیده شوند، طبیعتا ریسک‌های فعلی کاهش می یابد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهوری با تاکید بر اینکه باید ادبیات حمایتی را از شرکت‌های دانشبنیان برداریم، گفت: حمایت برای کمک از ضعیف معنا می‌یابد و در دیدگاه عامه نیز همین تعریف را دارد. بنابراین به طور جدی به دنبال این هستیم که شرکتی که می‌تواند سودآوری مطلوبی داشته باشد به بازار سرمایه وارد شود و این اتفاق باید رقم بخورد. البته از یکسو باید مراقب باشیم به چه کسی دانشبنیان می‌گوییم. از سوی دیگر به دنبال این باشیم که دانش بنیان واقعی سرمایه، زیر ساخت و درامد را به جای اینکه فردی استفاده کند، در بازار عرضه کند.
وی درباره حضور شرکت های دانش بنیان در بازار سرمایه گفت: یکی از مشکلات جدی این است که شرکت دانشبنیان واقعی با سود سرشار حاضر به مشارکت نیست، چه برسد به ورود به بازار سرمایه. از طرفی نیز به این باور داریم که سرمایه‌هایی که در اختیار مردم است اگر درست به سمت هدف مناسب هدایت شود، همانقدر که می‌تواند آسیب‌زا باشد می‌تواند آفریننده و خلاق باشد.
دهقانی با اشاره به اینکه دارایی‌های شرکت‌های تکنولوژی بزرگ دنیا ساختمان، بتن و فولاد و زیر ساخت نیست بلکه اختراعات‌شان و نظام مالکیت فکری آنها است، گفت: یکی از بحث‌های جدی که در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد‌دانش‌بنیان ریاست جمهوری در حال پیگیری آن هستیم و حتی در اینجا و نیز در دستگاه اجرایی باید پیگیری شود، این است که سنگ بنای بازار دانش‌بنیان‌ها باید اصلاح شود. اگر آن سنگ بنا درست نشود تلاش‌های‌مان برای اصلاح روند فعلی بی‌نتیجه می‌ماند.
دهقانی یکی از برنامه‌های جدی دیگر را بها دادن به مالکیت فکری واقعی عنوان کرد: همان‌طور که در حال حاضر شخص مخترع در کشور به دنبال امتیاز آن اختراع است تا بگوید من نخبه و صاحب چندین اختراع هستم و آنرا در سازمان ثبت، ثبت می‌کند. شخصی دیگر نیز یافت می‌شود که اختراعی دارد اما با آگاهی از ایجاد ثروت از تولید آن، آنرا در اختیار کسی قرار نمی‌دهد و جایی نیز اظهارش نمی‌کند زیرا در کشورمان به مالکیت فکری اعتباری داده نمی‌شود. با این اتفاق شاهد اصلاح تمام تجربه‌های نادرست گذشته، اصلاح ضعف‌ها و قوت بخشیدن به نقاط روشن و برتر می‌شود و کمک می‌کند تا بحث بازار فناوری در کشور شکل بگیرد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهوری در پایان تاکید کرد: البته این بازار شکل نخواهد گرفت مگر اینکه این سه مولفه اصلاح شود در ابتدا اینکه تعریف جدی و دوباره از مالکیت فکری در کشور انجام شود. دوم اینکه برای مردم فرهنگ‌سازی شود که وقتی از دانشبنیان و فناوری صحبت می‌کنیم از موجودی بخشی که متعلق دانشگاهیان و دانشمندان است، صحبت نمی‌کنیم. سوم اینکه زیر ساخت‌های فروش فناوری را در بازار سرمایه ایجاد کنیم.
شرکت‌های دانش بنیان باید سهم عمده در بازار سرمایه داشته باشند
مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در ادامه گفت: به شخصه با لفظ حمایت از شرکت های دانش بنیان، موافق نیستم تلاش ما این است که این شرکت ها بتوانند سهم عمده‌ای در بازار سرمایه داشته باشند.
وی افزود: هنوز نگاه سنتی نسبت به این شرکت‌ها وجود دارد و آن این است که زیست را باید مدیریت کنیم از سوی دیگر بحث پذیرش شرکت ها و تامین مالی آنها نیز به یک مسئله بغرنج تبدیل شده است. باید با تغییر ضوابط، رویه جاری را هم در پژوهش و هم تامین مالی اصلاح کنیم که با استفاده از آن شرکت ها بتوانند، اوراق منتشر کنند. امیدواریم بتوانیم، سهم قابل توجهی از بازار را به شرکت های دانش بنیان اختصاص دهیم.
گفتنی است، در پایان این مراسم تفاهم‌نامه ای به منظور تسهیل کسب و کارهای دانش بنیانی برای ورود دانش بنیان ها به بازار سرمایه بین معاونت علمی،فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و سازمان بورس و اوراق بهادار به امضا رسید.
همکاری در راستای هم افزایی برای استفاده از توانمندی‌های طرفین برای تحقق اقتصاد دانش بنیان و اجرایی سازی قانون جهش تولید دانش بنیان در بازار سرمایه، امکان سنجی راه اندازی و توسعه بازار تخصصی برای پذیرش، درج و معاملات شرکت‌های دانشبنیان، خلاق و فناوری در حوزه اقتصاد دیجیتال و نیز ارائه اطلاعات مربوط به شرکت‌های دانش بنیان توسط معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری جهت محاسبه و انتشار شاخص در بازار سرمایه و نیز تعیین مشوق ها از دیگر اهداف و محورهای این تفاهم نامه است.
