با بررسی وضعیت پروژه‌های عمرانی نیمه‌کاره و رها‌شده در کشور و همچنین بی‌توجهی به سیاست‌های آمایش سرزمین در مکان‌یابی بنگاه‌های بزرگ و متوسط شاید بتوان به این نتیجه رسید که اقتصاد ایران از دیرباز در بعد تصمیم‌گیری و سیاستگذاری با یک تشتت نگران‌کننده روبه‌رو شده است، زیرا اگر قرار باشد در سالن سمفونی اقتصاد هر یک از بازیگران به تشخیص خود سازی بنوازند، نتیجه رفته‌رفته غیرقابل پذیرش و تحمل می‌شود، از این رو نظم و انضباط و تهیه یک نقشه راه برای بهبود وضعیت اقتصاد یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
مباحث مربوط به تحریم و جنگ اقتصادی صحیح، اما باید توجه داشت که سرمایه زیادی در کشور صرف فعالیت‌های غیرمولد و حتی ضدتولیدی و سرمایه‌گذاری‌های مولد می‌شود، این وضعیت برای کشوری که در تحریم است، اصلاً قابل پذیرش نیست و از طریق اتاق مانیتورینگ اقتصاد و تمامی فعالیت‌های اقتصادی باید شرایطی رقم بخورد که دارایی، سرمایه و درآمد‌های تحصیلی از مسیر فعالیت‌های غیرمولد سریعاً مسدود شود، زیرا آنقدر این بخش‌ها جاده و مسیر را باز دیده‌اند که امروز اراده کنند هر بخش از فعالیت مولد و سالم و سلامت را با چالش بسیار جدی مواجه می‌کنند، از این رو این دست ثروت‌های موجود در کشور یک خطر و تهدید برای نظام و اقتصاد و تولید و سرمایه‌گذاری و اشتغال و بیمه و امنیت به شمار می‌رود.
طی هشت سال گذشته انرژی کشور زیادی روی موضوع برجام معطوف شد، از این رو فارغ از نتیجه برجام هزینه فرصت از دست رفته زیادی برای اصلاحات صحیح اقتصادی به کشور تحمیل شد و تبعات سیاست‌های اشتباه دولت قبل، حداقل دولت ابتدایی آیت‌الله رئیسی را به خود مشغول می‌کند، کما اینکه طی ماه‌های سپری‌شده عموماً دولت سیزدهم با موضوع‌ها و چالش‌های به یادگار مانده از دولت گذشته روبه‌رو بوده است، اما با این حال به نظر می‌رسد دولتمردان مدتی است که سخن واحدی در مورد سرمایه‌گذاری و تقویت تولید و سیاست‌های صنعتی می‌زنند که این امید را ایجاد کرده که قرار است سیاست‌های ملموسی با هدف تقویت تولید در کشور عملیاتی شود. در این میان باید توجه داشت که تشتت در نظام تصمیم‌گیری و سیاستگذاری حداقل در دولت قبل ملموس بوده است و امید می‌رود دولت سیزدهم این نقیصه را برطرف کند تا محصول خوبی از اعمال سیاست‌های اقتصادی مدنظر تحصیل شود.
در همین راستا محسن رضایی که اکثر کارشناسان وی را صاحب تفکر استراتژیستی می‌دانند، در نشست معاونان اقتصادی استانداری‌های سراسر کشور، با بیان اینکه ما در این جنگ اقتصادی تمام‌عیار باید با آرایش رزمی و دفاعی و با روحیه شهادت‌طلبانه جهادی و بدون توجه به پست و مقام بجنگیم، خطاب به حاضران در جلسه گفت: شما اکنون در یکی از مقدس‌ترین دوران تاریخ ایران خدمت می‌کنید و از هجمه‌ها نترسید و مانند باکری‌ها و خرازی‌ها با توکل به خدا به پیش روید. شما سربازان خدایی هستید که وعده داده در سختی‌ها یاور بندگان خود است و مطمئن باشید از این مشکلات عبور خواهیم کرد.
معاون اقتصادی رئیس‌جمهور به بیان توصیه‌هایی برای حل مشکلات اقتصادی کشور پرداخت و چالش جدی اقتصاد کشور را مسئله چرخه مخرب تورم و ارز دانست.
وی گفت: قیمت ارز و تورم با یکدیگر رابطه مستقیم دارند و هر کدام می‌تواند دیگری را کنترل یا تشدید کند. هنگامی که قیمت ارز بالا می‌رود، هزینه‌های مواد اولیه و واسطه‌ای تولید گران می‌شود، زیرا ۳۰ تا ۴۰درصد واردات کشور مواد اولیه بخش تولید است، این افزایش هزینه تولید مستقیماً روی تورم اثر می‌گذارد و آن را بالا می‌برد. بالا رفتن تورم دوباره قیمت ارز را بالا می‌برد و به این ترتیب یک چرخه افزایشی شکل می‌گیرد و در این لوپ هر عامل عوامل دیگر را رشد می‌دهد و تورم و نرخ ارز و هزینه تولید مدام بالا می‌رود.
رضایی راه حل شکستن این چرخه مخرب را سرمایه‌گذاری، تولید و گسترش بازار دانست و گفت: تولید کشور باید تبدیل به تولید رقابتی و باکیفیت شود تا تورم را با افزایش عرضه کاهش دهد. همچنین تولید باید صادر و با ارزآوری موجب کاهش قیمت ارز شود، پس تولید هم می‌تواند تورم و هم قیمت ارز را کاهش دهد و نقطه معجزه‌آسا در از بین بردن این چرخه معیوب سرمایه‌گذاری و تولید و گسترش بازار است.
وی ادامه داد: تولید بدون بازار و صادرات یعنی پرشدن انبار‌ها که این بی‌فایده است. تولیدی مفید است که بازار و صادرات داشته باشد، پس باید بازار‌ها را هم گسترش داد. تولید باید رقابت‌پذیر باشد تا بتواند بازار‌ها را فتح کند و لازمه آن داشتن فناوری، کیفیت، بسته‌بندی مناسب، بازاریابی حرفه‌ای و برگزاری نمایشگاه است تا بتواند بازار داخلی و خارجی را گسترش دهد و در داخل هم محیط کسب و کار را باید بهتر کرد. این دولت ۵۹ هزار مؤسسه و بنگاه با ظرفیت تولیدی کم و ناقص را تحویل گرفته است که پتانسیل افزایش ۵/۲ میلیون شغل دارند.
رضایی افزود: ما در ۱۰۰سال گذشته به کارخانه‌داری رسیده‌ایم، اما صنعتی نشده‌ایم، فرق کارخانه‌داری و صنعتی شدن مسئله زنجیره ارزش و بازاریابی است.
ما کارخانه‌های زیادی در حوزه‌های مختلف مانند نفت، فولاد، پتروشیمی و خودرو داریم، اما در هیچ کدام از این‌ها صنعت کامل از مواد اولیه تا محصولات نهایی نداریم. جایی که صنعتی می‌شود یک زنجیره‌ای از کارخانه‌های مربوط به یک محصول نهایی شکل می‌گیرد که به محض اینکه یک کارخانه تولیدش کم می‌شود یا با نوآوری محصولات را تغییر می‌دهد یا بلافاصله از زنجیره ارزش کنار می‌رود، یک کارخانه دیگر جای آن را می‌گیرد.
رضایی اضافه کرد: تولید ما زمانی می‌تواند اثرگذار باشد و گسترش بازار داشته باشد که ما در هر محصولی از صفر تا صد زنجیره ارزش درست کنیم.
وی افزود: زنجیره ارزش شامل نوآوری و ایده، طراحی، ساخت آزمایشگاهی، ساخت نیمه‌صنعتی، ساخت صنعتی، بازاریابی، تبلیغات و فروش است، مثلاً در حوزه خودرو ما همزمان با کره‌جنوبی شروع کرده‌ایم، اما تا مدتی پیش همان پلت‌فرم‌های فرانسوی را استفاده می‌کردیم و الان مدتی است که مشغول طراحی و ساخت چند پلت‌فرم هستیم، صنعت خودرو صرفاً کارخانه خودروسازی بوده است، بنابراین زنجیره ارزش بومی استانی و ملی باید شکل بگیرد. وی تأکید کرد: صنعت به صورت معجزه‌آسایی اقتصاد یک کشور را سرعت می‌دهد و دگرگون می‌کند، لذا باید از کارخانه‌داری به سمت صنعت‌سازی برویم. تورم نتیجه کسری بودجه دولت (چه پنهان و چه آشکار است) خوشبختانه امسال کسری بودجه آشکار نداریم، باید دقت کرد که کسری بودجه با عدم تحقق فرق دارد.
معاون رئیس‌جمهور با بیان اینکه دو نوع تورم نشئت‌گرفته از هزینه و نشئت‌گرفته از تقاضا وجود دارد، افزود: هر چه تولید بیشتر شود، قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند، تولید از دو طریق می‌تواند به ارز حمله کند که شامل سرمایه‌گذاری و تولید از طریق بازار داخلی و دیگری تولید برای صادرات است. معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری با تأکید بر اینکه باید محیط کسب و کار را اصلاح کرد، گفت: کارخانه‌دار خوبی هستیم، اما هنوز صنعتی نشده‌ایم، فرق صنعتی شدن با کارخانه‌داری در زنجیره‌های ارزش است.
رضایی اظهار داشت: زمانی می‌توان زنجیره‌های ارزش را در سطح ملی و استانی از صفر تا صد اصلاح کرد که نوآوری، طراحی، ساخت آزمایشگاهی، ساخت نیمه‌صنعتی، ساخت صنعتی، بازاریابی، تبلیغات و فروش را مدنظر قرار داد.
