وقتی مصرف آب تهران بیشتر از آبگیری مخازن باشد، طبیعی است که مخازن نه تنها از منظر ارتفاع آب رشدی نخواهند داشت بلکه با افت آب مخزن نیز روبهرو میشویم و بد نیست بدانیم باورها و محاسبات فکری و ذهنیتی اشتباه موجب شده است در استانهایی مانند تهران علاوه بر پرمصرفها با طیف قابل ملاحظهای بدمصرف در حوزه آب روبهرو باشیم که مثل این افراد، همانند همان شخصی است که در کشتی نشسته و در حال سوراخ کردن زیر پای خود است، به تصور آنکه زیر پای خود را سوراخ میکند و آسیبی متوجه دیگران نخواهد شد، غافل از آنکه این اقدام کل کشتی را غرق میکند.
در حالی که این روزها توجهات به امور دیگری معطوف است، بد نیست از ناترازی مخازن آبی کشور نیز سخن بگوییم، به طور نمونه در استانی مثل تهران مصرف آب از ورودی سدها پیشی گرفته است و همین موضوع استان را در ناترازی دخل و خرج آب بیشتر غرق میکند، با این تفاوت که این بار شاید آبی برای غرق شدن هم وجود نداشته باشد و باید شرایط ناشی از کمبود آب را سپری کرد.
غرق در روزمرگی گاهی موجب میشود انسان نسبت به پیشگیری از وقوع مشکلاتی که با اندکی همت میتواند جلوی وقوع آن را بگیرد، در عالم بیتفاوتی سیر کند، در چنین مواقعی ساختار مدیریتی باید از ابزارهای موجود کمک بگیرد تا از وقوع مشکل پیشگیری کند.
هر چند تاکنون در رابطه با چالش کمبود آب سخن زیاد گفته شده است، اما این باعث نمیشود از ارسال مکرر پیامهای هوشیارکننده و اثرگذار در جامعه غافل شویم، از این رو امروز باید در تولید محتوایی که اثرگذاری بیشتری در اصلاح الگوی مصرف آب دارد، رقابتی در کشور شکل بگیرد تا شهروندان حتی در اوج گرفتاریها و مشکلات روزمره نیز نسبت به استفاده صحیح از آب حساس باشند، حال شیوه هوشیار سازی میتواند در قالب توصیههای آگاهیبخش باشد تا سیاستهای قیمتی و جرایم سفت و سختتر.
اگر چه انتظار این است که بخش کشاورزی به دلیل سهم کلانش در استفاده از آب مصرفیاش با بهکارگیری تمامی ابزارهای اصلاحکننده الگوی مصرف با کاهش مواجه شود، اما در همین روزها شاهد برجسته شدن عکس وزیر پیشین کشاورزی در سر زمین کشاورزی هستیم که به شکل غیراستاندارد در حال استفاده از آب است، بیشک اشخاص مشهور آن هم در سطح وزارت باید الگویی برای جامعه باشند وای کاش عکسی از وزیر مذکور منتشر میشد که به شکل مکانیزه در حال کشاورزی بود که قدر تکتک قطرههای آب مصرفی را بداند نه اینکه آب را در جوی بیندازد و با بیل آبیاری را به پیش ببرد.
از موضوع مذکور هر چند نمیتوان به سادگی عبور کرد، اما به همین موضوع اکتفا میکنیم که اشخاص مشهور باید به مسئولیت اجتماعی خود در قبال آگاهیبخشی به جامعه در رابطه با صیانت از ذخایر آبی و اطلاح الگوی مصرف عمل کنند تا شاهد این وضعیت نباشیم که میزان مصرف آب در تهران از ورودی آب درون مخازن بیشتر شود.
متأسفانه بررسی ترازنامه آب در پایتخت نشان میدهد گاه روزانه به اندازه حجم دریاچه چیتگر آب مصرف میشود، حال آنکه ورودی مخازن به مراتب از آب مصرفی نیز بیشتر است و در این میان علاوه بر پرمصرفها با طیفی از بدمصرفها نیز روبهرو هستیم که باید برای کاهش مصرف آب این طیفها از سیاستهای سفت و سختتری استفاده کنیم، در غیر این صورت این کاربران همانند همان شخصی هستند که- در کشتی بود و زیر پای خود را سوراخ میکرد و کل کشتی را غرق کرد- سایر کاربرانی که اصلاح الگوی مصرف را نیز رعایت میکنند با مشکل مواجه میکنند، البته شواهد نشان میدهد شرکت آبفای استان تهران از ابتدای مهر تاکنون انشعاب آب بیش از ۱۲هزار خانوار بدمصرف تهرانی را به طور موقت قطع کرده است، اما به نظر میرسد باید نسبت به صیانت از ذخایر آبی توجه اساسی شود، زیرا در شهر تهران ۴ درصد مشترک بدمصرف و ۶۰ درصد مشترک پرمصرف داریم که متأسفانه ۶۰ درصد از آب شرب را مصرف میکنند.
مصرف به میزان دریاچه چیتگر
در همین رابطه اخیراً معاون بهرهبرداری آبفای جنوب شرق استان تهران گفته که مصرف آب در شهر تهران به ۳میلیارد لیتر رسید که این عدد معادل حجم دریاچه چیتگر است. این میزان مصرف برابر است با میزان مصرف آب در فصل تابستان و در اوایل مرداد و شهریور ماه، اما متأسفانه در روز ۵۵پاییز شاهد این میزان از مصرف آب هستیم.
به گفته پناهی، معاون بهرهبرداری آبفای جنوب شرق استان تهران ورودی آب به سدهای کشور ۳۶هزار لیتر بر ثانیه است، اما میزان مصرف آب مردم تهران حدود ۴۰هزار لیتر بر ثانیه است و این میزان اختلاف باعث میشود مخازن ما نتوانند ارتفاع بگیرند و با کسری حدود ۳۵۰هزار مترمکعبی مواجه شویم. دلیل اصلی این میزان از مصرف آب مربوط به مشترکان بد مصرف است، به طوری که حدود ۵۰درصد از مشترکان بدمصرف هستند و الگوی مصرف را رعایت نمیکنند. در حال حاضر الگوی مصرف ۱۳۰لیتر است، اما برخی مشترکان به ازای هر یک نفر حدود ۲۳۰لیتر در شبانهروز آب مصرف میکنند و با توجه به آنکه وضعیت سدهای ما نامناسب است و میزان بارندگی در کشور ۸۴درصد کاهش یافته است، بنابراین باید مشترکان صرفهجویی را در اولویت برنامههای خود قرار دهند.