مدتهاست که گردش تاکسیهای خالی در سطح شهر سؤالی را در ذهن شهروندان ایجاد کردهاست؛ چرا با وجود مسافران منتظر در حاشیه خیابانها برای استفاده از تاکسی، برخی از این تاکسیها بدون توجه به آنها حرکت میکنند و بدون هیچ مسافری در سطح شهر میچرخند؟ تعدادی از رانندگان تاکسی در حالی که با خیال راحت به صندلی خود تکیه زدهاند، به اطرافشان هیچتوجهی نمیکنند، آنها پایشان را روی پدال گاز گذاشتهاند و از لاینهای تندرو در حال عبور هستند؛ گویا اصلاً قصد سوار کردن مسافر ندارند. در مقابل، اما مسافران زیادی منتظر تاکسی ماندهاند و چند دقیقهایمعطل هستند تا شاید یکی از این تاکسیها، آنها را سوار کند.
خانم حسنی یکی از شهروندانی است که هر روز برای رفتن به محل کار از تاکسی استفاده میکند. او درباره بیتوجهی رانندگان تاکسیهای گردشی به خبرنگار «جوان» میگوید: «هر روز از پل چهارم بلوار ابوذر به سمت پیروزی سوار تاکسی میشوم. این در حالی است که زمان زیادی را منتظر میمانم تا شاید یکی از تاکسیها من را به مقصد برساند.» او با اشاره به عبور هر روزه تاکسیهای خالی و بیتوجه به مسافران میگوید: «هر روز با تاکسیهای خالی مواجه میشوم که بیتوجه به اینکه کجا میخواهم بروم از مقابلم رد میشوند. اگر آنها تاکسی خطی با مبدأ و مقصد مشخص هستند که خب باید در مسیر مورد نظر حاضر و مسافر داشتهباشند، اگر هم تاکسی گردشی هستند که باید مسافرانی، چون من را سوار کنند و به مقصد برسانند. مگر اینکه علت وجود چنین تاکسیهایی که هیچ مسافری سوار نمیکنند، موضوع دیگری باشد!» خانم حسنی ادامه میدهد: «خودروهای شخصی زیادی برای رساندن مسافران به مقصد بوق میزنند، اما من آنها را انتخاب نمیکنم، چراکه اعتماد ندارم. به همین دلیل زمان زیادی را معطل میمانم تا یک تاکسی من را به مقصد برساند.»
آقای ربیعی نیز یکی دیگر از شهروندان تهران است که نسبت به وضعیت تاکسیهای گردشی در شهر گلایه دارد. او در این رابطه به خبرنگار «جوان» میگوید: «تاکسیهای گردشی عمدتاً مسافران دربستی یا مسافران با مقصد مشخص را سوار میکنند. این در حالی است که آنها کرایه بیش از آن چیزی که تعیین شده را از مسافران میگیرند.» او ادامه میدهد: «نه تاکسیمتر ملاک سفر با تاکسی گردشگری است و نه نرخ تعیینشده تاکسیهای خطی را مدنظر قرار میدهند، اغلب رانندگان تاکسی گردشگری، نرخی که خودشان میخواهند را از مسافران طلب میکنند.»
زرنگبازی به سبک تاکسی گردشی!
برای پیدا کردن پاسخ این سؤال که چرا رانندگان تاکسی گردشی اغلب خالی هستند و به بدون هیچ مسافری در سطح شهر میچرخند به سراغ رانندگان تاکسی خطی میروم. یکی از رانندگان خط میدان فردوسی به سمت خیابان میرزای شیرازی که نمیخواهد نامش نوشتهشود، در پاسخ به این سؤال میگوید: «این تاکسیها اغلب به دنبال مسافر دربستی هستند تا پول بیشتری بگیرند. در صورتی که باید در مسیر هر مسافری را که میبینند، سوار کنند و بدون مسافر در سطح شهر نچرخند.»
او ادامه میدهد: «برخی از این تاکسیهای گردشی، زرنگ بازی درمیآورند. آنها وقتی میبینند مسافر زیادی از ایستگاه «مترو» برای رفتن به خیابان کریمخان آمده است، اجازه نمیدهند این مسافران سوار تاکسیهای خطی شوند، این رانندهها جلوی پای مسافران ترمز میکنند و از آنجایی که تاکسی گردشی هستند، خود را محق به سوار کردن مسافران خط میدانند.»
این راننده تاکسی با انتقاد از عملکرد تاکسیهای گردشی اظهار میدارد: «متأسفانه نظارت کافی روی تاکسیهای گردشی وجود ندارد و رانندگان این تاکسی خیال میکنند، چون تاکسی گردشی هستند هر کاری دلشان بخواهد میتوانند انجام دهند.»
تاکسیمترهایی که دکور شدند
مدتها پیش قرار بود تاکسیمترهای نصبشده روی تاکسیهای گردشی، نرخ کرایه مسافر را تعیین کند، اما این تاکسیمترها تبدیل به «دکور» روی داشبورد خودروهای تاکسی شدهاست. به همین دلیل هر راننده تاکسی گردشی، نرخ دلخواه خودش را برای مسافر تعیین میکند و این مسئله موجب نارضایتی بسیاری از مسافران شدهاست. خانم عبداللهی هر روز عصر از خیابان میرزای شیرازی به سمت متروی ولیعصر سوار تاکسی میشود. او در رابطه با نرخهای سلیقهای تاکسیهای گردشی به خبرنگار «جوان» میگوید: «تاکسیمتر تاکسیهای گردشی قطع است و آنها بسته به پولی که خودشان تعیین میکنند، کرایه میگیرند. این در حالی است که از خیابان میرزای شیرازی تا متروی میدان ولیعصر از ۵ هزار تومان تا ۱۰ هزار تومان نرخ گذاری میشود.»
او ادامه میدهد: «اغلب تاکسیهای گردشی برگههای بارکدخوانی روی صندلی و داشبورد نصب کردهاند تا مسافران بتوانند کرایه را به صورت آنلاین پرداخت کنند. این در حالی است که رانندگان اعلام میکنند پول برایشان کارت به کارت شود و اجازه پرداخت آنلاین نمیدهند! به همین دلیل سؤال من این است که آیا برگههای پرداخت آنلاین کرایه تاکسی، دکوری است که تا امروز هیچکدام از رانندگان اجازه پرداخت آنلاین ندادهاند؟ آیا نظارتی روی تاکسیهای گردشی نیست؟»
نظارتی که کافی نیست
در حال حاضر حدود ۲۷ هزار تاکسی خطی و ۱۵ هزار تاکسی گردشی در تهران وجود دارد. آنطور که مشخص است اغلب تاکسیهای گردشی برای سوار کردن مسافران یا تعیین نرخ کرایه سفر، ساز خودشان را میزنند و نظارت کافی بر عملکرد آنها وجود ندارد.
مهرداد تقیزاده، کارشناس حمل و نقل و ترافیک درباره تاکسیهای گردشی در شهر و سوار کردن مسافر در این تاکسیها به صورت گلچین به خبرنگار «جوان» میگوید: «برخی از تاکسیهای گردشی ممکن است زمان زیادی را بیکار بایستند تا مسافر دربستی سوار کنند. به همین دلیل معمولاً در نقاطی هستند که ممکن است مسافر دربستی یا مسافر به تعداد حداکثر وجود داشته باشد.»
او ادامه میدهد: «با توجه به اینکه ترافیک در تهران و سایر کلانشهرها به شدت زیاد و حتی ترافیک در پایتخت به یک ابربحران تبدیل شدهاست، تاکسیهای گردشی یا فعالیت نمیکنند یا ترجیح میدهند که با کرایههای گرانتر مسافر سوار کنند تا ارزش ماندن در ترافیکی را که در انتظارشان است، داشته باشد. به همین دلیل «مسافر دربستی»، مسافر موردنظر تاکسیهای گردشی است، چراکه نرخ سفر آن براساس توافق است. با چنین کاری، ماشین راننده تاکسی، مستهلک نمیشود، در ترافیک نمیماند و بدون اعصاب خردی و با خستگی کمتر، درآمد بالاتری هم کسب میکند.»
او در پاسخ به این سؤال که کشورهای پیشرفته، تاکسیهای گردشی چطور فعالیت میکنند، میگوید: «در کشورهای پیشرفته تاکسیهای گردشی وجود ندارد که چنین مشکلاتی ایجاد شود، بلکه هر تاکسی مسافر را براساس تاکسیمتر به مقصد میرساند؛ این تاکسیمترها هم برمبنای مسافت و هم بر مبنای زمان کار میکند، یعنی وقتی که تاکسی در ترافیک میماند پول ترافیک نیز محاسبه میشود.»
تقیزاده تصریح میکند: «مدتها پیش تاکسیمترهایی روی تاکسیها نصب شد، اما از آنها استفاده نمیشود به همین دلیل بهترین راهکار وجود تاکسیمتر در هر تاکسی گردشی و تعیین نرخ سفر براساس مسافت و زمان است.»
لازم است تا سازمان تاکسیرانی، نظارت بیشتری روی تاکسیهای گردشی داشته باشد و همچنین با تدابیری، چون نصب تاکسیمتر روی این تاکسیها هم بر فعالیت آنها نظارت کند و هم چالش تعیین نرخ سلیقهای برای مسافران را به اتمام برساند.