حذف ارز ترجیحی دارو و انتقال آن به بیمه‌ها سرانجام با کلید خوردن طرح «دارویار» کلید خورد. با اجرای طرح دارویار اگر چه قیمت دارو افزایش می‌یابد، اما قرار نیست این افزایش قیمت از جیب مردم پرداخت شود. به همین‌خاطر هم بیماران رشد قیمت دارو‌ها را حس نمی‌کنند. ما‌به‌التفاوت این رشد قیمت را بناست بیمه‌ها پرداخت کنند و همچنین یارانه سلامت به بیماران تعلق بگیرد. در این طرح همچنین با گسترش پوشش بیمه‌ای برای تعداد بیشتری از دارو‌ها و تحت پوشش بیمه قرار گرفتن تمامی افراد فاقد بیمه، نگرانی‌ها از وضعیت پرداختی افراد فاقد بیمه و دارو‌هایی که تحت حمایت بیمه قرار ندارند هم کاهش می‌یابد. در طرح دارویار تجویز و مصرف دارو فقط و فقط از مسیر مراجعه به پزشک امکانپذیر است و بر این اساس مصرف خودسرانه دارو هم کاهش می‌یابد. کاهش قاچاق معکوس دارو و منطقی‌شدن تجویز و مصرف دارو و کاهش تقاضای القایی هم از دیگر مزایای اجرای این طرح است. با تمام این‌ها دارو یار یک پاشنه‌آشیل مهم دارد و آن عملکرد درست بیمه‌ها از یک‌سو و تأمین اعتبار لازم برای اجرای طرح از سوی دیگر است.
ماجرای حذف ارز ترجیحی دارو موافقان و مخالفان متعددی را در بین کارشناسان حوزه سلامت و نمایندگان مردم در خانه ملت در برابر خود به صف کرده‌بود تا جایی که بنا شد، ارز دارو حذف نشود. در نهایت، اما در آغاز سال جاری زمزمه‌های حذف ارز ترجیحی دارو و انتقال آن به بیمه‌ها مطرح شد. با طرح این موضوع چالش‌هایی جدی وجود داشت که بی‌توجه به رفع آنها، حذف ارز ترجیحی دارو و انتقال آن به بیمه‌ها با حذف دسترسی بخش‌های مهمی از جامعه به دارو هم معنا بود. بر اساس آمار‌های ذکر شده از سوی مراجع مختلف جمعیتی بالغ بر ۶ تا ۹ میلیون نفر از جامعه تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نبودند و از سوی دیگر از ۴ هزار قلم داروی موجود در فهرست دارویی کشور، حدود هزار و ۸۰۰ تا ۲ هزار قلم آن تحت پوشش بیمه قرار دارد و با انتقال ارز دارو به بیمه‌ها عملاً رشد قیمت این گروه از دارو‌ها به عهده مصرف‌کننده دارو یعنی بیمار گذاشته می‌شود. مقدمه اجرای انتقال ارز دارو به بیمه‌ها در مرحله نخست بیمه کردن افراد فاقد بیمه و در وهله بعد بیمه‌شدن اقلام گسترده‌تری از دارو‌های موجود در فهرست دارویی کشور است. بر این اساس طی ماه‌های گذشته پوشش بیمه‌ای افراد فاقد بیمه‌ای انجام شد. همچنین در ابتدای کار ۱۰۰ قلم از دارو‌های پرمصرفی را هم که جزو بیمه نبود، تحت پوشش بیمه قرار گرفت و قرار است تا ۳۶۶ قلم داروی ضروری پرمصرف برای بیماران مزمن مانند دیابتی، قلبی و عروقی تحت پوشش بیمه قرار گیرد. بر این اساس مقدمات لازم برای اجرای طرح دارویار فراهم شده‌است و این طرح که ضرورت‌های متعددی آن را پشتیبانی می‌کند، از روز ۲۳ تیرماه به طور رسمی اجرایی شد.
طرحی برای حمایت از مردم و کارآمدی بیمه‌ها
«هدف نهایی از اجرای طرح دارویاری این است که مردم اگر بیمار شدند، دغدغه‌ای جز بیماری نداشته‌باشند.»؛ این را بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت می‌گوید.
وزیر بهداشت با اشاره به اجرای طرح دارویاری به عنوان طرح ارتقای بیمه‌ها و در جهت کارایی بیشتر بیمه‌ها، درباره تعیین‌تکلیف افراد فاقد بیمه در این طرح اینگونه توضیح می‌دهد: «مجلس شورای اسلامی حدود ۶ هزار میلیارد تومان اعتبار برای این کار گذاشت و نزدیک به ۶ میلیون نفر تحت پوشش بیمه قرار گرفتند. از طرفی درباره بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج هم ۵هزار میلیارد تومان پول گذاشته شد و همه این‌ها زیرساخت‌هایی را ایجاد کرد که بتوانیم گام دیگری برداریم. از ابتدای آغاز دولت، جلسات متعددی را با اساتید دانشگاه‌ها برگزار کردیم و نهایتاً طرحی را پایه‌گذاری کردیم که در قالب آن بتوانیم بیمه‌ها را جهت افزایش پوشش دارو‌ها تقویت کنیم.»
یارانه دارو در جیب بیمار
عین‌اللهی درباره چگونگی عدم تغییر پرداخت از جیب مردم با وجود افزایش قیمت دارو‌ها در قالب این طرح می‌گوید: «قبلاً چیزی به اسم یارانه سلامت نداشتیم. در گذشته اینطور بود که بیمه‌ها از بیمار فرانشیزی دریافت می‌کردند و بقیه را بیمه پرداخت می‌کرد، اما اکنون اعتباری با عنوان یارانه سلامت اضافه شده‌است. در زمینه برخی دارو‌ها هم بعد از بررسی کارشناسان، اگر قیمتش غیرواقعی باشد، قیمتش کاهش هم داده‌می‌شود.»
وی با تأکید بر اینکه هدف عمده ما افزایش دسترسی مردم به دارو و کارآمد شدن بیمه‌ها بوده‌است، می‌افزاید: «در ابتدای کار ۱۰۰ قلم از دارو‌های پرمصرفی را هم که جزو بیمه نبود، تحت پوشش بیمه قرار دادیم و همچنین ۳۶۶ قلم داروی ضروری پرمصرف برای بیماران مزمن مانند دیابتی، قلبی و عروقی تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد.
به گفته وزیر بهداشت اکنون در سه دهک پایین درآمدی حدود ۶ میلیون نفر را بیمه شده‌اند و حدود یک میلیون تا ۵/۱ میلیون نفر از افراد فاقد بیمه باقی مانده‌اند که خودشان مراجعه نکردند که این افراد می‌توانند به دفاتر پیشخوان مراجعه کنند و بیمه خود را انجام دهند. وی تأکید می‌کند: «برنامه ما این است که هر ایرانی با کد ملی بیمه باشد.»
پیشگیری از قاچاق معکوس و کمبود‌های دارویی
ضرورت اجرای طرح دارویار چه بود؟ برای پاسخ به این سؤال باید به سراغ مسئله قاچاق معکوس دارو برویم. وزیر بهداشت در این‌باره می‌گوید: «قبلاً ارز ۴هزارو۲۰۰ تومانی جهت تأمین مواد اولیه دارویی پرداخت می‌شد و به این ترتیب یارانه را به ماده اولیه می‌دادیم، نه به مردم، بنابراین وقتی به‌راحتی و بدون بیمه بتوان مقدار فراوانی از این دارو‌ها را فراهم کرد، مشخص است که به راحتی هم قاچاق می‌شود، اما وقتی تأمین مواد اولیه با نرخ نیمایی صورت می‌گیرد و یارانه سلامت به بیمار داده‌می‌شود، قاعدتاً منابع مالی ما نیز هدایت‌شده خواهد بود. هدف ما این است که دارو به دست مصرف‌کننده برسد و این موضوع از قاچاق جلوگیری می‌کند.»
به گفته عین‌اللهی دارو‌هایی که به صورت کامل وارداتی هستند هم با پرونده الکترونیک صرفاً به بیمار داده می‌شود و به دست غیر‌بیمار نمی‌رسد.
وی در ادامه با تأکید بر اینکه تولیدکننده دارو باید سودش را از تولید دارو ببرد، می‌افزاید: «وقتی که دارو به قیمت واقعی تولید می‌شود، سازمان بیمه‌گر نیز یارانه آن را به مردم خواهد داد. این موضوع هم در افزایش تولید مؤثر خواهد بود و هم مطمئن خواهیم بود که یارانه سلامت به دست مردم می‌رسد.»
وزیر بهداشت اجرای طرح دارویار را حتی در رفع کمبود‌های دارویی هم مؤثر می‌داند و می‌گوید: «علت کمبود‌های دارویی، نرسیدن ارز ترجیحی مناسب و مرغوب در زمان مناسب به تولیدکننده است. با اجرای طرح دارویار کمبود دارو رفع می‌شود.»
تاوان ۶، ۷ سال اشتباه در سیاستگذاری
مجتبی بور‌بور، نایب رئیس اتحادیه وارد‌کنندگان دارو هم در گفتگو با «جوان» درباره انتقال ارز دارو به بیمه‌ها و احتمال گرانی دارو می‌گوید: «جامعه باید بپذیرد دارو نمی‌خواهد گران شود. داشتن دارو و در دسترس بودن آن با قیمت مناسب و رایزنی با سیاستگذار و دولت برای پوشش بهتر، بهتر از سرگردانی و نداشتن امنیت در حوزه تأمین داروست.»
از نگاه وی ما هم اکنون داریم تبعات شش، هفت سال اشتباه در سیاستگذاری ارز دارو را یک‌باره به مردم تحمیل می‌کنیم. وی می‌افزاید: «اگر به صورت پلکانی به تناسب تورم قیمت دارو بالا می‌رفت، مردم هم این همه تحت فشار قرار نمی‌گرفتند. بهتر است ما به تناسب تورم جامعه گام به گام به جلو برویم. دولت همین الان هم می‌تواند ۴ تا ۵/۴ میلیارد دلار بابت دارو و تجهیزات پزشکی بدهد و تورمی ایجاد نشود، اما چند سال دیگر می‌بیند کارخانه‌هایش دیگر توانی برای تولید ندارند! چون تمام نهاده‌های تولید دارو با تورم بالایی مواجه می‌شود و فقط ارز دارو ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی است.»
