هر سال حدود ۹۴ هزار هکتار از مراتع ما کم می‌شود که به عبارتی روزانه حدود ۲۵۰ هکتار می‌شود. اگر این آمار را به مساحتی که روزانه از جنگل‌هایمان از دست می‌رود، اضافه کنیم، جمعاً هرروز حدود ۵۰۰ هکتار جنگل و مرتع از دست می‌دهیم. بخش عمده این مسئله هم به واسطه تغییر کاربری و تخریب است.
تنوع زیستی به همه نوع شکل حیات روی کره زمین اطلاق می‌شود که این حیات از ریزترین سطوح مانند تک‌سلولی‌ها تا تمام اکوسیستم کره خاکی را در بر می‌گیرد. گیاهان در تنوع زیستی نقشی بی‌نظیر دارند. آن‌ها هوایی را که تنفس می‌کنیم، تمیز نگه می‌دارند. افزایش دما را محدود نگه می‌دارند و از تغییرات اقلیمی جلوگیری می‌کنند.
تنوع زیستی ایران بیشتر از کل اروپا
تاکنون حدود ۲ میلیون گونه گیاهی و جانوری در جهان شناسایی شده که از این تعداد حدود ۴۴ هزار گونه در ایران وجود دارد. ایران ۱/ ۱ درصد از مساحت کره زمین را دارد، اما ۲/ ۲ درصد از تنوع‌زیستی شناخته‌شده در جهان را در خود جای داده‌است. به عنوان مثال حدود ۵ درصد از پرندگان شناخته شده در جهان و ۴ درصد ماهی‌ها در محیط‌زیست ایران وجود دارند. تنوع زیستی ایران در برخی مناطق از کل اروپا بیشتر است.
در معرض خطر قرارگرفتن گونه‌های مختلف گیاهی - جانوری به معضلی برای همه جهان تبدیل شده‌است. در ایران ۳۲ درصد از پستانداران، ۳۶ درصد از دوزیستان، ۱۴ درصد خزندگان و ۱۱ درصد پرندگان در فهرست قرمز سازمان ملل قرار دارند. جالب اینکه وضعیت ایران در تنوع ژنی هم بی‌نظیر است. تنوع ژنتیکی مهم‌ترین دلیل بقای هر اکوسیستم است که تأثیر زیادی در کشاورزی، تأمین امنیت غذایی و داروسازی دارد. آنطور که تارنمای مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی (وابسته به وزارت جهاد کشاورزی) عنوان کرده، ایران مهد تنوع زیستی بسیاری از گونه‌های گیاهی است و گیاهان با ارزشی همچون گندم، نخود، عدس، پسته، انار، انجیر، بادام، گلابی نخستین بار از ایران به جهان معرفی شده‌اند.
روزانه ۹۰ هکتار جنگل کاری داریم
در رابطه با اهمیت تنوع زیستی، روز گذشته رئیس مرکز ملی کنوانسیون تنوع زیستی در رابطه با وضعیت ایران از نظر تنوع اکوسیستمی به تسنیم گفت: در کشور ما از ۱۱ اکوسیستمی که در دنیا وجود دارد ۹ اکوسیستم دیده می‌شود و از این نظر تنوع زیادی در کشور داریم. حدود ۱۲ درصد و ۱۹ میلیون هکتار از این اکوسیستم‌ها تحت حفاظت سازمان محیط‌زیست هستند که این حفاظت در ۳۰۹ منطقه دنبال می‌شود. این آمار در دنیا حدود ۱۵ درصد است که نشان می‌دهد ما در این مورد کمی از استاندارد جهانی پایین‌تر هستیم و نیاز داریم تا سطح مناطق حفاظت‌شده را در کشور افزایش دهیم.
اسکندر زند در رابطه با وضعیت جنگل‌ها در کشور تصریح کرد: در کشور ما حدود ۱۲ میلیون هکتار جنگل طبیعی وجود دارد که این مقدار ۲۰ سال پیش ۵/۱۳ میلیون هکتار بود. این مورد نشان می‌دهد جنگل‌های ما نیاز به مراقبت بیشتری دارند. متأسفانه روزانه ۲۷۰ هکتار از جنگل‌هایمان را از دست می‌دهیم، البته روزانه ۹۰ هکتار جنگل کشت می‌کنیم، اما با این وجود هم روزی ۱۸۰ هکتار از جنگل‌های ما کم می‌شود.
زند با بیان اینکه اوضاع مراتع نیز در کشور چندان مناسب نیست، گفت: سالانه حدود ۹۴ هزار هکتار از مراتع ما کم می‌شود که این آمار روزانه حدود ۲۵۰ هکتار است. اگر این آمار را به مساحتی که روزانه از جنگل‌هایمان از دست می‌رود، اضافه کنیم، هر روز حدود ۵۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع‌مان را از دست می‌دهیم که بیشتر آن به واسطه تغییر کاربری و تخریب است.
نژاد اصلی گاو گلپایگانی دیگر پیدا نمی‌شود
رئیس مرکز ملی کنوانسیون تنوع زیستی ادامه داد: سازمان ملل دهه‌ای را که در آن هستیم به عنوان دهه احیای اکوسیستم‌های تخریب شده نامگذاری کرده‌است. ما امیدواریم در راستای این شعار در این ۱۰ سال وضعیت مناطق حفاظت‌شده و جنگل‌ها و مراتع خود را ارتقا دهیم و آن را بهبود ببخشیم. وی در رابطه با شرایط ایران از نظر تنوع زیستی گفت: ۳۵ منطقه داغ تنوع زیستی در دنیا وجود دارد که این ۳۵ منطقه نیمی از تنوع زیستی دنیا را در خود جای داده است. بخشی از این مناطق در کشور ما قرار دارد و ما از نظر تنوع گونه از کشور‌های سرآمد در جهان هستیم.
رئیس مرکز ملی کنوانسیون تنوع زیستی ادامه داد: وضعیت تنوع زیستی در جهان خوب نیست و حدود ۲۵ درصد از گونه‌های گیاهی و جانوری و ۱۰ درصد از گونه‌های مختلف حشرات در معرض تهدید هستند. در حال حاضر یک میلیون گونه گیاهی در معرض انقراض هستند که این موضوع بیانگر خطری است که تنوع زیستی را تهدید می‌کند. وی افزود: تنوع ژنی ما نیز در معرض خطر قرار گرفته‌است. به عنوان مثال نژاد اصلی گاو گلپایگانی که شیر آن دو برابر سایر نژاد‌های گاو‌ها چربی داشت دیگر پیدا نمی‌شود. ما در کشور بانک‌های ژنی خوبی داریم، اما نیاز است از این بانک‌ها نسخه دومی نیز تهیه شود.
باغ ملی گیاه‌شناسی در قرق برج‌ساز‌ها
رئیس مرکز ملی کنوانسیون تنوع زیستی با اشاره به تهدید برج‌سازی‌ها برای باغ ملی گیاه‌شناسی گفت: باغ‌های گیاه‌شناسی نقش مهمی در حفظ تنوع ژنی گیاهان دارند، اما متأسفانه باغ ملی گیاه‌شناسی در تهران که مهم‌ترین این باغ‌هاست توسط برج‌سازی‌ها تهدید می‌شود. گفتنی است سال ۱۹۹۲ در چنین روزی (۲۳ ماه می) کشور‌ها برای حفظ تنوع زیستی دور هم جمع شدند و کنوانسیون تنوع زیستی را تشکیل دادند. ایران هم که دارای تنوع زیستی بالاست، حین مذاکرات این کنوانسیون و پس از تصویب آن بسیار فعال بود و با تصویب مجلس به عضویت این کنوانسیون درآمد تا حفاظت از تنوع زیستی را دنبال کند. شهریور ماه برنامه جامع کنوانسیون تنوع زیستی در سازمان ملل ارائه می‌شود. قرار است تا ۱۰ سال آینده ۲۰ درصد اکوسیستم‌های از دست رفته احیا شده، سطح مناطق حفاظت شده از ۱۵ درصد به ۳۰ درصد برسد، تولید زباله پلاستیکی تا ۵۰ درصد کم شود و مصرف آفت‌کش هم تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کند.
