مدت‌هاست که اعتیاد به عنوان یکی از بزرگترین تهدیدها، جوامع بشری را آسیب‌پذیر کرده است، پس چرا با وجود این همه عوارض متعدد و تخریب‌گر اعتیاد و اطلاع رسانی گسترده در مورد آن برخی از افراد همچنان به مصرف مواد گرایش پیدا می‌کنند؟ برای پاسخ به این پرسش در ابتدا باید به علل و انگیز‌های شروع مصرف مواد اعتیادآور نگاهی بیندازیم. در این زمینه کارشناسان حوزه پیشگیری از اعتیاد علل مختلفی را مطرح کرده‌اند، از جمله عوامل روانشناختی و سرشتی، اختلالات روانپزشکی درمان نشده، سابقه مصرف مواداعتیادآور در افراد خانواده و تشویق عضو معتاد خانواده برای مصرف مواد، پیوند عاطفی ضعیف بین اعضای خانواده، وجود تعارضات و اختلافات خانوادگی و در دسترس بودن مواد که به اختصار می‌توان آنها را به صورت عوامل مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی مطرح کرد.
این عوامل در گرایش افراد به‌سمت مصرف مواداعتیادآور دخیل هستند، اما پرسش دیگری که در اینجا مطرح می‌شود این است که همه افرادی که در خانواده آنها مصرف‌کننده مواد هست معتاد نمی‌شوند یا همه افراد که دارای اختلاف خانوادگی هستند به مصرف مواد رو نمی‌آورند، پس مشکل کجاست؟ وجود یک عامل به تنهایی نمی‌تواند عاملی برای شروع مصرف مواداعتیادآور باشد، بلکه در یک نگاه کلی‌تر قرار گرفتن فرد در معرض عوامل خطر متعدد مصرف مواد اعتیادآور است که باعث می‌شود میزان ابتلای فرد به اعتیاد افزایش یابد.
اما یکی از اساسی‌ترین عوامل خطر که باید به آن توجه ویژه‌ای داشت باور افراد نسبت به مصرف مواد است که نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در شروع مصرف مواد دارد. آنچه فروشندگان مواد اعتیادآور در مورد مصرف تفننی، کاهش وزن و افزایش میل جنسی مطرح می‌کنند و آنها را در جامعه ترویج می‌دهند، می‌تواند منجر به نگرش مثبت نسبت به مصرف مواداعتیادآور شود که در صورت وجود سایر عوامل خطر، راه را برای اعتیاد افراد هموار می‌کند.
در مقابل ترویج باور‌هایی همچون «مصرف مواد اعتیاد آور را حتی یکبار هم تجربه نکن»، «مصرف حشیش اعتیاد آور است» نگاه جامعه را هوشمند می‌کند، زنگ خطر‌ها را به صدا در می‌آورد و در اصلاح باور‌های نادرست در جامعه نقش اساسی دارد.
باور‌های صحیحی که در کنار سایر عوامل محافظ می‌تواند تعداد و میزان عوامل خطر را کاهش دهد و میزان ابتلای افراد به اعتیاد را کاهش دهد و در این راستا، رسانه‌ها نقش بسیار تعیین کننده، تأثیرگذار و ممتاز دارند.
* رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر پایتخت
