سرویس جامعه جوان آنلاین: عملیات ساخت سد فینسک در مرز استانهای سمنان و مازندران که مدتی به تعویق افتادهبود، دوباره در هفتههای گذشته از سر گرفتهشد. اصل این خبر اسباب نگرانی کشاورزان بومی منطقه و همیاران محیطزیست بود که حاشیههای ناگوارتری هم به آن افزوده شد. اهالی بومی منطقه میگویند بدون واگذاری املاک جایگزین، زمینهای آبا و اجدادیشان را به نازلترین بها خریداری کردهاند. تا به حال نیز بیش از ۱۰۰ اصله درخت نادر و ارزشمند اورس قطعشده تا پایه و ستون سدی ساخته شود که گونههای جانوری نادری را هم قرار است از بین ببرد.
در دو ماه گذشته با شروع عملیات سدسازی در منطقه فینسک، سیل هشدارها و انتقادها از سوی طرفداران منابع طبیعی و انجمنهای محیطزیست فضای مجازی را درنوردیدهاست. به نظر میرسد در غیاب توضیحات دقیق وزیر نیرو و استانداران ذیربط، صفحههای شخصی و گروههای مجازی تبدیل به تنها رسانههایی شدهاند که در سکوت کامل خبری از جزئیات ساخت این پروژه مخرب پرده بر میدارند.
زمینهایمان را ارزانتر از موکت میخرند
کارشناسان محیطزیستی و فعالان حوزه آب و خاک معتقدند ساخت این سد مخرب و انتقال آب از سرشاخههای رود تجن به استان سمنان چیزی جز اضافه کردن تجربه ناکارآمد دیگری به پرونده قطور و نافرجام انتقال آب به مناطق کویری نیست.
با ساخت این سد طبق برآوردها بیش از ۳ هکتار زمین شالی در منطقه با کمآبی حاصله از این تصمیم بیتدبیر کمکم از بین میروند. معیشت یک منطقه بیصنعت و وابسته به کشاورزی هم به خطر میافتد.
سید جلال موسوی از بومیان و معتمدان روستای تلاجین است که قرار است با ساخت این سد به زیر آب رود. وی در گفتگو با خبرگزاری فارس گلایه کردهاست که «اجداد و پدران ما بیش از ۳۰۰ سال در این زمینها زراعت کردند. روزهایی بود که این روستاها راه دسترسی به شهر نداشتند. چه زندگیهایی که با سختی سپری شده تا این زمینها به ما برسند، اما حالا به بهانه ساخت سدی که صفر تا صد دلیل ساخت آن در پردهای از ابهام است، دارند زمینهای با ارزشمان را با بهای کمتر از موکتهایی که در بازار است خریداری میکنند. همه ما را در حسینیه روستا جمعکردند و گفتند اگر خودتان راضی به فروش شدید که هیچ، اگر نشدید نازلترین مبلغ را به حساب قوه قضائیه واریز میکنیم. بروید و پول فروش زمینتان را از آنها تحویل بگیرید.»
گردشگران اروپایی رفتند و بیلهای مکانیکی آمدند
وی با بیان اینکه با آغاز عملیات سدسازی آرامش این منطقه از دست رفتهاست: «در این سه روستایی که خریداری زمین با قیمت نازل در آنها آغاز شده بیش از ۱۵۰ خانوار زندگی میکنند. پیمانکاران این پروژه به طور شبانه روز مشغول حفاری هستند. سرقت از باغات و منازل افزایش پیدا کردهاست. اطراف هر روستا تعداد زیادی کارگر ناشناس مشغول به کار هستند که هر کدام دردسرهای خود را برای اهالی دارند. به تازگی با استفاده از شبکه مجازی روستاهای خوش آب و هوای ما به دیگران معرفی شد. ما اخیراً گردشگران آلمانی، هلندی و فرانسوی در این منطقه میدیدیم، اما ساخت این سد باعث اخراج ما از روستاهای آبا و اجدادی مان شده است.» موسوی میگوید منطقه پشت کوه بیش از ۷ هزار سال قدمت دارد و این درختان از کهنترین میراث آن به حساب میآیند: «در حفاریها اشیای قیمتی به دست آمده که اکنون برخی از آنها در موزهها هستند. وجود همین اشیا این پیام را به ما میرساند که در منطقهای ارزشمند دست به تخریب منابع طبیعی زدهاند. هر روز صدای ارههای برقی و کارگاههای حفاری به گوش ما میرسد، اما همه مسئولان در قبال تخریب این خاک و بوم ما سکوت اختیار کردهاند. ما مظلوم واقع شدهایم و از شخص آقای رئیسی تقاضای دادخواهی داریم.»
۷ میلیون امضا برای حفظ منطقه
وی هشدار میدهد که «خلاصه بگویم وقتی همه این نشدنیها را شدنی میبینیم به این جمعبندی میرسیم که آبرسانی به مردم سمنان بهانهای بیش نیست. امکان ندارد مسئول دلسوزی منطقه بکر حفاظتشدهای مانند تم، تلاجین، فینسک و پشت کوه را با همه داشتههای ارزشمندش به فنا بدهد تا با فرض و احتمالات بتواند برای مدتی محدود به منطقهای آب برساند. به ما حق بدهید که بگوییم پای مافیایی در میان است که از ساخت سد مخرب فینسک سود هنگفتی به جیب میزند. با احتساب این فرض اگر ۷ میلیون امضای ما ۷۰ میلیون شود باز هم گوش کسی به این انتقادها بدهکار نخواهد بود.»
قطع درختان چندصد ساله
بیش از ۸۰ درصد درختان این منطقه را اورسها تشکیل میدهد. اورسها گونه بسیار نادری از درختان رطوبتخواه ممتازی هستند که عمر ۲ هزار ساله دارند و در ادبیات و همچنین افسانههای قدیمی از آنها با عنوان سرو کوهی و سرو آزاد نیز نام برده شدهاست.
هر جا اورس دیدهشود به سرعت آن پهنه را جزو مناطق تحت حفاظت قرار میدهند تا گزندی به این درختان نادر و ارزشمند وارد نشود. این درخت چوب بسیار سرسخت و مقاومی دارد و همین ویژگی سبب بهرهبرداریهای زیادی از آن شدهاست. این در حالی است که قطع این درختان به طور محرزی بر اکوسیستم منطقهای که در آن روییده تأثیر میگذارد و این به دلیل نوع ریشه دواندن این درخت در دل خاک است. صدها سال طول میکشد تا قامت این درختان چند سانتی متری بلندتر شود.
با این حال عکسها و گزارشهای مردم بومی منطقه نشان از این دارد که تا به حال بیش از ۱۰۰ اصله درخت ارزشمند اورس قطع شدهاست تا سد فینسک مورد بهرهبرداری قرار بگیرند.
خطر در رتبه سوم حیات وحش کشور
جالب اینکه منطقه فینسک رتبه سوم حیات وحش کشوری را از نظر گونههای گیاهی و جانوری کمیاب به خود اختصاص دادهاست.
با احداث این سد ۱۰ کیلومتر از مسیر جابهجایی فصلی گونههای جانوری که شامل پلنگ، خرس قهوهای، کل و بزکوهی میشود به روی آنها مسدود خواهد شد. این حیوانات مسیر را گم میکنند، به مرتع نمیرسند و کمکم تلف میشوند.
پیش از این اگر یک اصله اورس در این منطقه به روی زمین میافتاد، نهادهای متولی سریع حاضر میشدند، اما امروز میبینیم که صدای ارهبرقی جنگل را برداشته و در کمال حیرت و ناباوری دهها و صدها اصله از این درخت بسیار ارزشمند و کمیاب قطع میشوند تا مسیر سد را هموار کنند.