سرویس اقتصادی جوان آنلاین: در سال ۸۶ (دولت نهم) در قالب طرح تحول اقتصادی، حذف چهار صفر از پول ملی در دستور کار قرار گرفت و اجرای آن تا جایی پیش رفت که مدیریت وقت بانک مرکزی با راهاندازی سامانهای مخصوص از مردم درباره نام پول جدید نظرخواهی کرد، ولی با توجه به گستردگی موضوع و ابعاد آن، بانک مرکزی دولت وقت نتوانست حذف صفرها را از پول ملی اجرایی کند و این طرح مسکوت ماند. اما ۱۷ آذر سال ۹۵ خبری منتشر شد مبنی بر اینکه هیئت دولت در جلسه خود بهریاست رئیسجمهور لایحهای به تصویب رساند که براساس آن واحد پول ایران، تومان و برابر با ۱۰ ریال تعیین شد. اعلام این خبر در روزهای نخست سروصدای زیادی بهپا کرد، ولی بنا به دلایلی لایحه به مجلس شورای اسلامی ارسال نشد و طرح تا امروز به بایگانی سپرده شد. اکنون اقتصاد کشور در شرایطی است که نرخ تورم افزایش یافته و اعضای شورای پول و اعتبار و رئیس کل بانک مرکزی معتقدند که حذف چهار صفر از پول ملی ضروری است. طی روزهای اخیر نیز در مراسمی با حضور رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد از اسکناسهای جدید ۵۰ هزار تومانی رونمایی شد. نکته مهم این است که در طرح جدید این اسکناسها تغییر واحد پول ملی به تومان عملاً اجرایی شده است. همانطور که در ظاهر ایرانچکهای جدید ۵۰ هزار تومانی پیداست، بانک مرکزی چهار صفر را کمرنگ کرده و با برجسته کردن ۵۰ عملاً تومان را در این اسکناسها زنده کرده است. در این خصوص روز گذشته عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی رسماً خبر حذف صفر از پول ملی را تأیید کرد و گفت: نقدینگی ۱۷۰۰ هزار میلیاردی ۳۰ درصد قدرت خود را به دلیل تورم از دست داده است، به همین دلیل لایحه حذف چهار صفر از پول ملی روز شنبه از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هرچه سریعتر این مهم به نتیجه برسد.
بغضیان: حذف چهار صفر باید در شرایط با ثبات اجرا شود
اظهارات همتی در حالیست که کارشناسان اقتصادی اجرای این طرح را بیتأثیر میدانند و معتقدند به صورت واقعی هیچ تأثیری بر نرخ تورم، ثروت و دارایی مردم نخواهد داشت. دکتر آلبرت بغضیان، کارشناس مسائل اقتصادی در گفتوگو با «جوان» گفت: کشورهای بسیاری این طرح را اجرا کردهاند، ترکیه و آرژانتین از کشورهایی هستند که به دلیل شرایط ویژهشان و داشتن ابر تورم (تورم هزار درصدی) صفرهای واحد پولیشان را حذف کردند، اما همزمان برنامههای ساختاری پیاده کردند و با حمایت از تولیدشان و تقویت نرخ ارز توانستند طرحشان را به خوبی اجرا کنند.
وی تصریح کرد: کشورهایی که اقتصاد آنها از تورم بالا رنج میبرد و ارزش پول ملی آنها در سراشیبی سقوط قرار گرفته بود، برای سادهتر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسکناسها کردند. عمده اقتصاددانان بر این عقیدهاند که حذف صفر از اسکناس هیچگونه تأثیری بر شاخصهای اقتصادی و طرف عرضه و طرف تقاضا ندارد و بیشتر اثر روانی بر جامعه میگذارد.
این استاد دانشگاه افزود: افزایش ظاهری قدرت پول ملی، آسانسازی مبادلات، محاسبات و خرید و فروشهای مردم از اثرات قابل تحقق حذف صفرهاست، اما برای حذف صفرها ارتقای شاخصهای اقتصادی همچون افزایش تولید، نرخ سرمایهگذاری، آزادسازیهای اقتصادی، رفع انحصارات، حضور بانکهای خارجی در کشور، حضور بیقید و شرط سرمایهگذاران خارجی و... نیز باید انجام شود.
وی افزود: در ایران اجرای این طرح در ابتدا اثر روانی مثبتی دارد؛ بهعنوان مثال هر واحد آپارتمان که متری ۲۰ میلیون تومان است، با حذف چهار صفر میشود متری ۲۰ هزار تومان، علاوه بر این ذخیرهسازی اطلاعات و آمار نیز آسانتر میشود، اما این طرح باید در شرایط باثبات و بدون تنش اجرا شود. در حال حاضر با برقراری تحریمها، مشکلات تبادلات بانکی با سایر کشورها و نوسانات نرخ ارز و کاهش نیافتن قیمت کالاها مواجه هستیم و با حذف این چهار صفر نمیتوانیم انتظار معجزه داشته باشیم. بغضیان گفت: از هزینههای جمعآوری، چاپ و توزیع اسکناس که بگذریم، اجرای این طرح به آموزش نیاز دارد و در شرایط حساس فعلی انرژی زیادی از بانک مرکزی میگیرد. از این رو ضروری است که تأمل بیشتری بر اجرای این طرح در کوتاهمدت شود. حذف صفر از پول ملی باید همراه دیگر اقدامات انقباضی در عرصه سیاستهای پولی و انضباط مالی دولتها باشد تا کنار کنترل تورم، حذف صفرهای اسکناس کارکرد خود را داشته باشد، در غیر این صورت خداحافظی صفرها بهزودی اثر روانی خود را از دست داده و صفرها قدرتمندتر از گذشته بازمیگردند.
موسایی: حذف ۴ صفر ممکن است با توهم پولی همراه شود
دکتر میثم موسایی، رئیس انجمن اقتصاد اسلامی نیز با تأیید اظهارات دکتر بغضیان معتقد است که هیچ تأثیری بر نرخ تورم و ثروت مردم نخواهد داشت، اما ممکن است با توهم پولی همراه شود؛ به این صورت که مردم تصور کنند قدرت خریدشان افزایش یافته است. وی با اشاره به گرد کردن اعداد و حذف اعداد خرد گفت: اگر علاوه بر تومان، واحد پول دیگری برای اعداد خرد انتخاب نشود، اعداد به سمت بیشتر گرد شده و به زیان مصرفکننده خواهد بود. بهعنوان مثال ۱۰ هزار ریال که با حذف چهار صفرش میشود یک ریال باید با واحد پول دیگری مانند سایر کشورها تعریف شود تا مصرف کننده ضرر نکند. وی افزود: اجرای این طرح هیچ تأثیری بر رشد واقعی اقتصاد، افزایش بهرهوری و شاخصهای کلان اقتصادی نخواهد داشت.