وضعیت قرمز دریاچه ارومیه به دلیل طرحهای مقطعی به بحران محیط زیستی تبدیل شده است براین اساس طرح تثبیت کانونهای گردوغبار در حاشیه دریاچه ارومیه و طرح تصفیه فاضلابهای شهری و انتقال پساب آن به دریاچه ارومیه به اجرا درآمده است.
این پروژهها از ابتدای شروع کار، ستاد احیای دریاچه ارومیه در اولویت قرار گرفته و اگرچه تاکنون در اجرای این برنامههای مصوب، موفقیتهایی حاصل شده، اما هنوز ستاد احیا به دلیل نبود اعتبارات کافی نتوانسته به وعدههای خود بهطور کامل عمل کند.
وسعت دریاچه ارومیه در سال ۷۴، ۵۰۰۰کیلومتر مربع بود، در حالی که در شرایط حاضر به ۱۷۰۰کیلومتر مربع تقلیل یافته است. بقیه مساحت دریاچه ارومیه طی سالهای گذشته تبدیل به حاشیه شده است.
علاوه بر خشکشدن دریاچه ارومیه، مشکل دیگر گردوغبار ناشی از خشکی دریاچه است. به همین دلیل از بهمن سال ۹۳ عملیات تثبیت گردوغبار در چهار کانون بحرانی آذربایجان غربی بدون تخصیص بودجه شروع شده که بیش از ۹۵درصد کانونهای تحت مدیریت منابع طبیعی مهار شده است؛ گردوغبارهایی که حاوی نمک و عناصر سنگین هستند به شدت خطرناک است و وقتی روی اراضی مینشیند، باعث مرگ سرزمین میشود.
اکنون دوگونه بومی برای مهار گردوغبار در محیطی ۴۸۰ هکتاری کاشته شده، یکی نهال شورگز و دیگری بوته قرهداغ است. درختچه قرهداغ گونهای است که به شدت با ماسه مقابله میکند، بهطوری که هر اندازه ماسه بیشتر شود، رشد اینگونه نیز بیشتر میشود. به این شکل که ماسه را بغل میکند و ارتفاع میگیرد. اینگونه میتواند تا چهار متر ارتفاع بگیرد و از طریق جذب انرژی جنبشی باد، سرعت آن را بگیرد و مانع حرکت ماسهها شود.
طرح تصفیه فاضلابهای شهری در ۱۳ محل از جمله پروژههای در دست اجراست که متأسفانه به دلیل کمبود اعتبارات و پرداخت نکردن به موقع بودجه مصوب ستاد احیای دریاچه ارومیه به دو طرح انتقال فاضلاب تصفیه شده ارومیه و تبریز کاهش یافت.
در صورت تأمین بودجه کامل ستاد احیا در سال جاری و تکمیل تجهیزات در نیمه اول سال ۹۸، اجرای انتقال پساب شهر ارومیه به دریاچه ارومیه به بهرهبرداری میرسد.
پیشرفت کل این تصفیهخانهها ۷۹درصد که طبق فناوری روز برنامهریزی شده است. تاکنون ۴۵میلیارد تومان هم برای سال ۹۷ در ستاد احیای دریاچه ارومیه مصوب شده و این ستاد همچنان از برنامههای خود عقب است.