نويسنده: زهرا چيذري
ماجراي نسخ ميلياردي وقتي از سوي احمد ميدري، معاون رفاه اجتماعي وزارت كار و رفاه اجتماعي مطرح شد با واكنش جدي چهره‌هايي همچون رئيس سازمان نظام پزشكي همراه بود؛ واكنش‌هايي از جنس «مگه داريم؟ مگه ميشه» كه شدني بودن چنين نسخه پيچيدن‌هايي را زير سؤال مي‌برد يا اين نسخ را به پزشكان متخصصي كه داروهاي بيماران خاص را تجويز مي‌كنند مربوط مي‌دانست. حالا اما يك پزشك داروساز از نسخه‌هاي نجومي ديگري سخن مي‌گويد. نسخه‌هايي كه هم داريم و هم شده است و چندان ربطي با بيماران صعب‌العلاج و سرطاني ندارد، بلكه نسخه پزشكان پوست و زيبايي است كه به طمع وعده تورهاي خارجي شركت‌هاي واردكننده دارو براي بيماران پيچيده مي‌شود.
نسخ نجومي نخستين بار اواخر سال گذشته از سوي محسن سرخو، عضو هيئت مديره سازمان تأمين اجتماعي با رسانه‌اي كردن نسخه 6 ميلياردي يك پزشك عمومي مطرح شد و احمد ميدري، معاون رفاه اجتماعي وزارت كار و رفاه اجتماعي از نسخ 37 ميلياردي يك پزشك در طول يك سال خبر داد. چند روز پيش هم عليرضا عبدالله‌زاده، مشاور معاون رفاه اجتماعي وزارت رفاه در توضيحاتي ماجراي پزشكي را كه در سال 23 هزار نسخه به ارزش 37 ميليارد نوشته است با تفصيل بيشتري رسانه‌اي كرد. يك روي اين ماجرا ضعف نظارتي سازمان‌هاي بيمه‌گر از جمله تأمين اجتماعي در بررسي نسخ پزشكان پيش از رسيدن به اين مبالغ نجومي است، اما روي ديگر اين ماجرا واقعيت‌هاي پشت پرده‌اي است كه اين بار عضو هيئت مديره انجمن داروسازان ايران آن را آشكار مي‌كند. اين واقعيت، اما از يك زخم كهنه در نظام سلامت حكايت دارد؛ پورسانت‌ها و وعده تورهاي خارجي از سوي شركت‌هاي واردكننده دارو كه برخي پزشكان را مجاب مي‌كند براي بيمارانشان نسخه‌هاي ميلياردي از توليدات اين شركت‌ها تجويز كنند. از آنجايي كه اغلب اين داروها در حوزه پوست و مو و زيبايي است، تحت پوشش بيمه هم نيستند تا لااقل حداقل نظارتي بر اين نسخه‌پيچي‌ها صورت بگيرد، زيرا اينجا تمام پول نسخه از جيب بيمار مي‌رود.
سفر خارجي در برابر نسخه پيچيدن
در حالي كه در همه جاي دنيا مرسوم است براي شركت در كنگره‌ها و نمايشگاه‌هاي علمي دستاوردهاي دارويي و تجهيزات پزشكي، پزشكان شركت‌كننده خودشان هزينه‌هاي سفرشان را پرداخت مي‌كنند، در ايران اين امر به گونه‌اي ديگر رقم مي‌خورد و دفاتر نمايندگي كمپاني‌هاي دارويي و تجهيزات پزشكي در كشورمان تمامي هزينه‌هاي پزشكاني را كه مي‌خواهند در اين كنگره‌هاي بين‌المللي شركت كنند، پرداخت مي‌كنند؛ هزينه‌اي كه با تجويز داروها و استفاده از تجهيزات پزشكي با برندهاي خاص جبران مي‌شود. خلاصه اينكه معضلات گريبانگير جامعه پزشكي تنها به فيش‌هاي حقوقي و كارانه‌هاي چند ده تا چند صد ميليون توماني محدود نمي‌شود. پديده تقاضاي القايي خدمات سلامت هم يكي از معضلاتي است كه از سال‌ها قبل گريبانگير جامعه پزشكي كشورمان شده است؛ امري كه موجب مي‌شود برخي پزشكان نمك‌گير شركت‌هاي دارويي و تجهيزات پزشكي شوند و در برابر سفرهاي خارجي يا پورسانت‌هاي قابل‌توجهي كه از سوي اين شركت‌ها دريافت مي‌كنند محصولاتشان را براي بيماران خود استفاده كنند. در برابر اين اما بيمار براي تهيه اين داروهاي گران و غيرضروري بايد هزينه‌هاي سرسام‌آوري را متحمل شود.
ارتباط پنهاني با شركت‌هاي واردكننده
سيد‌علي فاطمي، عضو هيئت مديره انجمن داروسازان ايران در خصوص مبحث نسخ نجومي كه از سوي برخي پزشكان براي بيماران تجويز مي‌شود، با اشاره به وعده تور سفرهاي خارجي كه توسط شركت‌هاي واردكننده دارو و تجهيزات پزشكي به پزشكان داده مي‌شود، تصريح مي‌كند: معمولاً براي نسخ پزشكان عمومي محدوديت‌هايي وجود دارد، اما متخصصان محدوديتي در تجويز اقلام دارويي ندارند و اگر ارتباطي بين برخي از متخصصان با شركت‌هاي واردكننده دارو و محصولات پزشكي و آرايشي باشد در قبال تجويز اقلام دارويي و پزشكي آن شركت كه سود زيادي برايشان دارد، پزشك مربوط را از مزاياي مادي و غيرمادي و سفرهاي خارجي بهره‌مند مي‌كنند. به گفته وي در بعضي مواقع، عده‌اي از پزشكان يا متخصصان در قبال مزاياي مادي و غيرمادي كه برخي شركت‌هاي واردكننده دارو و محصولات آرايشي و بهداشتي براي آنها در نظر مي‌گيرند، اقدام به تجويز اقلام دارويي شركت موردنظر براي بيماران مي‌كنند.
اين داروساز در برابر اين نكته كه چرا داروخانه‌ها درباره غيرضروري بودن اين داروها به بيمار و پزشك هشدار نمي‌دهند، اينگونه توضيح مي‌دهد: داروخانه موظف است اقلام دارويي را كه از سوي پزشك معالج در نسخه بيمار تجويز شده به او بدهد و اينكه تجويز داروها ضرورت چنداني براي بيمار نداشته يا مبالغ آن هنگفت است، ربطي به داروخانه ندارد. از نگاه اين عضو هيئت مديره انجمن داروسازان ايران تنها داروخانه‌ها تقاضاي القايي براي خريد دارو و تجهيزات پزشكي براي بيماران به‌وجود نمي‌آورند. معمولاً ارتباطي بين داروخانه‌ها و پزشكان وجود ندارد و داروخانه موظف به نسخه‌پيچي اقلام تجويزي در نسخ بيماران است و حق دخالت در امور درماني را ندارد.
پاي سود بي‌حساب و كتاب در ميان است
در حالي كه عليرضا زالي، رئيس سازمان نظام پزشكي پيچيدن نسخه‌هاي ميلياردي را به پزشكان متخصص سرطان و بيماري‌هاي صعب‌العلاج مرتبط دانسته و گفته بود «اينكه يك پزشك در حوزه شيمي درماني، 37 ميليارد تومان نسخه مي‌نويسد، اين درست بوده چون نسخه بيماران شيمي درماني بسيار گران است» اما آنطور كه دكتر فاطمي مي‌گويد اين نسخه‌ها تنها در حوزه داروهاي شيمي درماني نيست. اين عضو هيئت مديره انجمن داروسازان ايران با تأكيد بر اينكه بايد سازمان نظام پزشكي و وزارت بهداشت روي نسخ تجويزي از سوي پزشكان نظارت بيشتري داشته باشند، بيان كرد: سود فروش دارو براي داروخانه يكسان است، اما نسخ نجومي بيشتر در اقلام پوستي و زيبايي ديده مي‌شود كه عمدتاً ضرورتي براي تجويز آن از سوي پزشك مربوطه وجود نداشته است، اما به دليل وعده‌هاي موجود بين پزشك و شركت واردكننده دارو و محصولات اين نوع نسخ در داروخانه‌ها مشاهده مي‌شود.
به گفته وي، سود فروش محصولات آرايشي و زيبايي بي‌حساب و كتاب است و نظارت درستي روي محصولات پوستي و تجويز آن از سوي پزشكان وجود ندارد و براي كاهش اين نوع نسخ كه قيمت‌هاي گزافي را بر دوش بيمار مي‌گذارد، بايد ميزان نظارت و بررسي‌ها بيشتر باشد.
