«بررسي اعداد و ارقام هر يك از آسيب‌هاي اجتماعي روشن مي‌كند كه شمار افراد درگير در آنها از ۱۰ ميليون نفر فراتر است.»
اين جمله‌اي است كه روز گذشته معاون اجتماعي و پيشگيري از وقوع جرم قوه قضائيه از آخرين آمار افراد درگير با انواع آسيب‌ها در جامعه اعلام كرد؛ آسيب‌هايي كه آنقدر عمق و گسترش يافته‌اند كه حالا مسئولان فقط به بحث در مورد آنها و ميزان فراگيري‌شان اكتفا می‌کنند و گويي راهكاري براي متوقف كردن يا كاهش آنها ندارند. آمار ۱۱ ميليون نفر زير خط فقر، كاهش سن مصرف سيگار به ۱۰ سال، تولد سالانه 7 هزار نوزاد معتاد و افزايش زنان خياباني هم جزو اخباري بود كه روز گذشته و به موازات حرف‌هاي معاون اجتماعي و پيشگيري از وقوع جرم قوه قضائيه منتشر شد تا پازل اين زخم بزرگ اجتماعي را كامل‌تر كند. وقتي مقام معظم رهبري شخصاً با سران قوا در خصوص موضوع آسيب‌هاي اجتماعي جلسه مي‌گذارند يعني آنكه شرايط در وضعي است كه ديگر شوخي بردار نيست و نمي‌توان با اين توجيه كه «ما كشوري اسلامي هستيم و آسيب اجتماعي جايي در جامعه اسلامي ما ندارد»، اين آسيب‌ها را ناديده بگيريم.
از نظر جامعه‌شناسان هر مسئله اجتماعي بسترساز آسيب اجتماعي است، به عنوان مثال طلاق يا افزايش سن ازدواج، تجرد يا بيكاري لزوماً آسيب اجتماعي نيست، اما يك مسئله اجتماعي است. در مواردي، همگان مي‌دانند طلاق هرچند آخرين، ولي به عنوان يك راه نجات، بهترين انتخاب است. با اين حال طلاق مي‌تواند فقط براي بچه‌ها زمينه‌ساز گرفتاري‌هايي مثل فرار آنها از خانه، ناسازگاري اجتماعي، تكدي‌گري، توزيع مواد مخدر و سرقت‌هاي كودكانه باشد. به همين نسبت بايد تمام مسائل اجتماعي را با حساسيت مورد توجه قرار داد تا به آسيب تبديل نشوند ولي آنچه كه امروز كشور با آن درگير شده مسائل اجتماعي نيست بلكه آسيب‌هايي است كه به نوبه خود به مسئله عظيمي تبديل شده‌اند. روز گذشته هنوز چند ساعتي از حرف‌هاي معاون اجتماعي و پيشگيري از وقوع جرم قوه قضائيه مبني بر اينكه «با بررسي اعداد و ارقام هر يك از آسيب‌هاي اجتماعي روشن مي‌شود كه شمار افراد درگير در آنها از ۱۰ ميليون نفر فراتر است» نگذشته بود كه رئيس اداره پيشگيري و درمان سوء مصرف مواد مخدر وزارت بهداشت با اشاره به تولد سالانه 7 هزار نوزاد از مادران معتاد گفت: «اين نوزادان بايد براي ترك و رفع علائم اعتياد در بيمارستان بستري شوند.» البته عليرضا نوروزي درخواست كرد از واژه نوزاد معتاد در اين مورد استفاده نشود. وي با بيان اينكه اطلاعات موجود در اين زمينه جامع نيست و كل تولد‌هاي كشور بررسي نمي‌شوند، گفت: «در يك دوره چهار ساله از 100 هزار مادر باردار پرسيده شد كه آيا مواد مخدر مصرف مي‌كنند يا خير كه در خوداظهاري، 5/0 درصد آنها به مصرف مواد مخدر اعتراف كردند.» نوروزي ادامه داد: «با توجه به اين آمار و تولد سالانه يك ميليون و 400 هزار نوزاد در سال، مي‌توانيم بگوييم سالانه 7 هزار كودك از مادراني متولد مي‌شوند كه اعتياد به مواد مخدر دارند.»
زنان خياباني، بمب آسيبهاحالا موضوع آسيب‌هاي اجتماعي در كشور به اندازه‌اي جدي شده است كه در صورت بي‌توجهي به آن حتماً به بحران مي‌انجامد. اين در حالي است كه ديگر آسيب‌هايي همچون گرايش جوان‌ها به مواد مخدر و الكل، ازدياد ارتباطات زنان متأهل با پسران جوان و مردان متأهل با دختران، بيكاري، فقر، عدم احساس امنيت و عدم خوشبيني جوان‌ها به آينده و مواردي از اين دست به موضوعي دم دستي و تكراري براي مسئولان تبديل شده است.
در همين رابطه، دكتر اصغر كيهان‌نيا، روانشناس با تأكيد بر ضرورت برنامه‌ريزي عاجل مسئولان براي حل آسيب‌هاي اجتماعي، افزايش سطح توقع نوجوانان در سال‌هاي اخير، فقر و فاصله طبقاتي را از عوامل زمينه‌ساز رشد آسيب‌هاي اجتماعي دانسته و مي‌گويد: «متأسفانه برخي آمارهاي موجود از وجود جمعيت 11 ميليون نفري زير خط فقر در كشور حكايت دارد كه جامعه تنها توانايي تأمين نيازهاي اوليه آنها را در سطح بخور و نمير دارد.» وي با اشاره به لزوم كاهش فاصله اغنيا و فقرا در جامعه، ادامه مي‌دهد: «بايد توجه داشت كه افزايش اختلاف طبقاتي باعث از دست رفتن اميد به زندگي در طبقه متوسط و پايين جامعه و افزايش نااميدي در ميان نوجوانان و جوانان مي‌شودو در واقع نمی‌توان با وجود 14 میلیون فقیر به جنگ آسیب‌های اجتماعی رفت و 10 میلیون نفر درگیر این آسیب‌ها را نجات داد.»
در همين راستا مي‌توان زنان خياباني را نيز جزو قربانياني قلمداد كرد كه چندباره از طرف محيط پيرامون خود و به خصوص متجاوزان‌شان ضربه مي‌خورند. آنها در ابتدا به خاطر توزيع نامناسب و ناعادلانه ثروت در جامعه و شرايط موجود كه باعث شده عده‌اي با دلالي و كارچاق‌كني و رانت و رشوه و اختلاس يك‌شبه ميلياردها تومان را به حساب‌هاي‌شان واريز كنند، به طبقه فقير و ضعيف جامعه رانده مي‌شوند و پس از آن وقتي راهي براي فرار از گرفتاري‌هاي روزمره و تأمين نيازهاي‌شان نمي‌يابند، باز هم دست به دامان همان زالوصفتاني مي‌شوند كه اين‌بار با پول‌هاي كثيف‌شان دست به كاري كثيف‌تر مي‌زنند. فارغ از علت و چرايي حضور زنان خياباني در سطح شهر، بايد گفت هر زن تن‌فروش به مثابه بمبي مي‌ماند كه مي‌تواند فاجعه‌آفرين باشد؛ از انتقال ايدز و بيماري‌هاي عفوني گرفته تا اعتياد و جنايت و تولد فرزنداني شبيه خود. چندي پيش و در پي دستگيري بالغ بر 2 هزار زن خياباني و بررسي وضعيت آنها، مشخص شد 600 نفر از آنها روسپي‌گري را به عنوان شغل خود انتخاب كرده‌اند و هزار و 400 نفرشان از طريق شبكه‌هاي مجازي به اين دام افتاده و اقدام به ارتباط‌گيري با مردان هوسران مي‌كرده‌اند.
اين درحالي است كه بر اساس آمارهاي موجود، هم‌اكنون بالغ بر 5/1 ميليون نفر زن بيوه و مطلقه در كشور وجود دارد و روزانه نيز 160 نفر به اين آمار اضافه مي‌شود. از سوي ديگر حدود 5/4 ميليون نفر دختر نيز وجود دارند كه هنوز ازدواج نكرده‌اند. نكته درخور توجه اينكه فاصله سن بلوغ و ازدواج در كشور به شدت بالا رفته است، به طوري كه بين سن بلوغ با ازدواج دختران 18 سال و پسران 15 سال فاصله است.
پيشگيري بايد مردمي باشددر شرايطي آسيب‌هاي اجتماعي هر روز عمق بيشتري يافته و جامعه قربانيانش را افزايش مي‌دهد كه هنوز مسئولان به ارائه نظر و طرح و برنامه روي كاغذ بسنده كرده‌اند. در همين رابطه روز گذشته معاون رئيس قوه قضائيه گفت: «براي جلوگيري از اين مسئله در كشوري كه آسيب‌هاي اجتماعي به اين شدت، عمق و گسترش پيدا كرده است، ارتقاي آگاهي‌هاي عمومي براي جلوگيري از اين روند فزاينده، كاملاً جدي و حياتي است و همين امر باعث شده كه در معاونت اجتماعي و پيشگيري از وقوع جرم، بخشي به طور ويژه براي اين مأموريت تعيين شود.» محمدباقر الفت ادامه داد: «البته اگر به دنبال ارتقاي آگاهي‌هاي عمومي هستيم بايد روش‌هاي روز را بشناسيم و به متخصصين آن رجوع كنيم؛ معتقد كردن مردم به برنامه‌هاي پيشگيرانه و همراه كردن مردم به اجراي آنها روش‌هاي خاص خود را دارد.» وي تأكيد كرد: «پيشگيري بايد مردمي و از حصار اين ساختمان خارج شود زيرا اگر پيشگيري به بدنه جامعه وارد شود، موفقيت حاصل مي‌شود؛ چرخ پيشگيري اگر در جامعه به چرخش بيفتد و مردم معتقد به اين امر شوند، ديگر متوقف نمي‌شود.»
حالا در شرايطي استاندار تهران راه‌اندازي قرارگاه آسيب‌هاي اجتماعي را با هدف پيشگيري، آسيب‌شناسي آسيب‌هاي اجتماعي با اولويت رسيدگي به امور معتادان عنوان كرده و رسيدگي به امور 5 هزار زن و 4 هزار مرد معتاد را از جمله اقدامات ارزنده اين قرارگاه مي‌داند كه رئيس سازمان بهزيستي كشور معتقد است تمام تصميم‌گيري آسيب‌هاي اجتماعي در گذشته بدون پشتوانه علمي صورت گرفته است. به هرحال آسيب‌هاي اجتماعي آتشي است كه تمام جامعه را دربر گرفته و همه را با هم مي‌سوزاند. حال بايد منتظر بود تا چرخ پيشگيري شروع به چرخش كند. اما كي و از كجا هنوز مشخص نيست.
